آیا سیزده بدر واقعا نحس است؟

به گزارش اقتصادآنلاین، سیزده‌به‌در (یا سیزده بدر) یک جشن باستانی است که به عنوان پایان نوروز برگزار می‌شود. در این روز، مردم به مناطق سبز و طبیعت می‌روند و آخرین روز از تعطیلات نوروز را با جشن و شادمانی در طبیعت سپری می‌کنند.

جشن‌ها و مراسم سنتی و کهن، بخش مهمی از فرهنگ و رسوم مردم در سراسر جهان را تشکیل می‌دهند. جشن سیزده‌به‌در، در آخرین روز از تعطیلات نوروزی، جایگاه ویژه‌ای در بین ایرانیان دارد. امروزه، به دلیل مشغله‌های زندگی شهری، گذراندن یک روز در طبیعت سبز و دلنشین می‌تواند بسیار مفرح و لذت‌بخش باشد.

در مناطق مختلف ایران، جشن سیزده‌به‌در با آداب و رسوم مختلفی برگزار می‌شود. در این مقاله، به بررسی تاریخچه جشن سیزده‌به‌در و آداب و رسوم مربوط به آن می‌پردازیم و شما را با روش‌های برگزاری این جشن در شهرهای مختلف ایران آشنا می‌کنیم.

سیزده‌بدر یک نماد چیست؟

سیزده‌بدر، نمادی است که در جشن نوروز به کار می‌رود. در روز سیزدهم از فروردین، کنار جریان آب روان، سبزه‌هایی به نام سبزه نوروز کاشته می‌شود.

جشن نوروز، زیباترین جشن ایرانیان است که در سراسر جهان شناخته شده است. ایرانیان از گذشته تا به امروز، در ابتدای بهار، ۱۲ روز را به نماد ۱۲ ماه سال جشن می‌گیرند و در روز سیزدهم فروردین، جشن‌های نوروزی را به پایان می‌رسانند.

سیزده‌بدر با نام "روز طبیعت" نیز شناخته می‌شود. در گذشته، در این روز بزرگسالان با کاشتن سبزه‌ها در دشت‌ها و فضاهای سبز، ارزش طبیعت را به خود و دیگران یادآوری می‌کردند. ایرانیان باستان طبیعت را به عنوان نمادی از برکت و شکوفایی ستایش می‌کردند. اما امروزه، بسیاری از رسوم قدیمی فراموش شده و آداب و رسوم ایرانی کهن به تدریج به یادگاری‌های گذشته تبدیل شده‌اند.

آیا سیزده بدر واقعا نحس است

واقعیت این است که در هیچ‌کدام از کتاب‌های کهن ایرانی و فرهنگ اصیل سرزمینمان به نحسی یک روز خاص اشاره نمی‌شود. در ایران باستان، بسیاری از روزهای سال در فصل‌ها و ماه‌های مختلف به‌عنوان نمادهایی از طبیعت شناخته می‌شدند. روز سیزدهم نیز در ایران باستان به نام روز تیر شناخته می‌شد که روزی فرخنده و مبارک بود. جشن «تیرگان» که از برجسته‌ترین جشن‌های ایران باستان به شمار می‌رود، ریشه در روز سیزدهم ماه تیر دارد.

در فرهنگ اصیل ایرانی، هیچ اشاره‌ای به نحس بودن عدد ۱۳ و روز سیزده بدر نشده است و این روز از گذشته تاکنون، از معروف‌ترین جشن‌های ایرانیان به شمار می‌رود. بعضی محققان زمان ورود خرافات در مورد نحسی عدد ۱۳ را در دوره صفویان و پس از ورود غربی‌ها به ایران می‌دانند و دلیل این مسئله را نیز وجود خرافه‌های مشابه آن در فرهنگ غربی بر می‌شمارند. همچنین، روایتی قدیمی نیز در بعضی کتب مذهبی ادیان مختلف وجود دارد که به حادثه طبیعی عظیمی مصادف با روز سیزدهم نوروز اشاره می‌کند که در آن انسان‌های زیادی از بین رفته‌اند.

