فروش شمش طلا با روش منسوخ چکش‌زنی و مشتریان دولتی/ بانک مرکزی چطور مانع از ورود «پول داغ» به بازار شد؟
هر چند بانک مرکزی با مجموعه ای از ابزارها تلاش کرده تا بازار سکه و ارز را به سمت آرامش پیش ببرد، اما بکارگیری روش های منسوخ و شروع حراج های شمش طلا با قیمت بالا، خود می تواند اندکی تاثیر مثبت این سیاست ها را زیر سوال ببرد؛ هر چند که همین روش های بداجرا هم، توانسته تا حدودی منجر به جلوگیری از ورود پول داغ به بازارهای سوداگرایانه طلا و ارز شود.
اقتصادآنلاین - احمدرضا مسعودی: با افزایش انتظارات تورمی متاثر از بالا ماندن نرخ رشد نقدینگی و پایه پولی و همچنین افزایش تنش‌های سیاسی و نظامی در منطقه، بازار طلا و ارز در هفته‌های گذشته نوسانات رو به بالای هیجانی را پشت سر گذاشته؛ به نحوی که دلار آمریکا در بازار آزاد و غیررسمی، به سقف تاریخی خود نزدیک شد، همچنین در بازار سکه و طلا هم تلاطم و نااطمینانی بر معاملات سایه انداخت و اعداد عجیبی از سکه و طلا روی تابلوی طلافروشان و صرافی ها نقش بسته است.
برخی از کارشناسان در ماه‌های اخیر اعتقاد داشتند که قیمت طلا و ارز تناسبی با واقعیت‌های اقتصادی ندارد و بانک مرکزی با ابزار گفتار درمانی و انتشار اخبار سیاسی مثبت ناظر به آزادسازی دارایی‌ها و پیوستن ایران به اتحادهای منطقه‌ای و جهانی نظیر بریکس و شانگهای توانسته قیمتها را در کانال مشخصی کنترل کند و مانع از جهش ارزی شود.
البته فارغ از مخالفت هایی که با این اظهارنظرها وجود دارد و برخی از آنها نیز می تواند کارشناسی نباشدف این دست از کارشناسان اعتقاد داشتند نرخ ارز باید بر مبنای نرخ تورم تعدیل شود؛ چرا که در صورت بروز اتفاقات سیاسی منفی و یا کاهش فروش نفت، این احتمال وجود دارد که بازارساز نتواند دیگر ابزار و امکان مداخله مناسب برای جهت‌دهی قیمتها داشته باشد.
در نهایت پس از بروز نوسانات اندک در بازار طلا و ارز و موفقیت موقت بانک مرکزی در اصلاح نرخ‌ها، این بار مجموعه‌ای از تحولات منطقه‌ای در کنار بالا رفتن شانس ترامپ برای بازگشت به کاخ سفید در سال آینده میلادی، شرایطی را رقم زد که این بار بانک مرکزی به چابکی موقعیت های گذشته نتواند تا به امروز نرخ ارز را در کانال هدفگذاری شده خود تثبیت کند.
به همین دلیل، بانک مرکزی در هفته‌های گذشته برای مهار نوسانات در بازار و به منظور جمع آوری نقدینگی سرگردان و کاهش سرعت گردش پول، از دو ابزار مختلف استفاده کرد؛ ابزار اول حراج شمش طلا در مرکز مبادله طلا و ارز ایران است که خریداران مختلف می توانند بنا بر نیازشان طلای مورد نیاز خود را تهیه کنند و صادرکنندگان هم می توانند با عرضه شمش طلا، رفع تعهد ارزی نمایند.
دومین ابزار بانک مرکزی که هفته گذشته از آن رونمایی شد، گواهی سپرده خاص است که سود ۳۰ درصدی به متقاضیان این گواهی در سررسید خواهد داد. گزینه‌ای که احتمالا این قابلیت را دارد که در کوتاه مدت، مانع از ورود «پول داغ» به بازار طلا و ارز شود. البته در خصوص این اقدام بانک مرکزی کارشناسان این گزاره را مطرح می کنند که اگر قرار است نقدینگی جذب شده صرف فعالیت‌های تولیدی سودآور شود، چگونه تنها در مدت چند روز، چنین فعالیت هایی که سود بالای ۳۰ درصد دارند، دسته‌بندی و اولویت بندی شده‌اند؟
به هر ترتیب با وجود اقدامات ضربتی بانک مرکزی، همچنان التهاب و تنش در بازار طلا و ارز برقرار است و به همین منظور برای بررسی و اطلاع از شرایط حراج شمش طلا به سراغ مرکز مبادله رفتیم تا از پیدا و پنهان اولین ابزار بانک مرکزی برای مهار نوسانات روزهای اخیر با خبر شویم.
