پهپادهای ترکیه یا ایران، کدام محل سقوط بالگرد رئیس جمهور ایران را کشف کرد؟

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از همشهری آنلاین، در حالی که از همان روز نخست حادثه برای بالگرد رئیس جمهور ایران و شهادت آیت الله رئیسی و هیئت همراه وی، روایت‌های متعددی از چگونگی شناسایی محل سقوط بالگرد رئیس جمهور شهید منتشر شد، اما با گذشت چند روز از این حادثه اکنون ابرهای ابهام کنار می‌روند و روایت‌های دقیق‌تری از چگونگی محل کشف بالگرد شهید رئیسی و هیئت همراه بدست می آید.

گزارش اولیه منابع ترکیه: حدس و گمان

ساعت ۴ بامداد روز دوشنبه، ۳۱ اردیبهشت ماه در حالی که عملیات امدادگران و نیروهای ایرانی برای کشف محل سقوط بالگرد شهید رئیسی، رئیس جمهور ایران و هیئت همراه ادامه داشت، برخی منابع خارجی به نقل از خبرگزاری آناتولی ترکیه گزارش دادند که «پهپاد آکینجی» ترکیه یک نقطه حرارتی که احتمالاً متعلق به محل سقوط بالگرد است را تشخیص داده و اطلاعات مربوطه را به طرف ایرانی ارسال کرده است. در همان زمان تلویزیون الجزیره قطر هم به نقل از آناتولی گزارش داد که هواپیمای بدون سرنشین ترکیه به نام آکینجی یک منبع گرمایی را شناسایی کرده که گمان می‌رود لاشه بالگرد حامل رئیس جمهور ایران باشد.

در حالی که گزارش خبرگزاری آناتولی حاکی از آن بود که تصاویر پهپاد ترکیه توسط گروه‌های ایرانی مورد ارزیابی قرار گرفته و فاصله گروه‌های امدادی تا محل اعلام شده توسط پهپاد آکاینجی نیم ساعت است، گفته شد تا ۳۰ دقیقه دیگر تیم‌های امدادی ایران به محل مشخص شده خواهند رسید، اما تا یک ساعت و نیم پس از اعلام این گزارش، هنوز هیچ خبری از کشف لاشه بالگرد ریاست جمهوری نبود. با این حال منابع رسمی ایرانی حدود ساعت ۶ صبح روز دوشنبه و حدود ۲ ساعت پس از ادعای منابع ترکیه‌ای درباره شناسایی نقطه گرمایی، از کشف محل سقوط بالگرد شهید رئیسی و هیئت همراه خبر دادند.

تکذیب «ما بودیم»

در همان ساعات نخست اعلام محل کشف سقوط بالگرد شهید رئیسی، منابع رسمی در ترکیه اعلام کردند که این پهپاد ترکیه‌ای بود که محل حادثه را کشف کرد. با این حال علی رغم حضور پهپاد ترکیه در عملیات جستجو و اظهارات مقام‌های این کشور درباره کشف محل حادثه توسط پهپاد آکینجی، اما ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد پهپادهای ایرانی محل حادثه بالگرد حامل رییس جمهوری را کشف کرده‌اند. در این اعلامیه آمده بود: «پهپاد ترکیه موفق عمل نکرد و به کشورش بازگشت.» ستاد کل نیروهای مسلح در اطلاعیه‌ خود افزود که پهپاد ترکیه‌ای به دلیل «نداشتن تجهیزات تشخیص و کنترل نقاط زیر ابر» موفق به اعلام دقیق محل سقوط بالگرد نشده بود.

