اسرائیل در سودای محاصره نوار غزه

اقتصاد آنلاین، محمد بیات؛ یکی از مهم‌ترین عوامل شکل دهنده ادراک مقامات سیاسی- امنیتی نسبت به پدیده «تهدید» و «دشمن خارجی» تجربه واقعی آنها در میدان نبرد یا بازخوانی جنگ‌های مهم منطقه‌ای و بین‌المللی است. حمله هفتم اکتبر سبب ایجاد این سوال در میان فرماندهان ارتش و سرویس‌های اطلاعاتی رژیم شده است که آیا این امکان وجود که بار دیگر حماس یا سایر گروه‌های مقاومت با استفاده از امکان تونل‌های مخفی در مرز مشترک با مصر بتوانند تسلیح شوند؟ آیا ساکنان کرانه باختری یا نوار غزه ممکن است بار دیگر با استفاده از ضعف‌های نقاط مرزی با فلسطین اشغالی، عملیات طوفان الاقصی را تکرار کنند؟ برهمین اساس ارتش اسرائیل اعلام کرده است که یکی از اهداف مرحله سوم عملیات در غزه، تسلط بر منطقه فیلادلفیا مستقر در جنوبی غربی این باریکه است. موضوعی که به نظر نمی‌رسد مقامات مصری، حداقل در مقام واکنش دیپلماتیک حاضر به پذیرش آن باشند. در ادامه این یادداشت سعی خواهیم کرد تا به این سوال پاسخ دهیم که چرا اسرائیل به دنبال محاصره کامل نوار غزه است.

طرح اسرائیل برای ایجاد منطقه حائل در نوار شرقی مرز غزه- وال استریت ژورنال

قریب به بیست سال پیش، زمانی که کنست رای به عقب نشینی ارتش اسرائیل از باریکه غزه داد و کنترل آن تا سال 2007 به تشکیلات خودگردان واگذار شد، تل‌آویو براساس مفاد ذکر شده در پیمان صلح کمپ دیوید تصمیم گرفت تا با از سرگیری مذاکرات امنیتی با قاهره، کنترل محور فیلادلفیا را به نیروهای امنیتی مصر واگذار کند. براساس این توافق هشتادوسه بندی، هفتادوپنج مرزبانان مصری حق دارند تا در این مستقر شده و به وسیله تجهیزات نظامی سبک جلو روند قاچاق و انتقال تسلیحات و مهمات به غزه را بگیرند. نیروهای مرزی و گشت‌زنی مصر اجازه حمل تسیحات و ادوات نظامی همچون 500 اسلحه تهاجمی، 67 مسلسل سبک، 27 پرتابگر سبک ضدنفر، رادار زمینی، 31 ماشین پلیس و 11 وسیله نقلیه لجستیکی- کمکی را دارند. در پاسخ به درخواست‌های تل‌آویو بر کنترل مجدد این محور چهارده کیلومتری، مقامات مصری آشکارا با این تصمیم مخالفت کرده و تغییر وضعیت در این منطقه را اقدامی برخلاف توافق صلح میان تل‌آویو- قاهره دانستند.

طی یک ماه اخیر مقامات اسرائیلی؛ به‌ویژه بنیامین نتانیاهو در فرصت‌های مختلف اعلام کردند که عملیات ارتش در جنوب غزه بدون تسلط بر محور فیلادلفیا تکمیل نخواهد شد. در نگاه هاکریا گروه‌های فلسطینی با بهره برداری از حضور مرزبانان مصری در این منطقه توانستند ده‌ها تونل مخفی ایجاد کنند که امکان مناسبی برای واردات تسلیحات و مواد اولیه ساخت راکت- پهپاد بوده است. مقامات کابینه اضطرار ملی اسرائیل با تکیه بر این استدلال اقدام به اعزام هیات امنیتی به قاهره کردند تا بتوانند نظر مصر را برای اشغال مجدد نوار مرزی فیلادلفیا جلب کنند. به گزارش رویترز مقامات دولت السیسی پیشنهاد افزایش نظارت اسرائیل بر منطقه حائل در مرز غزه- مصر را رد و اعلام کرده است که تمرکز اصلی این کشور بر مذاکرات آتش‌بس در منطقه است.