معاملات شفاف طلا جای خود را به معاملات پنهانی داد
بر اساس شیوه نامه حراج حضوری شمش طلا در مرکز مبادله ارز و طلای ایران، متقاضیان خرید شمش طلای مرکز مبادله ایران شامل «فروشندگان عمده شمش طلا دارای پروانه کسب مجاز و معتبر»، «تولیدکنندگان و سازندگان فعال مصنوعات طلا دارای پروانه کسب مجاز و معتبر» و «خرده فروشان طلای آب شده دارای پروانه کسب مجاز و معتبر» هستند؛ البته این در حالی است که امکان رفع تعهد ارزی برای صادرکنندگان از طریق واردات شمش و عرضه در مرکز مبادله هم فراهم شده است.
در جلسه حضوری حراج شمش طلا، یکی از متقاضیان به شرط افشا نشدن نام و نشان خود، پاسخگوی سوالات خبرنگار اقتصاد آنلاین بود. این فعال بازار طلا در پاسخ به این سوال که آیا اقدام جدید بانک مرکزی می تواند مانع از افزایش قیمت طلا شود؟ پاسخ داد: ما چندسال پیش معاملات سکه طلا را در بورس کالا داشتیم که متاسفانه به دلایل نامشخص، آن روش را ادامه ندادند، البته زمانی که معاملات سکه در بورس کالا متوقف شد، سکه امامی طرح جدید در حدود ۴ میلیون تومان قیمت داشت.
وی افزود: استدلال مسئولان وقت این بود که آن روش انتظارات تورمی را بالا می برد؛ اما در نهایت مشاهده شد که در مدت کوتاهی، سکه طلا از ۱۰ میلیون تومان هم عبور کرد. معاملات بورس کالا کاملا شفاف و مشخص بود چه افرادی، چه مبالغی خرید می کنند؛ اما شما الان که اینجا نشسته‌اید حتی یک تابلو هم نمی بینید که اطلاعات را در لحظه و فوری برای همگان منتشر کند و اگر هم اطلاعاتی از معامله به بیرون درز می کند، چند ساعت بعد است که خود ما هم از کانال‌های تلگرامی باخبر شده ایم.
این معامله گر بیان کرد: در عصر هوش مصنوعی و سلطه سیستم‌ها، بانک مرکزی با روش قرون وسطایی چکش‌زنی و کلامی می خواهد شمش طلا بفروشد؛ البته قیمت‌هایی هم که اعلام می شود در راستای سیاست کاهش نرخ‌های بازار اثری ندارد؛ چون ما میبنیم که به نوعی قیمت طلا در بازار مبنا قرار می گیرد و حراج با کف قیمتی بالا شروع می شود و ما معترض هستیم.
این فعال بازار طلا با بیان اینکه سازندگان مصنوعات طلا و جواهر برای تامین طلای خود نیاز به عرضه شفاف و مستمر دارند، گفت:اگر عرضه بصورت مقطعی و زودگذر به قصد مهار هیجانات بازار باشد هیچ فایده‌ای نخواهد داشت. ما برای تامین نیاز خود به طلا مجبور به خرید هستیم؛ اما اگر قرار باشد با ابزارهای قدیمی عرضه صورت بگیرد، اثری روی تصورات فعالان بازار از آینده قیمت ها نخواهد داشت.
جای خالی بازیگران و خریداران خرد در جلسه حراج
یکی دیگر از نکات قابل تامل در خصوص سیاست جدید بانک مرکزی آن است که در سومین جلسه حراج، شمش یک کیلوگرمی طلا در حوالی سه میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان قیمت خورد که طبیعتا چنین اعداد و ارقامی تنها مشتریان خاص خود را دارد و خریدارانی که نقدینگی کمتری دارند، نمی توانند در این حراج شرکت کنند.
در همین ارتباط، یکی از متقاضیان حاضر در جلسه حراج به خبرنگار اقتصادآنلاین گفت: اگر به صورت کلان بخواهیم نگاه کنیم، متاسفانه دولت و بانک مرکزی بازارهای رسمی را تضعیف کرده‌اند و در روش فعلی حراج هم شما می بنید که بانک کارگشایی که زیرمجموعه خود بانک ملی است، بیشترین خرید را انجام داد.
وی افزود: در جلسه چند روز پیش حراج، بانک کارگشایی ۷۴ شمش خریداری کرد که این مساله نشان می دهد اگر قرار است با این روش حباب سکه طلا را در بازار تخلیه کنند، راه اشتباهی را انتخاب کرده‌اند.
