تبعات نظام ناکارآمد توزیع بر سبد خانوارها/ اختلاف قیمت از مزرعه تا سفره به ۴۰۰ درصد رسید!

ارسلان قاسمی در گفتگو با خبرنگار اقتصاد آنلاین درباره چالش‌ها و مشکلات موجود برای استفاده از بخش تعاون در سیستم توزیع محصولات کشاورزی، گفت: متاسفانه برخی سیستم‌های غلط، زمینه بروز مشکلات در استفاده از تعاونی‌ها را فراهم کرده است؛ مثلا سیستم غلطی در بخش کشاروزی به اسم سلف‌خری وجود دارد. یعنی سرمایه‌گذار پیشاپیش محصول کشاورز را می‌خرد.

وی افزود: یک سرمایه‌گذار قبل از کشت؛ نهاده، کود و بذر در اختیار کشاورز قرار می‌دهد و در پایان، با قیمتی که خودش دلش می‌خواهد، این محصول را از کشاورزان می‌خرد.

رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تعاون ایران گفت: متاسفانه یک رنگ و لعاب جدیدی در سیستم به سلف‌خری داده‌اند و این روزها اسمش را کشت قراردادی گذاشته‌اند؛ در حالیکه کشت قراردادی همان سلف خری قدیمی است و سلف‌خری همان دلالی قبلی است.

وی افزود: در چنین شرایط سود اصلی تولید، به جیب کشاورز نمی‌رود و نصیب شخص دیگری خواهد شد؛ این در حالی است که کشت قراردادی مفهومی است که در کشاورزی دنیا وجود دارد و معنا و مفهومش این است که تولیدکننده، فرآور و در نهایت مصرف کننده به صورت غیرمستقیم، دنبال منافع مشترک هستند؛ نه اینه فرآور و بسته‌بندی کننده صنایع غذایی یا سلف خر، به ثمن بخس محصول را از کشاورزان بخرند.

قاسمی تاکید کرد: مفهوم کشت قراردادی این است که سود به صورت عادله بین دو طرف جریان یعنی تولیدکننده و بازار رسان تقسیم شود. اما چون این اتفاق رخ نمی‌دهد و به کار بردن اسم دلالی هم بد است، نام فعالیت خود را کشت قراردادی می‌گذارند.

۴۰۰ درصد اختلاف قیمت مزرعه تا سفره

رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تعاون ایران نقش تعاونی‌ها در بخش صادرات را هم کمرنگ توصیف کرد.

وی افزود: نظام توزیع محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ما یک نظام ناکارآمد است. بعضا وقتی بررسی می‌کنید، بین نرخ محصول از مزرعه تا سفره تا حدود ۴۰۰ درصد هم اختلاف وجود دارد که این رقم به جیب کشاورز نمی‌رود.

قاسمی بیان کرد: سال گذشته کیوی روی درخت کیلویی پنج هزار تومان از باغدار خریداری شد، در حالی که در تهران باید هر کیلوگرم کیوی را ۳۵ تا ۴۰ هزار تومان می‌خریدیم.

وی ادامه داد: این سود به جیب باغذار نمی‌رود؛ بلکه نفعش برای نظام ناکارآمد توزیع است. دوستان ما در دولت یا نمی‌خواهند، یا نمی‌توانند وارد بحث توزیع شوند. شاید هم به هر دو دلیل، کاری به بخش توزیع ندارند.

رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تعاون ایران گفت: یکی از چالش‌های عمده ما در بحث توزیع، مربوط به محصولات کشاورزی و صنایع غذایی است. راهکارش حل این مشکل هم خیلی ساده است. اگر خود تعاونی‌ها و تشکل‌ها مردم ساخته و نه دولت ساخته را وارد این بازی و نظام توزیع کنیم، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.

وی با اشاره به تجربه حضور تعاونی‌ها در نظام توزیع در طول جنگ تحمیلی، بیان کرد: در زمان جنگ، شبکه تعاون ما شبکه بسیار فعالی بود. در شرایط جنگ تحمیلی کوچکترین مشکلی راجع به توزیع کالا نداشتیم. ممکن بود در برخی مواقع با کمبود کالا به دلیل شرایط جنگی حاکم بر کشور، مواجه شویم اما در نظام توزیع ما مشکل کمتری وجود داشت.

قاسمی افزود: در آن مقطع، تعاونی‌های توزیعی نقش موثر خود را به خوبی نشان دادند اما بعد از جنگ دولت از این ابزار استفاده نکرد و سیستم به سمت دلالی رفت.

وی یادآور شد: دلالی و واسطه گری امر مذمومی نیست. بعضی جاها حتی لازم است اما دلالی وقتی از حد بگذرد و به سودجویی تبدیل شود، شرایطی ایجاد می‌کند که ۴۰۰ تا ۵۰۰ درصد اختلاف قیمت از مزرعه تا سفره مردم بوجود آید.

رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق تعاون ایران گفت: هر بار هم که دلالی به مشکل می‌خورد، اسمش را عوض می‌کنند و از دلالی به کشت قراردادی تغییر نام می‌دهد و خدا می‌داند بعدها در چه قالبی ظاهر خواهد شد.