گزارش الجزیره در خصوص اهمیت راهبردی محور فیلادلفیا

به گزارش نیویورک تایمز، تل‌آویو قصد دارد تا با تخریب گسترده ساختمان‌ها در امتداد مرز غزه- فلسطین اشغالی، یک منطقه حائل و امنیتی به عمق یک کیلومتر ایجاد کند. کمی پیش در پانزدهم نوامبر 2023 شبکه «ان بی سی» به نقل از یک مقام آمریکایی اعلام کرد که دولت نتانیاهو قصد دارد تا با تخریب شمال غزه به وسیله بولدوزر یک منطقه حائل ایجاد کند که این موضوع به معنای الحاق بخشی از سرزمین‌های فلسطینی خواهد بود. این مقام نزدیک به کاخ سفید اعلام کرد که دولت بایدن با هر اقدامی که موجب تضعیف راه‌حل دو کشور شود، مخالف است. عدم تحقق شروط سه گانه نتانیاهو برای نابودی حماس و تخریب تمام زیرساخت‌های نظامی- سیاسی این گروه سبب شده است تا ارتش اسرائیل روند تغییر وضعیت ژئوپلیتیکی غزه را تسریع ببخشد. برخی منابع خبری اعلام کردند که دولت اسرائیل این تصمیم را با برخی کشورهای عربی در میان گذاشته و اعلام کرده است که این راهبرد با هدف جلوگیری از تکرار حمله از سوی نوار غزه اجرا خواهد شد.

براساس سناریوهای مطرح شده در خصوص آینده اداره غزه به نظر می‌رسد تشکیلات خودگردان با همراهی کشورهای عربی نقش پر رنگی در روند بازسازی و احیای حکومت مدنی در این منطقه داشته باشند. علاوه بر این این احتمال نیز به شکل جدی وجود دارد که اسرائیل کنترل امور نظامی- امنیتی غزه را به صورت کامل در اختیار بگیرد. با فرض تحقق دو نکته فوق ایجاد منطقه حائل در نوار مرزی غزه با فلسطین اشغالی- مصر، امکان ارسال هرگونه سلاح و مهمات را به این منطقه (تقریبا) غیر ممکن خواهد کرد. به عبارت دیگر قطع ارتباط حکومت آتی غزه با نقاط مرزی می‌تواند موجب تضعیف هسته‌های مقاومت در کوتاه مدت و افزایش احتمال الحاق غزه به سرزمین‌های اشغالی شود.

قاهره مخالف درخواست اسرائیل جهت خروج نیروهای مصری از محدوده فیلادفیا است

دیگر ملاحظه راهبردی قاهره در برابر خواسته‌های متعدد رژیم صهیونیستی آن است که اگر مصر از محور فیلادلفیا عقب‌نشینی کند آنگاه باید منتظر خواسته‌های متعدد تل‌آویو مبنی بر پذیرش آوارگان فلسطینی و اداره امور مدنی غزه باشد. علاوه بر این همکاری امنیتی مصر با اسرائیل سبب کاهش محبوبیت عبدالفتاح السیسی در میان افکار عمومی خواهد شد. برهمین اساس تاکنون پاسخ قاهره به درخواست‌های مکرر اسرائیل منفی بوده و (حداقل) در در کوتاه مدت قصدی برای تخلیه مرز جنوب غربی غزه- مصر ندارد. پافشاری دولت مصر بر مخالفت با طرح‌های ژئوپلیتیکی اسرائیل سبب تقویت گمانه‌زنی‌ها در خصوص افزایش هماهنگی سیاسی- امنیتی میان مصر و محور مقاومت شده است. طی روزهای اخیر برخی منابع خبری از تماس‌های مکرر میان مقامات امنیتی مصر با ایران، حزب الله لبنان و انصارالله یمن در خصوص آخرین تحولات جاری در منطقه خبر دادند. تداوم این روند می‌تواند عملیاتی کردن طرح محاصره کامل غزه را در مقام اجرا بسیار «سخت» و «پیچیده» کند.