گره زدن مسائل توسعه‌ای به همسایگان، راه افزایش تعامل/میانجی‌گری ایران برای حل مسائل ژئوپلتیک خود
یک کارشناس اقتصاد بین‌الملل پیرو اعلام سیاست‌های رئیس جمهور منتخب برای تعامل با دنیا، راه افزایش ارتباط با همسایگان را گره زدن مسایل توسعه‌ای ایران به این کشورها اعلام کرد و گفت: برخی دولت‌ها برای حل مسایل ژئوپلتیک خود نیاز به بازیگری ایران دارند.
به گزارش خبرنگار اقتصاد آنلاین، مسعود پزشکیان رئیس جمهور منتخب با ارائه یادداشتی به روزنامه تهران تایمز، مواضع خود برای تعامل با دیگر کشورها را اعلام کرد. بر اساس این یادداشت، مسعود پزشکیان در حوزه اقتصادی به دنبال تعامل سازنده با دنیاست و قرارداد ۲۵ ساله با چین را راهگشا می‌داند. با نیم نگاهی به لغو برجام توسط ترامپ، حفظ ارتباط با اروپا در راستای عزت ایران را مورد توجه قرار داده و روسیه را متحد استراتژیک ایران معرفی کرده است. از سوی دیگر پزشکیان بر تعامل با اقتصادهای نوظهور هم تاکید دارد.
با توجه به محورهای اعلام شده از سوی رئیس جمهور منتخب، اقتصادهای نوظهور چقدر می‌توانند برای ایران پتانسیل ایجاد کنند؟ آیا کشورهای منطقه می‌توانند ایران را از بن بستی که تحریم‌ها برایش ایجاد کرده است، نجات دهند؟ آیا بدون حل مسئله با آمریکا و اروپا می‌توان کاری از پیش برد؟
نگاه به همسایه به چشم مقصد صادراتی
میلاد ترابی فرد، کارشناس اقتصاد بین الملل در گفت‌وگو با اقتصاد آنلاین در این رابطه بیان کرد: در هر سه محور مطرح شده، مسئله مهم این است که ایران چه مسیری را با طرف مقابل پیش می‌گیرد.
وی افزود: ما در روابط با همسایگان به آن‌ها همیشه به دید مقصد صادراتی نگاه می‌کنیم. در صورتی که اگر نگاه توسعه‌ای وجود داشته باشد، ما می‌توانیم با گره زدن مسایل توسعه‌ای و مزیت‌های خود به همسایگان، مسیرهای جدیدی را ایجاد کنیم.
ترابی فرد گفت: نکته مهم این است که لزوما تراز تجاری بالا با کشورهایی مثل عراق، پاکستان و افغانستان برای ما مزیت ایجاد نمی‌کند. مواردی که مزیت ایجاد می‌کند این است که یک چرخه توسعه صنعتی با این کشورها تعریف کنیم.
وی افزود: در این چرخه توسعه صنعتی، کالای خام از آن‌ها دریافت و کالای با ارزش افزوده بالاتر صادر می‌کنیم به نحوی که این تبادلات تراز باشد.
نیاز به راه حل‌های بزرگتر برای قدرت‌های نوظهور
این کارشناس اقتصاد بین‌الملل توضیح داد: در حوزه قدرت‌های نوظهور و اتحادیه اروپا هم شرایط به همین شکل است اما در این بخش، کشورها مسایل بزرگتری دارند به همین خاطر تعامل با آن‌ها راه حل‌های بزرگتری هم طلب می‌کند.
وی اضافه کرد: درمسئله اتحادیه اروپا، اگر اروپای قاره‌ای را در نظر بگیریم، می‌توان گفت اکنون این منطقه در تنگنای ژئوپلتیکی قرار دارد. قاره اروپا تحت فشارهای روسیه است و از سوی دیگر تحت فشار انگلوساکسون‌ها است.
ترابی فرد گفت: کشوری مثل فرانسه مدت‌هاست که دائما مزیت‌های سیاسی خود را در جهان از دست می‌دهد، همچنین این کشور در آفریقا، خود اتحادیه اروپا و جاهای مختلف وضعیت خوبی ندارد.
وی ادامه داد: مسئله ژئوپلتیکی فرانسه می‌تواند مبنایی برای کار باشد اما باید در نظر داشته باشیم که اتحادیه اروپا هم ظرفیتی برای این شرایط دارد. اتحادیه اروپا طی سال‌های اخیر در هرم قدرت جهانی، بسته به اینکه چه جناحی در اروپا قدرت بگیرد، یک مقداری خود را ذیل آنگلوساکسون‌ها تعریف کرده است.
این کارشناس اقتصاد بین‌الملل اضافه کرد: نکته مهم این است که چه نسبت به قدرت‌های نوظهور و چه نسبت به اتحادیه اروپا باید در نظر داشته باشیم که راهکارهای مد نظر باید راهکارهای بزرگی باشد و نیاز به ابتکارهای جدید داریم. ضمن آنکه موانعی که این کشورها می‌توانند برای ما برطرف کنند، خیلی دست بالاتر از همسایگان است.
