حیات نباتی پرونده برجام

اقتصادآنلاین، پرستو بهرامی راد:  به تازگی رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدعی شد که ایران درباره برنامه هسته‌ای خود تماماً شفافیت به خرج نمی‌دهد.

بر اساس گزارش آسوشیتدپرس، گروسی در نشستی در دوبی به اظهارات علی‌اکبر صالحی، رییس پیشین سازمان انرژی اتمی ایران اشاره داشته است. صالحی در یک برنامه تلویزیونی گفته بود در حال حاضر، همه آستانه‌های علم و فناوری هسته‌ای را داریم. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز گفته است: یک مقام رسمی بلندپایه گفت که ما همه چیز داریم، لطفاً بگذارید بدانم چه دارید.

رافائل گروسی بارها اشاره کرده که ایران به غنی‌سازی اورانیوم بسیار فراتر از نیاز تجاری هسته‌ای خود علیرغم فشارهای سازمان ملل ادامه می‌دهد. همچنین خواستار سفر به تهران برای نخستین بار در یک سال گذشته شده است.

سال آینده گروسی به تهران می‌آید؟

بعد از درخواست گروسی در خصوص سفر به ایران شایعاتی بر رد شدن این سفر مطرح شده بود. اما محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی در جمع خبرنگاران گفت: تعاملات ایران با آژانس در یک روال طبیعی تداوم دارد و در جهت رفع ابهامات و توسعه همکاری‌ها، گفت‌وگوها صورت می‌گیرد. آقای گروسی هم برای سفر به ایران اظهار تمایل کرده‌اند و در دستور کار ایشان است و در برنامه ما هم قرار دارد که در زمانی که تنظیماتش صورت بگیرد، انجام خواهد شد. ولی به دلیل تراکم برنامه‌ها بعید است این سفر در اسفند باشد و با توجه به اینکه در اردیبهشت آینده اولین کنفرانس بین‌المللی هسته‌ای را برگزار می‌کنیم از آقای گروسی هم دعوت شده که در آن کنفرانس سخنرانی کنند.

در حقیقت درخواست مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای سفر به تهران از سوی ایران رد نشده، بلکه امکان سفر رافائل گروسی به تهران در اسفند ماه کم است. همچنین ممکن است این سفر در اردیبهشت ماه انجام شود.

تیر و تار شدن روابط تهران و آژانس؟

بعد از سفر اسفند ماه سال گذشته گروسی به تهران به نظر می‎رسید شرایط روابط تهران و آژانس تغییرات جدی داشته و حتی بار دیگر پرونده برجام به میز مذاکره برگشت. اما این روزها شاهد روند جدید آژانس با تهران هستیم و نگرانی‌ها در خصوص تیره و تار شدن روابط نیز وجود دارد.

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در مورد اینکه مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده که برنامه هسته‌ای ایران شفاف نیست، گفت: همان طور که ایران بارها اعلام کرده است فعالیت‌های هسته ای ایران صلح آمیز و مبتنی بر قوانین و مقررات بین‌المللی است و در چارچوب موافقتنامه جامع پادمان در حال انجام است. ما به مدیر کل آژانس توصیه می‌کنیم که از اظهار نظرهای خارج از چارچوب و وظایف حرفه‌ای خود پرهیز کند و اجازه ندهد که آژانس تبدیل به عرصه‌ای برای طرح مباحث سیاسی، غیرحرفه ای و غیر فنی شود.

با این حال این اولین بار نیست که گروسی از روابط ایران و آژانس ایراد می‎گیرد، مخصوصاً بعد از اجرایی شدن قانون راهبردی شرایط پیچیده‌تر نیز شده است. همانطور که همه این سال‌ها روند آژانس با ایران نشان می‏دهد، رویکرد این سازمان در خصوص ایران بیش از مسائل فنی به موضوعات سیاسی باز می‌گردد. با شرایط امروز نیز نگرانی‌های جدی در خصوص جلسه آتی شورای حکام و همچنین احتمال دادن گزارش جدیدی علیه ایران به شورای امنیت، وجود دارد.

تنها راه، زنده کردن برجام

به نظر می‎رسد پرونده برجام که در حال حاضر حیات نباتی دارد، تنها راه حل مشکلات آژانس و تهران باشد. ولی با شروع جنگ غزه مذاکراتی که در دوحه در حال انجام بود، کاملاً بلاتکلیف مانده است. در شرایطی هم که غربی‌ها سعی دارند نقش ایران را در شرایط باب المندب پررنگ کنند، احتمال آغاز مذاکرات جدی  کمتر است.

با این حال ناصر کنعانی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی به تازگی درباره مذاکرات احیای برجام گفت: این مساله هم‌چنان در دستور کار ایران است و بارها اعلام شده است که با وجود خنثی سازی تحریم‌ها یکی از رویکردهای اساسی دولت و دستگاه دیپلماسی است. اما رفع تحریم‌های ظالمانه در چارچوب برجام و برگرداندن متعهدانه و مسئولانه دیگر طرف‌های برجامی هم مدنظر دستگاه دیپلماسی است. تلاش‌های دیپلماتیک متوقف نشده و گفت‌وگوهایی هم در این زمینه انجام شده و کانال‌های ارتباطی تبادل پیام در این زمینه برقرار است و برای تامین حقوق ملت فرصتی را از دست نمی‌دهیم و به مذاکره برای رفع تحریم‌ها پایبند هستیم.

با این حال هنوز مشخص نیست که سرنوشت پرونده قطور برجام با شرایط پیچیده منطقه به کجا برسد؟