«ماندلای فلسطین» کیست؟ / آیا مروان برغوثی حاکم آینده فلسطین خواهد بود؟

اقتصاد آنلاین، محمد بیات؛ در هنگام بحران‌های سهمگین و بزرگ، ملت‌های تحت فشار سعی می‌کنند تا از طریق بازگشت به دیرین‌گونه‌ها، اسطوره‌ها و قهرمانان ملی نقطه امیدی برای «خروج» از فاجعه و رسیدن به خانه سعادت پیدا کنند. مروان برغوثی زندانی در بند رژیم صهیونیستی یکی از همان شخصیت‌های اسطوره‌ای است که با تاب آوری سال‌ها اسارت و شکنجه و در عین حال کمک به نزدیکی گروه‌های فلسطینی به یکدیگر تبدیل به شخصیت برجسته در میام ملت فلسطین شده است. فرسایشی شدن جنگ غزه و افزایش گمانه‌زنی‌ها در خصوص آینده اداره کرانه باختری- غزه سبب شده است تا گزینه‌های متعددی از جمله محمد دحلان، ماجد فرج، سلام فیاض، محمد مصطفی، حسین الشیخ و حتی محمود عباس به عنوان کاندیداهای قرار گرفتن در رأس دولت فلسطین، تشکیلات خودگردان یا نهاد اداره مدنی غزه معرفی شوند. در این میان برخی منابع با مطرح کردن نام مروان برغوثی از وی به عنوان یکی از کاندیداهای نشستن بر مسند حکومت آتی فلسطین یا غزه یاد می‌کنند. برهمین اساس در ادامه این یادداشت سعی خواهیم کرد تا ضمن بررسی کارنامه و جایگاه برغوثی در میان ملت فلسطین، به واکاوی نقش احتمالی وی در اصلاح تشکیلات خودگردان یا اداره غزه بپردازیم.  

مروان برغوثی به اتهام دست داشتن در چند فقره قتل به حبس ابد به اضافه چهل سال محکوم شده است

زمزمه‌ها در خصوص آزادی و قرار گرفتن برغوثی در مسند ریاست تشکیلات خودگردان یا غزه زمانی شدت گرفت که در اوایل فوریه جنبش حماس در مذاکرات تبادل اسرا با اسرائیل در ازای آزادی اسرای صهیونیست خواستار آزادی تمام زندانیان در بند فلسطینی، به‌ویژه محکومان امنیتی شد. به گزارش الجزیره مروان برغوثی یکی از رهبران برجسته انتفاضه اول و دوم فلسطین بود که در سال ۲۰۰۴ به اتهام قتل به حبس ابد محکوم شد. در آن دوران برغوثی دادگاه اسرائیلی را به رسمیت نشناخت و بر گزینه ادامه مقاومت مسلحانه در برابر صهیونیست‌ها (به جزء غیرنظامیان) تاکید کرد. وی از جمله شخصیت‌های کلیدی در روند امضا توافقنامه میان اعضای فتح، حماس، جهاد اسلامی، جنبش مردمی برای آزادی فلسطین و جبهه دموکراتیک برای آزادی فلسطین بود که در آن خواستار تشکیل کشور فلسطین براساس مرزهای ۱۹۶۷ شده بود. 

از برغوثی به عنوان یکی از کاندیداهای اداره غزه یا رهبری تشکیلات خودگردان یاد می‎شود

پس از افزایش زمزمه‌ها برای آزادی برغوثی، ایتامار بن گویر وزیر امنیت اسرائیل اعلام کرد که این رهبر برجسته فلسطینی در سلول انفرادی به سر می‌برد. ظاهراً وی با انتشار بیانیه‌های گسترده و دعوت مردم کرانه باختری به قیام و مقابله با اشغالگران سبب اتخاذ چنین تصمیمی از سوی صهیونیست‌ها شده است. براساس برخی اخبار منتشر شده، وی پس از افتادن به سلول از داشتن تشک، ملافه و حتی ابتدایی‌ترین نیازهای بهداشتی محروم بوده است. با وجود اقبال افکار عمومی فلسطین برای آزادی و قرار گرفتن برغوثی در مسند رهبری تشکیلات خودگردان اما دولتمردان صهیونیست به نظر نمی‌رسد فعلا تمایلی به این کار داشته باشند. کاریزما و توان بسیج کنندگی برغوثی ویژگی‌هایی است که تل‌آویو به شدت از آنها هراس دارد. 
محبوبیت شخصیت‌های پایدار در برابر ظلم و در عین حال عامل وحدت‌دهنده سبب شده است تا از مروان برغوثی به عنوان «ماندلای فلسطین» و حاکم احتمالی غزه نام برده شود. در جریان نظرسنجی مرکز «the Palestinian Center for Policy and Survey Research»، در حالی که ۹۰ درصد شرکت کنندگان خواستار استعفای محمود عباس از سمت ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین هستند، برغوثی به عنوان محبوب‌ترین رهبر فلسطینی انتخاب شد. شاید به همین دلیل نتانیاهو و اعضای راست گرای کابینه وی علاقه‌ای به آزادی وی ندارد. برخی تحلیلگران معتقدند تل‌آویو به هر قیمتی خواهان جدایی میان کرانه باختری- نوار غزه است و علاقه‌ای به اتحاد این دو منطقه زیر سایه فردی محبوب همچون مروان برغوثی ندارد. البته در این روند برخی گروه‌های مقاومت نیز به خط مشی سازش‌گرا و به رسمیت شناختن اسرائیل از سوی برغوثی، نگاهی بدبینانه به شخص وی داشته و خواستار به قدرت رسیدن فردی ضداسرائیلی هستند. 
 

محبوبیت برغوثی تهدید جدی علیه امنیت ملی اسرائیل

 برای واشنگتن، لندن و بروکسل مهم‌ترین اولویت برای پایان دادن مناقشه فلسطین در دستور کار قرار گرفتن راه‌حل «دو دولت» و تشکیل دولت مستقل فلسطین برآمده از «تشکیلات خودگردان اصلاح شده» است. آزاد شدن و قدرت‌گیری مجدد شخصیتی همچون برغوثی که از محبوبیت بالایی در میان افکار عمومی و در عین حال معتقد به «ایده دو دولت» است می‌تواند فرصت کم‌نظیری برای غربی‌ها جهت تکرار مجدد تجربه «اسلو» فراهم آورد. نکته کلیدی آن است که حتی اگر برغوثی آزاد شود و در راس هرم تشکیلات خودگردان یا اداره نوار غزه قرار بگیرد؛ تا زمانی که سکان هدایت اسرائیل در دستان جریان‌های افراطی و شخص نتانیاهو قرار دارد، صحبت از هرگونه تلاش مشترک برای رسیدن به ایده تشکیل کشور مستقل فلسطین «رویایی محال» به نظر می‌رسد. هفته گذشته ۹۰ نفر از نمایندگان کنست با رأی قاطع به رسمیت شناخته شدن دولت مستقل فلسطین را به صورت یکجانبه رد کردند که این موضوع با واکنش نمایندگان عرب‌اسرائیلی پارلمان و اخراج آنها همراه شد.