وی گفت: قدرت‌های نوظهور و اتحادیه اروپا می‌توانند برای ما دسترسی به فناوری، ساز و کارهای پرداخت بین‌المللی، استانداردهای لازم در حوزه‌های صنعتی و ... را ایجاد کنند. زنجیره ارزش‌های در حال شکل‌گیری در جهان، کمربندهای اقتصادی و موضوعات امنیتی نوپدید، محلی است که ما می‌توانیم در آن نقش ایفا کنیم، چون همه این کشورها در حال پیدا کردن جایگاه جدید خود در جهان هستند، بنابراین قادر خواهیم بود در تعریف نقش جدید ایران، به این مسایل نگاه جدیدی داشته باشیم.
ابوترابی فرد درباره اینکه آیا بدون حل مسئله تحریم‌ها می‌توانیم در مناسبات جدید جایگاهی داشته باشیم، توضیح داد: حل مسئله تحریم مربوط به مذاکره و رفع حقوقی آن است مثلا فلان بند حقوقی در آمریکا برداشته شود و کذا. در صورتی که واقعیت امر نشان می‌دهد که از ۲۰۱۴ تحریم‌های جدی روسیه شروع می‌شود یا چین از دهه ۸۰ میلادی تحریم‌هایی دارد. مسیر منطقی و رفتار رفع تحریم‌ها لزوما مذاکره نیست بلکه تعریف کردن بازی‌هایی است که در خیلی از موارد، جنبه امنیتی دارد و در خیلی از موارد دیگر، جنبه سیاسی و اقتصادی جدید خواهد داشت.
وی ادامه داد: اگر در کارهای خود بتوانید مسئله چین، روسیه، هند یا فرانسه راحل کنید، به دلیل اینکه این کشورها مسائل حاد خودشان را به وسیله ما حل می‌کنند، طبیعتا مسیرهای اثرگذاری تحریم روی ما کاهش می‌یابد.
مذاکره برای تعریف پلتفرم منافع مشترک
این کارشناس اقتصاد بین‌الملل بیان کرد: می‌توان به مذاکره به‌عنوان یک مسیری برای برداشته شدن تحریم‌ها نگاه کنیم یک وقت هم مذاکره با طرف مقابل را به‌عنوان یک پلتفرم برای تعریف یک هم‌نفعی مشترک یا آینده توسعه‌ای مشترک با کشورها تعریف می‌کنند؛ یعنی من و شما این نفع را به هم می‌رسانیم و در چنین شرایطی حاضرید تا کجا همکاری را توسعه دهید؟
وی تاکید کرد: یکی از پیش نیازهای جدی شکست تحریم‌ها، تعریف منافع مشترک با کشورهای دیگر است. خلاصه بگویم مثلا اکنون چینی‌ها با مسئله تنگه مالاگا روبرو هستند. این تنگه برای آن‌ها خیلی حساس است. آن‌ها تنگه مالاگا را اهرم آمریکا علیه خودشان می‌دانند.
ابوترابی فرد افزود: روس‌ها مسئله امنیتی دارند، هندی‌ها نیاز به مهار چین دارند، هر کدام از این کشورها یک مسایل ژئوپلتیکی دارند و لزوما هم برای حل کردن این مسایل، به بازیگری ایران نیاز دارند زیرا ما جایگاه جغرافیایی داریم که می‌توانیم در ضلع مهار چین یا آمریکا باشیم.
وی افزود: این قدرت مهار را می‌توانیم به طرف مقابل بفروشیم. فروختن اهرم‌های مهار، می‌تواند بستری موثری برای کم کردن اثر تحریم باشد.
امنیتی سازی اقتصادها در جهان
این کارشناس اقتصاد بین الملل توضیح داد: یک روندی در اقتصاد جهان طی سه تا چهار سال اخیر دنبال شده است و آن اصطلاحا امنیتی‌سازی اقتصادها و اقتصادی کردن سیاست‌های راهبردی است. کشورها به این سمت رفته‌اند که مسیرهای اقتصادی خود را امن‌تر کنند.
وی ادامه داد: مثلا آمریکا واردات خود را از چین را کاهش می‌دهد و از مکزیک و کانادا که کشورهای نزدیک به آمریکا هستند، نیازهایش را تامین می‌کند یا مثلا زنجیره‌های صنعتی که خیلی حساس است را بین شرکای امنیتی خود می‌آورد، مثلا در زنجیره نیمه هادی‌ها شاهد این سیاست هستم. لاجرم ما هم باید به این سمت برویم که مسیرهای حیاتی اقتصادی خود را امن کنیم.
وی توضیح داد: امن کردن از این حیث که نقاط حمل کالا و لجستیک اقلام اساسی باید امن باشد. همه این موارد می‌تواند بستری برای معامله امنیتی و یک معامله اقتصادی بزرگ باشد.