با گذر زمان، باورهای اشتباه درباره نحس بودن عدد ۱۳ و روز سیزدهم ماه شکل گرفتند؛ اما هیچ دلیل قابل اعتنا مبنی بر شوم و نحس بودن روز سیزده بدر وجود ندارد. با پیشرفت علم و فرهنگ در جهان، باورهای خرافی تا حد زیادی کاهش یافته‌اند و امروزه کمتر کسی به نحس بودن روز سیزده بدر باور دارد.

آیین سیزده به در ایران باستان

سیزده‌بدر، در میان مردم ایران اهمیت بالایی دارد. در گذشته، مردم روز سیزدهم فروردین را زمان آشتی با طبیعت و الگوبرداری از زایش و نوسازی گیاهان می‌دانستند. فلسفه سیزده‌بدر، پناه بردن به طبیعت برای نوسازی و پاکسازی از سیاهی‌ها و تیرگی‌ها در سال جدید است. مردم با شادی در کنار هم در طبیعت و با احترام به فضای سبز، روزهای بهتری را برای خود و دیگران آرزو می‌کنند.

در افسانه‌های قدیمی به نحسی روز سیزدهم اشاره می‌شود و اعتقاد مردم ایران باستان بر این بوده است که با گذراندن روز سیزدهم بهار در طبیعت، آن نحس را به دور می‌کنیم؛ اما ریشه کلمه "در" در سیزده‌بدر از دشت و مزرعه می‌آید و به‌معنای گذراندن روز سیزدهم در مزرعه است. هرکدام از آداب و رسوم مربوط به جشن سیزده‌بدر نیز مفاهیم جالبی دارند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

آداب سیزده‌بدر

آداب مرتبط با روز سیزده‌بدر در طول سال‌های بسیاری شکل گرفته‌اند و تنوع آن‌ها در طول سال‌ها و در شهرهای مختلف ایران، نشان‌دهنده قدمت این جشن است. در شهرهای مختلف، آداب و رسوم متنوع و مراسم‌های مختلفی برای جشن سیزده‌بدر برگزار می‌شوند؛ اما برخی از این آداب در میان تمامی شهرهای مختلف یکسان هستند.

یکی از جالب‌ترین آداب روز سیزده‌بدر، گره‌زدن سبزه است. در گذشته، رایج بود که جوانان سبزه را گره بزنند تا در طول سال آینده خوشبختی و ازدواج را به دست آورند. این رسم ریشه‌ای کهن دارد و مردم باور داشتند که در ایران باستان، زمانی که شرایط عقد و ازدواج با امروز تفاوت‌های زیادی داشت، گره زدن سبزه پس از بستن پیوند ازدواج، یکی از رسوم رایج برای زوج‌های جوان بوده است.

روز سیزده‌بدر، از جمله روزهایی است که در آن آیین‌ها و رسوم مختلفی وجود دارد. یکی از این آیین‌ها، سپردن سبزه به آب است. در باور ایرانیان باستان، سپردن سبزه به آب، نشان از اهدای هدیه به الهه آب بوده است. آن‌ها باور داشتند که با سپردن دانه‌های بارور شده به آب، که همان سبزه‌ها هستند، الهه آب برایشان سرسبزی بیشتر، آبادانی و باروری را به ارمغان می‌آورد. این باور نه تنها ریشه در اعتقادات دینی مردم داشته است، بلکه ارتباطی نیز با ارزش‌های زیست‌محیطی و احترام به طبیعت دارد.

علاوه بر آداب معروف روز سیزده‌بدر که در طول سال‌های گذشته شناخته شده‌اند، فعالیت‌های متنوعی نیز در این روز رواج دارند. به‌عنوان مثال، انجام بازی‌های دسته‌جمعی بین کودکان و بزرگسالان، بادبادک‌های هوا کردن و دوچرخه‌سواری از جمله فعالیت‌های پرطرفدار هستند. اما در گذشته، فال گرفتن، جمع کردن گیاهان صحرایی، سوارکاری، آب پاشیدن به یکدیگر و اجرای رقص و نمایش‌های شاد از فعالیت‌های رایج در روز سیزده‌بدر بوده‌اند. این فعالیت‌ها نشان از شادی و خوشحالی در کنار هم در طبیعت و با احترام به فضای سبز دارند.