این متقاضی افزود: در سال ۹۷ هم مسئولان وقت بانک مرکزی ۷۰ تن طلا را با روش پیش‌فروش عرضه کردند؛ اما تنها مدت کوتاهی روند افزایشی قیمت کنترل شد. در سال ۹۰ هم که قیمت سکه طلا شبانه به عدد تاریخی یک میلیون تومان رسید، مسئولان وقت آمدند و گفتند فلان خبرگزاری با پیامک عددسازی کرده و اقدام به پیش فروش سکه کردند؛ اما خاطرم هست که تنها برای مدت کوتاهی قیمت سکه به کانال ۷۰۰ هزارتومانی برگشت؛ اما در زمستان سال ۱۳۹۱ همان سکه به یک و نیم میلیون تومان رسید.
وی بیان کرد: این روش برای رفع تعهد ارزی صادرکننده که امکانش را دارد تا حدودی مناسب است؛ اما برای مهار قیمت طلا در میان مدت و بلندمدت اشتباه است چون نرخ تورم بالاست و مردم هم چاره ای ندارند جز اینکه سرمایه خود را تبدیل به دارایی مانند طلا کنند؛ پس هرچقدر عرضه شود فایده ای ندارد؛ چون تقاضا وجود دارد؛ ضمن اینکه شما مشاهده کردید خواستند حباب ربع سکه را تخلیه کنند و شروع به فروش با قیمتی بالاتر از ارزش ذاتی آن کردند و الان نه تنها آن حباب تخلیه نشده؛ بلکه حباب ربع سکه به ۱۰۰ درصد رسیده است چون دارندگان پس انداز خرد توانایی خرید سکه تمام و نیم ندارند و هرچه ربع سکه عرضه شود با این حجم نقدینگی خریداری خواهد شد.
این متقاضی حاضر در اتاق حراج همچنین با انتقاد از عدم شفافیت در برگزاری جلسه، گفت: ما به عنوان فعال بازار انتظار داریم به سرعت جزئیات معاملات اعلام شود اما متاسفانه از روش‌هایی استفاده می شود که مربوط به ده‌ها سال قبل است، برای ما جای سوال است که اگر قصد مهار انتظارات تورمی و جمع کردن نقدینگی را دارند؛ چرا از گواهی شمش طلا استفاده نمی کنند تا همه افراد بتوانند با هر میزان نقدینگی سرمایه‌گذاری کنند؟ همه این موارد مزید بر علت شده که روند قیمت‌های کف بازار بازار چندان اعتنایی به این شیوه حراج نداشته باشد.
افزایش نرخ ارز عامل جهش قیمت طلا است
همچنین محمد کشتی آرای، رئیس سابق اتحادیه طلا و جواهر در خصوص سیاست جدید بانک مرکزی به خبرنگار اقتصادآنلاین گفت: قیمت طلا بر اساس اونس جهانی و نرخ دلار در بازار ازاد محاسبه میشود البته حراج شمش هم میتواند اثرات خوبی داشته باشد.
وی گفت: آن چیزی که باعث افزایش قیمت سکه در بازار شده افزایش نرخ دلار است؛ بنابراین باید توجه کنیم که افزایش قیمت طلا عامل دیگری دارد که باید به آن توجه شود.
این فعال باسابقه بازار طلا همچنین بیان کرد: اگر سکه‌های ضرب شده بدون تاریخ جدید به بازار عرضه شود در مجموع انتظار داریم تاثیر قابل توجهی در تخلیه حباب سکه داشته باشد اما در مجموع معاملات در حال انجام است و خرید و فروش هیجانی وجود ندارد.
براساس این گزارش، پنجمین جلسه حراج شمش طلای استاندارد امروز یکشنبه مورخ ۱۵ بهمن ماه ۱۴۰۲، انجام خواهد گرفت. زمان جلسه حراج از ساعت ۱۲:۰۰ تا ۱۶:۰۰ است و وجه الضمان مبلغ ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال (۳،۵۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال) به ازای هر قطعه شمش طلای استاندارد است. متقاضی خرید میتواند تا ساعت ۲۴ روز شنبه مورخ ۱۴ بهمن ماه ۱۴۰۲ مبلغ وجه الضمان را پرداخت کند. گفتنی است، مبلغ وجه الضمان باید نزد بانک ملی ایران، شعبه بانک کارگشایی مرکز و به شماره حساب مرکز مبادله ارز و طلای ایران پرداخت شود.
