پیشنهادهای جدید ۱+۵ برای مذاکرات

پس از آنکه ادعای روزنامه نیویورک تایمز آمریکا درباره ارائه پیشنهادی 9 مرحله‌ای از سوی تهران، از جانب مقام‌های ایرانی تکذیب شد، روزنامه گاردین انگلیس از تدوین پیشنهادهای تازه و «تجدید‌نظر‌شده»ای از سوی طرف غربی خبر داد. به نوشته این روزنامه، پیشنهادی که قرار است در مذاکرات آتی از سوی غربی‌ها پیش روی ایران قرار بگیرد، شامل کاهش موقت و اندک تحریم‌ها برای تشویق ایران به پایین آوردن سطح غنی‌سازی اورانیوم می‌شود. گاردین البته تاکید کرده است که این مذاکرات به احتمال قوی بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا (در اواسط آبان‌ماه) برگزار خواهد شد. در همین حال، وزیر امور خارجه روسیه از آماده شدن او و همتایانش در گروه 1+5 برای دور دیگری از گفت‌وگوها خبر داده است. آخرین دور مذاکرات رسمی ایران و 1+5 حدود چهار ماه قبل در مسکو برگزار شد؛ اما پس از آن هم سعید جلیلی و کاترین اشتون، مذاکره کنندگان ارشد ایران و اتحادیه اروپا با یکدیگر در تماس بوده‌اند. آخرین تماس این دو، دیدار ماه قبلشان در استانبول بود که «مفید و سازنده» خوانده شد. بر اساس گزارش این روزنامه پیشنهادی از سوی غربی‌ها پیش روی ایران قرار گرفته که بنابر آن وعده کاهش موقت و محدود تحریم‌های غرب برای تشویق ایران به متوقف کردن فعالیت‌های غنی‌سازی‌اش پیش روی مسوولان ایرانی قرار گرفته است. همزمان با انتشار این اخبار نیز وزیر امور خارجه روسیه از آماده شدن وزیران امور خارجه شش کشور طرف مذاکره با ایران برای دور دیگری از گفت‌وگوها خبر داد. با این وجود آنچنان که از محتوای گزارش گاردین برمی‌آید و بنابر مواضعی که اخیرا از سوی مسوولان ایرانی و از جمله رییس‌جمهور در راستای تداوم مذاکرات بعد از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایالات متحده اتخاذ شده به نظر می‌رسد دور بعدی گفت‌وگو‌های هسته‌ای به دست کم یک ماه دیگر موکول شود. در این بین روزنامه گاردین با اشاره به اینکه «قدرت‌های 1+5 پس از برگزاری انتخابات آمریکا دور جدیدی از اقدامات دیپلماتیک را برای حل مساله هسته‌ای ایران آغاز خواهند کرد»، در گفت وگو با مقام‌های غربی برخی مفاد بسته پیشنهادی طرف غربی برای مذاکره با ایران در دور بعدی مذاکرات هسته‌ای ایران را مطرح کرد. در این گزارش برخلاف ادعای روزنامه نیویورک تایمز که خبر از پیشنهاد تعلیق تدریجی تولید اورانیوم غنی شده در برابر لغو تحریم‌ها می‌داد، از اینکه غرب برای مجاب ساختن ایران به تعلیق غنی سازی پیشنهاد برداشتن مرحله به مرحله تحریم‌ها را ارائه کرده، سخن به میان آمده است. در گزارش نیویورک تایمز سخن از ارائه یک طرح 9 مرحله ای از سوی ایران مطرح شده بود: «این طرح ضرورتا لغو گام به گام تحریم‌ها را خواستار شده است، در حالی که ایرانی‌ها به کار در یکی از دو سایتی که در آن غنی‌سازی معروف به 20 درصدی انجام می‌گیرد، خاتمه می‌دهند. فقط وقتی ایرانی‌ها به گام نهم برسند ـ بعد از لغو همه تحریم‌ها و جریان یافتن دوباره درآمدهای نفتی ـ «تعلیق» تولید اورانیوم با غنای متوسط در سایت زیرزمینی موسوم به فردو انجام خواهد گرفت.» به رغم این گزارش روزنامه نیویورک تایمز، سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی ادعای مقامات آمریکایی در مورد پیشنهاد موسوم به طرح 9 گام ایران را تکذیب کرد و گفت: «هیچ‌گونه پیشنهاد جدیدی خارج از چارچوب مذاکرات 1+5 در اجلاس اخیر سازمان ملل متحد مطرح نشده است و ادعای برخی رسانه‌های آمریکایی در این رابطه بی‌اساس است.» مشوق‌های تازه غرب اینک اما روزنامه انگلیسی گاردین در گزارشی به یک بسته پیشنهادی «تجدید نظر شده» اشاره کرده است که در آن کاهش موقت و محدود تحریم‌های فعلی علیه ایران و «انگیزه‌های تشویقی دیگری» برای کاهش غنی‌سازی اورانیوم تهران در نظر گرفته شده است. به گزارش خبرگزاری فارس و به نوشته این روزنامه انگلیسی، در دور جدید مذاکرات تلاش خواهد شد گام‌های لازم برای دستیابی به توافقی که بتواند بی‌اعتمادی طرفین به یکدیگر را که باعث به نتیجه نرسیدن دور پیشین مذاکرات شد از میان بردارد. طبق استدلال