جنگ یا صلح: بررسی انتخاب‌های پیش روی بایدن در مواجهه با ایران

اقتصادآنلاین-آرش نصیری؛ تنها چند ساعت پس از حمله مرگبار پهپادی روز یکشنبه شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران به یک پایگاه نظامی آمریکا در اردن که منجر به کشته شدن سه نظامی آمریکایی و زخمی شدن بیش از ۳۰ نفر شد، گروهی از تندروها بار دیگر خواستار بمباران ایران توسط دولت بایدن شدند.

ابتدا سناتور جمهوری خواه لیندسی گراهام بود. او در توییتی نوشت: «همین الان به ایران ضربه بزنید. آن‌ها را محکم بزنید».

جان کورنین، همکار گراهام در سنا، حتی صریح‌تر بود. او در X توییت کرد: «تهران را هدف قرار دهید».

و سناتور تام کاتن گفت که هر چیزی کمتر از ضربه زدن مستقیم به ایران «جو بایدن را به عنوان یک بزدل که شایسته فرماندهی کل قوا نیست، تأیید خواهد کرد».

دولت بایدن روز یکشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که اطلاعات ایالات متحده قبلاً مشخص کرده است که حمله هواپیمای بدون سرنشین توسط «گروه‌های شبه‌نظامی رادیکال تحت حمایت ایران» در سوریه و عراق سازماندهی شده است. آسوشیتدپرس روز دوشنبه گزارش داد که گروه‌هایی در عراق به طور مشخص مسئول بودند و ائتلافی از شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران به نام مقاومت اسلامی در عراق روز یکشنبه ادعا کرد که پرسنل آمریکایی را در اطراف هدف قرار داده است، اما به صراحت تایید نکرد که این حمله خاص را انجام داده است.

ایران با بیان اینکه تصمیمات گروه‌های به اصطلاح «مقاومت» در منطقه برای حمله به نیروهای آمریکایی «هیچگونه ارتباطی» با این کشور ندارد اعلام کرد که هرگونه اقدامی توسط این گروه‌ها به تنهایی اتخاذ می‌شود. با این حال، ایران همچنان حامی اصلی چنین گروه‌هایی است و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی روابط نزدیکی با آن‌ها دارد.

به گفته یکی از مقامات آمریکایی، هفته‌ها، دولت بایدن سعی کرده از یک رویکرد محدود برای توقف حملات شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران در عراق و سوریه استفاده کند؛ که به گفته یک مقام آمریکایی ۱۶۵ بار نیروهای آمریکایی را در این کشورها هدف قرار داده‌اند. این رویکرد محدود از تبدیل شدن مناقشه در خاورمیانه به یک جنگ منطقه‌ای تمام عیار جلوگیری می‌کند. در پاسخ، دولت بایدن با هشت دور حمله هوایی به نیروهای نیابتی ایران در عراق و سوریه از اکتبر و تعداد مشابهی حملات علیه گروه شورشی حوثی مورد حمایت ایران در یمن پاسخ داده است.

اکنون، تحت فشار شدید واشنگتن پس از مرگبارترین حمله به نظامیان آمریکایی در منطقه در چهار سال اخیر، به نظر می‌رسد بایدن خود نشان می‌دهد که وضعیت موجود حملات محدود به پایگاه‌های شبه نظامیان تحت حمایت ایران در عراق و سوریه و یمن دیگر جلودار این گروه‌ها نیست.

بایدن روز یکشنبه در مراسمی در کارولینای جنوبی گفت: «دیشب، شب سختی را در خاورمیانه داشتیم. ما سه روح شجاع را در حمله به یکی از پایگاه‌های خود از دست دادیم. و ما پاسخ خواهیم داد.»

اما بایدن چگونه ممکن است این کار را انجام دهد؟ در حالی که وزارت دفاع ایالات متحده در حال طراحی برنامه‌های نظامی برای بررسی بایدن است، فارن پالیسی با تعدادی از مقامات و کارشناسان سابق درباره گزینه‌های او صحبت کرد. آنها سه راه بالقوه را ترسیم کردند: حمله به داخل ایران، ضربه زدن به اهداف ایرانی در منطقه، یا دنبال کردن دیپلماسی.

