لزوم توجه به اقتصاد آب در دولت آینده/باید با آب در اختیار بخش کشاورزی ثروت بیشتری خلق شود

محمد مجابی، معاون اسبق وزارت جهاد کشاورزی در گفتگو با خبرنگار اقتصاد آنلاین گفت: شروع دولت چهاردهم همزمان با شروع برنامه هفتم است و یکی از مسایل مهمی که در برنامه هفتم به آن توجه شده، بحث امنیت غذایی، آبخیزداری و آبخوان‌داری و نگاه به بازچرخانی آب است و بحث اصلاح الگوی کشت مورد توجه قرار گرفته است.

وی افزود: کشور ما کشوری خشک و نیمه خشک است و در شرایط حاضر، اگرچه در سال آبی جاری به نسبت سال آبی گذشته وضعیت بهتر بوده است؛ اما این نشان از تداوم داشتن این روند ندارد.

مجابی اضافه کرد: هر چقدر هم ما وضع بارندگیمان نسبت به سال‌های قبل بهتر شود، باز به دلیل اینکه در کشور خشک و نیمه خشک هستیم، چیزی تغییر نمی‌کند؛ بنابراین باید برای اینکه امنیت غذایی تضمین شود، با بحث آب مواجه جدی داشته باشیم.

وی ادامه داد: نکته بسیار حائز اهمیت این است که در امنیت غذایی باید بدانیم که اغلب محصولات پرآب‌بر کدام‌ها هستند و برنامه‌ریزی باید طوری باشد که این گیاهان در خواستگاه‌های خودش کشت شود و در جاهایی توسعه یابد که آب موجود پاسخگو باشد.

معاون اسبق وزارت جهاد کشاورزی بیان کرد: از نکات بسیار حائز اهمیت این است که باید خلق ثروت از آب افزایش یابد. آب عنصر بسیار ارزشمندی است و برای ادامه حیات از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی ادامه داد: آب را باید با نگاه خلق ثروت بیشتر به‌کار بگیریم. در امنیت غذایی باید نگاه کنیم که به ازای یک متر مکعب آب، چقدر ماده خشک و محصول کشاورزی تولید می‌شود.

به گفته مجابی، در کشورمان تقریبا ۱.۳ کیلوگرم به ازای هر متر مکعب آب، ماده خشک باقی می‌ماند که نسبت به میانگین جهان کمتر است. دولت آینده باید تلاش کند که به اقتصاد آب توجه کند و با آب در اختیار بخش کشاورزی، خلق ثروت بیشتری انجام شود.

توجه به تراز منفی آب زیرزمینی

معاون اسبق وزارت جهاد کشاورزی اضافه کرد: از نکات بسیار پر اهمیت دیگری که باید دقت کنیم، این است که تراز آب زیرزمینی ما منفی است. نزدیک به ۱۴۷ میلیارد متر مکعب تراز آب زیرزمینی ما منفی است و این موضوع باعث شده است که با پدیده فرونشست در دشت‌های کشور مواجه شویم.

وی تاکید کرد: باید در دولت آینده شاهد این باشیم که به این موضوع توجه لازم انجام شود.

مجابی تصریح کرد: از نکات بسیار با اهمیت این است که در کشور، گردش پساب و فاضلابمان کامل نیست. کمتر از ۳۰ تا ۳۵ درصد از فاضلاب را بازچرخانی می‌کنیم. با توجه به حجم زیادی از آب که در حوزه‌های شهری و صنعت استفاده می‌شود، باید سعی کنیم که بازچرخانی آب را بهبود دهیم.

وی مرغ را یکی از مهمترین اقلام پروتئین حیوانی مرغ سفره مردم دانست و افزود: باید تولید این محصول مورد توجه قرار گیرد. اکنون در کشور ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تن تولید مرغ داریم که اگر نگاه کنیم، با توجه به اینکه قیمت گوشت قرمز فزاینده بود است، مصرف مرغ مورد توجه قرار گرفته است.

معاون اسبق وزارت جهاد کشاورزی گفت: سرانه مصرف گوشت در داخل کشور تقریبا ۳۲ کیلوگرم است. باید دقت کنیم بخشی که این محصولات را تولید می‌کند از چابکی لازم برخوردار باشد.

وی اضافه کرد: من احساس می‌کنم که اگر رویکرد دولت آینده به حوزه امنیت غذایی و همه مواردی که منتج به امنیت غذایی می‌شود که مهمترینش بحث آب است، مناسب باشد، ما شاهد شرایط خوبی خواهیم بود و امیدوارم بتوانیم امنیت غذایی کشور را حفظ کنیم.

مجابی درباره این پرسش که آیا می‌توان به صورت توامان در محصولات کشاورزی خودکفا بود و در عین حال مسئله بحران آب را حل کرد، توضیح داد: فکر می‌کنم نگاه به خودکفایی باید با این رویکرد باشد که چه محصولاتی به لحاظ استراتژیک اهمیتش در حدی است که حتما باید به اندازه نیاز کشور تولید شود.

وی ادامه داد: در بخشی از محصولات، اندازه بازار جهانی محدود است. اگر نتوانیم این محصولات را در داخل کشور تولید کنیم، با مشکل مواجه خواهیم شد. کما اینکه بعد از جنگ اوکراین و روسیه شاهد بودیم که در خرید و فروش گندم مشکلاتی ایجاد شد.

توجه به شرکت‌های دانش‌بنیان برای دستیابی به خودکفایی

معاون اسبق وزارت جهاد کشاورزی افزود: ما اگر در محصولاتی نیازمند این باشیم که خودمان را به خودکفایی برسانیم، باید از ظرفیت بالای شرکت‌های دانش بنیان و کارهایی که دانش پایه است، استفاده کنیم که میزان محصول را افزایش دهیم و همین‌طور میزان مصرف آب را کاهش دهیم.

وی اضافه کرد: اکنون وقتی تولید ماده خشک به ازای هر متر مکعب آب به دلیل بی‌مبالاتی در مصرف آب کم است. یعنی خلق ثروت از آب کم است. بنابراین اگر در مواردی ضرورت داشته باشد که کشور را به سمت خودکفایی ببریم یا درصد بالایی از محصول را تولید کنیم، حتما باید از تکنولوژی‌های لازم بهره‌مند باشیم.

مجابی ادامه داد: به‌خصوص بحث آبیاری برای ما بسیار حیاتی خواهد بود. آبیاری‌هایی که تبخیر کمتر داشته باشد و منتج به رسیدن آب به ریشه گیاه باشد از اولویت بالایی برخوردار خواهد بود. اما اگر بخواهد خودکفایی به هر قیمتی انجام شود و ما آب را از دست بدهیم، شرایط به مراتب سخت‌تری خواهیم داشت.