این روزنامه انگلیسی در دور پیشین مذاکرات هر کدام از طرفین مذاکره منتظر بودند طرف مقابل ابتدا امتیاز بدهد، اما در طرح جدید امتیازاتی که هر کدام از طرفین در هر گام باید بدهند، مشخص شده است. بر اساس این گزارش، یک دیپلمات اروپایی می‌گوید: «ما می‌دانیم که ایرانی‌ها نیاز به چیزی دارند که بتوانند در کشورشان روی آن مانور بدهند؛ ما هم از طرف مقابل تغییر واقعی می‌خواهیم. بنابراین مساله این است که ترتیب این گام‌ها به طور صحیح مشخص شود. دور بعدی [مذاکرات] حول همین موضوع متمرکز است.» یک دیپلمات غربی دیگر در گفت‌وگو با گاردین اظهار کرد: «در صورتی که ایران آمادگی انجام اقدامات کافی را داشته باشد،[کاهش] تحریم‌ها روی میز خواهد بود. ایران نباید انتظار داشته باشد [گروه 1+5] سرنخ اولیه را بدهد، اما اگر این کشور آماده انجام اقدامات واقعی باشد، ما هم آماده‌ایم پاسخ دهیم.» وی افزود: «اقدامات ما می‌تواند برداشتن تحریم‌ها را هم شامل شود، اما تنها در قبال انجام حرکت‌هایی درست از جانب ایران. تحریم‌ها در تهران اثرگذار هستند و ما اگر پیشرفت‌هایی جدی در زمینه [رفع] نگرانی‌هایمان نبینیم، آنها را بر نخواهیم داشت.» گفته‌های این دپیلمات غربی در حالی صورت می گیرد که پیش از این معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی اعلام کرده بود که ایران در انتظار پاسخ سازنده گروه 1+5 به پیشنهادهای تفصیلی است که طی مذاکرات مسکو ارائه شده است. علی باقری این موضوع را زمینه‌ساز آغاز دور جدید مذاکرات ایران و 1+5 خوانده بود. گاردین در بخش دیگری از گزارش خود می‌افزاید: برخی از تحلیلگران آمریکایی از موضع غرب در مذاکرات مسکو انتقاد کرده و گفتند ایران وقتی هیچ امیدی به رفع تحریم‌ها نداشت انگیزه‌ای نیز برای دادن امتیاز بر سر برنامه غنی‌سازی‌اش نداشت. جورج پرکوویچ، متخصص هسته‌ای در موسسه «کارنگی برای صلح بین‌المللی» در این باره استدلال کرد: برای اینکه توافقی صورت بگیرد ایران باید بتواند اگر از پیمان‌شکنی طرف غربی مطمئن شد، غنی‌سازی اورانیوم در سایت فردو را از سر بگیرد و این چیزی بود که در پیشنهادهای غرب اثری از آن نبود. پرکوویچ اضافه می‌کند: «[فرض کنید] ایران کاملا به این نتیجه رسیده است که آمریکا تقلب خواهد کرد؛ دراین صورت باید مطمئن باشد که می‌تواند به فردو برگردد و فعالیت آن را از سر بگیرد.» بهترین زمان برای حل مناقشه در این شرایط روزنامه گاردین در ادامه گزارش خود می‌افزاید: در صورتی که رویکرد گام به گام اثربخش نباشد احتمالا طرحی جامع و آرمان‌گرایانه ارائه خواهد شد که در آن به ایران اجازه داده خواهد شد تنها تحت نظارت ناظران بین‌المللی سختگیرانه‌تر به غنی‌سازی اورانیوم در سطوح پایین (زیر 5 درصد) ادامه دهد. مقامات شرکت‌کننده در این مذاکرات می‌گویند پنجره دیپلماسی با ایران بین زمان انتخابات آمریکا و بهار آینده باز خواهد بود. یک دیپلمات غربی در این باره می‌گوید: «وجود انتخابات ابهام‌های زیادی ایجاد می‌کند اما بعد از ماه نوامبر امور روشن‌تر خواهد شد و این مطمئنا فرصت است.» همچنین جیم والش، یکی از متخصصان موسسه فناوری ماساچوست می‌گوید: «زمان بین انتخابات آمریکا و انتخابات ایران بهترین و آخرین فرصت برای حل این مناقشه است... من فکر می‌کنم هم ایرانی‌ها و هم آمریکایی‌ها آماده هستند. مساله تنها این است که آیا می‌توان چشم‌اندازها و سیاست‌ها را به گونه‌ای هماهنگ کرد که در این فرصت زمانی کارساز شوند یا خیر.» دیدگاه متفاوت روسیه در میانه این اخبار وزیر امور خارجه روسیه بار دیگر بر مخالفت کشورش با هرگونه اقدام نظامی علیه ایران تاکید کرد. سرگئی لاوروف، تاکید کرد که هر گونه توسل به زور علیه تهران به برچیده شدن گفت‌وگوها درباره‌ برنامه‌ هسته‌ای منجر خواهد شد. لاوروف که این اظهارات را پس از ارائه‌ گزارشی به مجلس اعیان روسیه مطرح می‌کرد در ادامه افزود: معاونان وزیران امور خارجه شش کشور (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلیس و آلمان) در حال آماده شدن برای دور دیگر گفت‌وگوها درباره‌ ایران هستند و روسیه نیز در کنار دیگران برخی ایده‌ها را ارائه می‌کند.