نصف ایرانی ها خودرو ندارند/ فقط ۱۳ درصد کم درآمدها خودروسوارند

اقتصاد آنلاین - امیررضا محمدی: در قرن گذشته تغییرات بسیار زیادی در سراسر دنیا در حوزه‌های اقتصاد و تکنولوژی صورت گرفته و صنعت خودروسازی، صنعتی است که دستخوش تغییرات بسیاری در این بازه زمانی شده است. رشد جمعیت، گسترش شهرنشینی، ارتقا زیرساخت‌های حمل و نقل و رشد اقتصاد جهانی همه از عواملی هستند که رشد صنعت خودروسازی و افزایش تولید خودرو در سرتاسر دنیا را به همراه داشته‌اند.

در واقع با گذشت زمان، نیاز به داشتن خودرو نیز افزایش یافته است و امروزه بسیاری از کارشناسان داشتن یک خودروی شخصی را جزو موارد مورد نیاز یک خانوار می‌دانند. در برخی از کشورها که حمل و نقل عمومی به تنهایی نمی‌تواند به نیاز مردم به حمل و نقل پاسخ دهد و یا حداقل افراد بتوانند به آسانی از حمل و نقل عمومی استفاده کنند، نیاز به خودروی شخصی بیشتر احساس می‌شود.

در ایران نیز با گذر زمان نیاز به داشتن خودروی شخصی افزایش یافته و افراد بیشتری نسبت به نیم قرن گذشته از خودروهای شخصی استفاده می‌کنند؛ ضمن اینکه در حال حاضر داده‌های مختلفی وجود دارد که نشان می‌دهد ایرانیان به چه میزان به خودروهای شخصی دسترسی دارند.

نزدیک به نیمی از خانوارهای شهری خودروی شخصی ندارند

داده‌های هزینه درآمد خانوار که هر ساله توسط مرکز آمار ایران منتشر می‌کند، نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۱ حدود نیمی از خانوارهای شهری فاقد خودروی شخصی هستند. به طور دقیق‌تر، طبق این آمار ۵۳.۷۲ درصد از خانوارهای شهری از خودروی شخصی استفاده می کنند و حدود ۴۶.۲۸ درصد از خانوارهای کشور فاقد خودروی شخصی هستند.

همچنین طبق آماری که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای ‌اسلامی به نقل از پایگاه رفاه ایرانیان منتشر کرده است، ۱۱ درصد از خانوارهای ایرانی دارای حداقل ۲ خودرو هستند که این تعداد برابر با حدود ۳ میلیون خانوار است. از سوی دیگر، حدود ۳ درصد از خانوارهای ایرانی حداقل سه خودرو دارند که این تعداد برابر با حدود ۸۰۰ هزار خانوار می‌باشد.

از سوی دیگر، ۱۲.۵۵ درصد از خانوارهای شهری از موتور به عنوان وسیله نقلیه استفاده می‌کنند. این نرخ در سال ۱۳۹۱ برابر با ۱۶.۶۳ درصد گزارش شده است. همچنین در بین خانوارهای روستایی، ۳۷.۰۹ درصد از کل خانوارها از خودروی شخصی استفاده می‌کنند و حدود ۶۲.۹۱ درصد از خانوارهای روستایی فاقد خودروی شخصی می‌باشند. از سوی دیگر، ۲۳.۳۶ درصد از خانوارهای روستایی از موتور به عنوان وسیله نقلیه استفاده می‌کنند.

این داده‌های بیانگر استفاده بیشتر موتور سیکلت در روستاها نسبت به شهر می‌باشد. همچنین شهرنشین‌ها بیشتر از روستانشین‌ها از خودروی شخصی استفاده می‌کنند. نکته آن است که ممکن است یک خانواده به طور همزمان دارای خودروی شخصی و موتور سیکلت باشد.

توزیع خودروی شخصی در بین دهک‌های درآمدی

طبق داده‌های هزینه درآمد خانوار در سال ۱۴۰۱، تنها ۱۲.۹۹ درصد از خانوارهای شهری عضو دهک اول، به عنوان کم درآمدترین گروه در جامعه دارای خودروی شخصی بوده‌اند. در واقع می‌توان گفت حدود ۸۷ درصد از خانوارهای شهری در دهک اول فاقد وسیله نقلیه شخصی بوده‌اند. از سوی دیگر، حدود ۸۳.۳۳ درصد از خانوارهای شهری در دهک دهم درآمدی دارای اتوموبیل شخصی بوده‌اند. در واقع تنها حدود ۱۶.۶۷ درصد از خانوارهای شهری در دهک دهم از اتومبیل شخصی استفاده نمی‌کنند.