همچنین «اصغر عباسقلی‌زاده»، فرمانده سپاه عاشورای استان آذربایجان شرقی هم با اشاره به ارسال پهپاد از ترکیه برای پیدا کردن محل حادثه برای بالگرد حامل رئیس جمهور فقید گفته بود در نهایت پهپادهای ایرانی موفق به پیدا کردن بالگرد شدند: «پهپاد ترکیه‌ای یک لکه سیاه را شناسایی کرده بود اما وقتی نیروهای ما به آنجا رسیدند مشخص شد آنچه پهپاد ترکیه‌ای تشخیص داده است، بالگرد نیست.» او همچنین افزود که چند پهپاد ایرانی که آن‌ها هم مشغول گشت‌زنی‌ در مناطق کوهستانی بودند، در نهایت موفق به شناسایی، تصویربرداری و ارسال تصاویر به مرکز مدیریت ستاد بحران شدند.

تناقض گویی در اظهارات مقام ترکیه

چند روز پس از حادثه و علی رغم تکذیب پیدا شدن بالگرد حامل رئیس جمهور ایران توسط پهپاد ترکیه‌ای آکینجی، اما این بار برخی مقامات رسمی ترکیه اظهارات متنقاضی را بیان کردند. در همین ارتباط نیز، «عبدالقادر اورال‌اوغلو»، وزیر حمل و نقل ترکیه گفت مختصاتی که پهپاد آکینجی ارسال کرده است، هم از لحاظ زمانی و هم از نظر مکانی با اطلاعات سقوط بالگرد تطابق دارد. این اظهار نظر وزیر حمل و نقل ترکیه تاکید دوباره‌ای از سوی مقامات این کشور بود تا ثابت کنند که این پهپاد متعلق به ترکیه بوده است که محل حادثه را پیدا کرده نه دیگر پهپادها! «اورال‌اوغلو» که در نمایشگاه بین‌المللی حمل و نقل در آلمان حضور داشت، در گفت‌وگو با خبرنگار سی‌ان‌ان ترک گفت که سیستمی در فرودگاه «اسن بوغا» در آنکارا وجود دارد که می‌تواند گزارش شرایط اضطراری برای وسایل نقلیه هوایی و دریایی و همچنین کوهنوردان را دریافت کند. به گفته او، اوکراین، ایران، عراق، افغانستان، پاکستان و ترکیه، کشورهایی هستند که در صورت وجود شرایط اضطراری، سیگنال‌هایشان به این مرکز ارسال می‌شود. این اظهارات وزیرحمل و نقل ترکیه با اظهارات قبلی وی درباره وضعیت بالگرد حادثه دیده ایرانی کمی متناقض به نظر می‌رسید، چون اورال‌اوغلو دو روز قبل در مراسم افتتاحیه یک کتابخانه در آنکارا اظهار داشته بود که متاسفانه سیستم ارسال سیگنال هلی کوپتر حادثه دیده ایرانی احتمالاً یا خاموش بود یا هلی کوپتر سیستم سیگنال نداشته است.

شواهد رد ادعای مقامات ترکیه

در عین حال وقتی برخی دیگر از شواهد و شرایط محل حادثه را کنار هم قرار می‌‎دهیم، ادعای مقامات ترکیه‌ای درباره کشف محل حادثه بالگرد ایرانی توسط پهپاد ترکیه‌ای زیر سوال می‌رود:

حدس غیرقطعی: مسئله نخست درباره عدم اعتبار ادعای مقامات ترکیه در ارتباط با کشف محل حادثه توسط پهپاد آکینجی این است که محل اعلام شده توسط این پهپاد براساس گزارش آناتولی یک نقطه حدس زده شده بود نه یک نقطه قطعی. در واقع گزارش اولیه منابع ترکیه بر شناسایی حتمی و قطعی محل سقوط توسط پهپاد آکینجی تاکید نداشت و گزارش اولیه صرفا بر حدس و گمان تکیه داشت. اما پس از اعلام خبر قطعی محل پیدا شدن سقوط بالگرد توسط مقامات ایرانی، منابع ترکیه‌ای هم محل کشف شده را همان مکان پیشنهاد شده توسط پهپاد آکینجی عنوان کردند. این در حالی است که هیچ نشانه‌ای در دست نبود که ثابت کند نقطه سیاه معرفی شده توسط پهپاد ترکیه‌‍ای، همان محل سقوط بالگرد ایرانی است. در گزارش‌های دیگر حتی گفته شد که نقطه سیاه معرفی شده توسط پهپاد آکینجی یک زاغه مهمات بوده است.