گزینه ۱: حملات در داخل ایران

پس از حمله هواپیمای بدون سرنشین روز یکشنبه به برج ۲۲، یک مرکز تدارکات بیابانی دورافتاده ایالات متحده در اردن واقع در نزدیکی مرزهای این کشور با عراق و سوریه که ادعا می‌شود برای کمک به هماهنگی مبارزه با داعش استفاده می‌شود، منتقدان بایدن در خط حمله مشابهی گرد هم آمدند: دولت بایدن با محدود نگه داشتن حملات علیه نیروهای نیابتی ایران به منظور اطمینان از تشدید نشدن تنش‌های نظامی در خاورمیانه، در واقع به ایران اجازه داد تا جدولی را برای تشدید بیشتر تنش‌ها تنظیم کند.

و برخی از مقامات سابق ارتش آمریکا اصرار دارند که حملات همه جانبه در داخل ایران تنها راه ارسال پیام به تهران برای از بین بردن آن است.

جان میلر، دریاسالار سه ستاره بازنشسته نیروی دریایی که پیش از این فرماندهی ناوگان پنجم آمریکا در خلیج فارس را بر عهده داشت، گفت: «ما به خود اجازه داده‌ایم به نقطه‌ای برسیم که در حال حاضر، حملات مستقیم به ایران چیزی است که برای سرکوب این فعالیت لازم است. به شیوه واقعی ایرانی، آن‌ها فشار می‌آورند و فشار می‌آورند و فشار می‌آورند، تا زمانی که احساس کنند به خط قرمز رسیده‌اند. خودشان این کار را می‌کنند. آن‌ها این کار را از طریق نیروهای نیابتی خود انجام می‌دهند. خب اکنون از خط قرمزها عبور کردند. آنها باید در این زمینه پاسخگو باشند.»

میلر گفت که ایالات متحده باید حملاتی را در داخل ایران رهبری کند که منافع اقتصادی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و همچنین توانایی آن برای ارسال سلاح به خارج از کشور را تضعیف کند. او گفت که ایالات متحده باید تحریم‌هایی را اعمال کند که توانایی ایران برای صادرات نفت را بیشتر فلج کند.

گزینه ۲: حمله به دارایی‌های ایران

همه به نیاز به حمله در داخل خاک ایران برای برقراری مجدد بازدارندگی توسط ایالات متحده اعتقاد ندارند. ناتان سیلز، هماهنگ‌کننده سابق وزارت امور خارجه برای مبارزه با تروریسم در دولت ترامپ، گفت که سابقه طولانی دارد که ایالات متحده به ایران گفته است با ضربه زدن به دارایی‌های با ارزش ایران در منطقه، از تحریکات خود جلوگیری کند.

او به کمپین حملات آوریل ۱۹۸۸ دولت ریگان به کشتی‌های ایرانی در خلیج فارس  و همچنین حملاتی که منجر به شهادت قاسم سلیمانی ، فرمانده نیروی قدس ایران و ابومهدی المهندس، فرمانده حشد الشعبی در فرودگاه بغداد شد به عنوان نمونه‌هایی از نیروی بازدارنده اشاره کرد.

گزینه ۳: تعامل مجدد دیپلماتیک

دولت بایدن دوره ریاست جمهوری خود را با تلاش دیپلماتیک مصمم برای احیای مشارکت ایالات متحده در توافق هسته‌ای ایران پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهوری وقت آمریکا از این توافق در سال ۲۰۱۸ آغاز کرد. دولت ایالات متحده بر این باور بود که تلاش‌های دیپلماتیک برای عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و کشورهای خلیج فارس، خاورمیانه را در مسیری برای یک دوره صلح و رفاه قرار می‌دهد. و زمانی که چین در مارس ۲۰۲۳ میانجی‌گری برای ایجاد روابط نزدیک بین عربستان سعودی و ایران انجام داد، برخی از مقامات دولت بایدن با وجود رقابت مداوم ایالات متحده و چین از آن استقبال کردند و آن را حرکتی مثبت دانستند که می‌تواند منجر به کاهش تنش در منطقه شود.

اکنون، برخی کارشناسان بر این باورند که درخواست‌ها برای اقدامات تلافی‌جویانه نظامی آمریکا علیه تهران، خطر از بین بردن تلاش‌های دولت بایدن برای یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای پایان دادن به درگیری اسرائیل و حماس و کاهش تنش‌ها با ایران را دارد. و آن‌ها از دولت بایدن می‌خواهند که از فشار دادن دکمه قرمز یک گام عقب نشینی کند و در عوض یک قدم به سمت میز مذاکره بردارد.

مت دوس، معاون اجرایی مرکز سیاست بین‌الملل، یک اندیشکده واشنگتن، که همچنین به عنوان مشاور سابق سیاست خارجی سناتور برنی سندرز خدمت می‌کرد، می‌گوید: «در نهایت، شما باید به نوعی سبک زندگی برسید که ایران نیز بخشی از آن است. اگرچه او افزود: «من قصد ندارم وانمود کنم که این ساده است.»

دوس گفت که علاوه بر بازگشت به میز مذاکره برای توافق جدید با ایران، ایالات متحده همچنین باید به تلاش برای راه‌حل مشروع دو کشوری برای پایان دادن به مناقشه اسرائیل و فلسطین ادامه دهد و با توجه به جنگ خونین این رژیم در نوار غزه که منجر به کشته شدن بیش از ۲۵۰۰۰ فلسطینی شده است، برای کمک نظامی ایالات متحده به اسرائیل شروطی قرار دهد.

دوس افزود: «این فرصتی برای بایدن است تا تغییر کند و واقعاً شروع به پشت سر گذاشتن یک رویکرد ثابت در مورد حقوق بشر، دموکراسی، دولت پاسخگو و حقوق بشردوستانه بین‌المللی کند»

به هر روی هیچ‌یک از کسانی که با فارن پالیسی صحبت کردند بر این باور نبودند که دولت بایدن در حال بررسی حملات گسترده علیه تهران یا مقامات سیاسی ایران است. اما در اینجا نیز یک محاسبه ریسک برای تهران وجود دارد. سیلز، رئیس سابق مبارزه با تروریسم وزارت امور خارجه، گفت که ایران تلاش می‌کند به هر قیمتی از جنگ علنی با ایالات متحده اجتناب کند.

برخی نگران این هستند که حمله بیش از حد به داخل ایران می‌تواند آمریکا را وارد یک جنگ داغ با تهران کند. دوس گفت: «بیایید صادق باشیم، افرادی در این کشور بودند که ۲۰ سال است که برای جنگ با ایران لحظه‌شماری می‌کنند.»

برخی دیگر اصرار دارند که هزینه انفعال حتی بیشتر است. میلر، فرمانده سابق ناوگان پنجم ایالات متحده، گفت که بدون حمله به خاک ایران، ایالات متحده احتمالاً همچنان شاهد حمله به کشتی‌های بین المللی در دریای سرخ و خفه کردن نقاطی مانند باب المندب و تنگه هرمز خواهد بود. اتفاقاتی که بسیاری از شرکت‌های غربی را مجبور کرده است که در عوض مسیر انحرافی ۴۰۰۰ مایلی در اطراف شاخ آفریقا را طی کنند. و او گفت که آن‌ها به فشار بر نیروهای آمریکایی ادامه خواهند داد.

و در حالی که دیگران فکر می کنند که می‌توان ایران را بدون حملات ایالات متحده در خاک این کشور باز داشت، برخی همچنان به کارساز نبودن این رویکرد اصرار دارند. سیلز در این زمینه گفت: «این یک دعوت آشکار از تهران برای ادامه حمله به آمریکایی‌ها است. و ما شاهد تابوت‌های پوشیده شده با پرچم بیشتری خواهیم بود که به پایگاه نیروی هوایی آمریکا برمی‌گردند.»