معرفی دو نقطه توسط پهپاد آکینجی: غیرقطعی بودن نقاط معرفی شده توسط پهپاد ترکیه‍‌ای بویژه آن جا خود را نشان می‌دهد که این پهپاد دو نقطه پیشنهادی را معرفی کرده بود نه یک مکان قطعی. در همین ارتباط نیز، سازمان هلال احمر در بیانیه‌ پنجم خود حدود ساعت چهار بامداد دوشنبه به صورت رسمی اعلام کرده بود که«با توجه به شناسایی و معرفی دو نقطهٔ حرارتی توسط پهپاد ترکیه‌ای در روستای طویل، تیم‌های امدادی هلال‌احمر به سمت محل احتمالی فرود بالگرد حامل رئیس‌جمهور و همراهانش در حرکت هستند.» معرفی این دو نقطه نشانه آن بود که محل‌های معرفی شده در ماموریت پهپاد ترکیه‌ای به هیچ عنوان محل قطعی حادثه معرفی نشده بود و این پهپاد صرفا چند مکان را به عنوان محل حادثه پیشنهاد داده بود.

فاصله زمانی انتشار گزارش پهپاد آکینجی و اعلام کشف محل حادثه: این را نیز باید در نظر داشت که کشف محل حادثه سقوط بالگرد رئیس جمهور ایران حدود دو ساعت پس از گزارش‌های خبرگزاری آناتولی ترکیه درباره شناسایی منبع گرمایی توسط پهپاد آکینجی اعلام شد و نشان داد که احتمالا محل معرفی شده به عنوان منبع گرمایی از سوی پهپاد ترکیه‌ای با محل شناسایی شده به عنوان محل سقوط بالگرد متفاوت بوده است. چون در زمان اعلام خبر کشف یک نقطه گرمایی به عنوان نقطه احتمالی سقوط، منابع ترکیه‌ای گفته بودند که محل معرفی شده فقط نیم ساعت تا نیروهای امدادی فاصله دارد، اما تا حدود دو ساعت پس از گزارش پهپاد ترکیه‌ای، خبری از کشف محل سقوط بالگرد ایرانی نبود. این فاصله زمانی نشان داد که احتمالا محل معرفی شده از سوی پهپاد ترکیه‌ای محل سقوط بالگرد ایرانی نبوده است، همان گونه که در زمان جستجو حداقل چند نقطه دیگر نیز به عنوان محل سقوط احتمالی معرفی شد، اما نقاط قبلی هم پس از مراجعه نادرست از آب درآمد.

ابهام درباره وجود منبع گرمایی در هوای سرد بارانی: از سوی دیگر وجود نقطه گرمایی از سوی پهپاد ترکیه‌ای در ساعت ۴ بامداد روز ۳۱ اردیبهشت ماه اعلام شد و حادثه سقوط بالگرد رئیس جمهور ایران یک روز قبل، پیش از ساعت ۱۴ روز ۳۰ اردیبهشت ماه صورت گرفته بود. وجود هوای سرد بارانی در منطقه محل سقوط و افت هوا به کمتر از ۶ درجه در شب حادثه با سپری شدن حدود ۱۶ ساعت پس از سقوط بالگرد، وجود منبع گرمایی از بالگرد را حتی با جود آتش گرفتن پس از سقوط بسیار سخت می‌کند. در واقع بسیار بعید است که منبع گرمایی بالگرد سقوط کرده تا ۱۶ ساعت پس از سقوط و در دمای زیر ۶ درجه و باران مداوم شبانه روزی ادامه یافته باشد! در این صورت وجود منبع گرمایی از سوی پهپاد ترکیه‌ای به عنوان محل سقوط بالگرد ایرانی چندان معتبر به نظر نمی‌رسد.