این مساله در کنار گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در مورد چند خودرویی بودن برخی از خانوارها، می‌تواند بیانگر ناکارآمدی اساسی در توزیع یارانه‌های مربوط به خودرو باشد. به عنوان مثال، سهمیه بنزین در شرایط فعلی به حدود ۸۷ درصد از خانوارهای شهری در دهک درآمدی اول تعلق نمی‌گیرد. با این حال، ۸۳ درصد از خانوارهای شهری در دهک دهم درآمدی از آن استفاده می‌کنند.

همچنین می‌توان توزیع ناعادلانه یارانه پنهان سوخت را نیز در این داده‌ها مشاهده کرد. در صورتی که بخش بسیار بزرگی از دهک‌های پایین درآمدی از یارانه پنهان بنزین به دلیل عدم داشتن خودرو استفاده نمی‌کنند، این یارانه نصیب گروه‌های ثروتمندتر جامعه می‌شود. در صورتی که هدف اصلی اعطای یارانه حمایت از اقشار کم درآمد در یک جامعه است.

طبق داده‌های هزینه درآمد خانوار، ۳۱.۹۶ درصد از خانوارهای شهری در دهک دوم درآمدی، ۴۰.۸۲ درصد از خانوارهای شهری در دهک سوم درآمدی، ۴۸.۷۱ درصد از خانوارهای شهری در دهک چهارم درآمدی، ۵۷.۶۲ درصد از خانوارهای شهری در دهک پنجم درآمدی، ۵۶.۷۷ درصد از خانوارهای شهری در دهک ششم درآمدی، ۶۱.۶۹ درصد از خانوارهای شهری در دهک هفتم درآمدی، ۶۷.۸۷ درصد از خانوارهای شهری در دهک هشتم درآمدی، و ۷۵.۴۵ درصد از خانوارهای شهری در دهک نهم درآمدی دارای اتومبیل شخصی هستند.

همچنین در مناطق روستایی کشور، تنها ۳.۴۷ درصد از خانوارهای شهری در دهک اول درآمدی دارای اتومبیل شخصی هستند. در واقع می‌توان گفت حدود ۹۶.۵۳ درصد از خانوارهای روستایی در دهک اول درآمدی فاقد خودروی شخصی هستند. از سوی دیگر، در دهک دهم درآمدی حدود ۶۷ درصد از خانوارهای روستایی دارای اتومبیل شخصی هستند.

توزیع خودرو در استان‌های مختلف چگونه است؟

خانوارهای شهری در استان یزد، به نسبت جمعیت، بیشتر از سایر استان‌ها دارای خودروی شخصی می‌باشند. طبق داده‌های هزینه درآمد خانوار، ۷۱.۴۵ درصد از خانوارهای شهری در استان یزد دارای اتومبیل شخصی می‌باشند.

پس از آن‌، استان‌های کرمان، خراسان جنوبی، و آذربایجان غربی، بیشتر از سایر استان‌ها به نسبت جمعیت از خودروی شخصی استفاده می‌کنند. طبق داده‌ها، حدود ۶۶.۸ درصد از خانوارهای شهری در استان کرمان، حدود ۶۵.۹ درصد از خانوارهای شهری در استان خراسان جنوبی، و حدود ۶۳.۳۶ درصد از خانوارهای شهری در استان آذربایجان غربی دارای اتومبیل شخصی هستند.

همچنین خانوارهای شهری در استان لرستان، به نسبت جمعیت، کمتر از سایر استان‌ها دارای خودروی شخصی می‌باشند. طبق داده‌های هزینه درآمد خانوار، ۳۵.۱۳ درصد از خانوارهای شهری در استان لرستان دارای اتومبیل شخصی می‌باشند.

پس از آن‌، استان‌های کرمانشاه، گیلان، و اردبیل، کمتر از سایر استان‌ها به نسبت جمعیت از خودروی شخصی استفاده می‌کنند. طبق داده‌ها، حدود ۳۷.۶۴ درصد از خانوارهای شهری در استان کرمانشاه، حدود ۳۹.۸ درصد از خانوارهای شهری در استان گیلان، و حدود ۴۰.۵۸ درصد از خانوارهای شهری در استان اردبیل دارای اتومبیل شخصی هستند.

خانوارهای شهری در کدام استان بیشتر از موتور سیکلت استفاده می‌کنند؟

خانوارهای شهری در استان یزد، به نسبت جمعیت، بیشتر از سایر استان‌ها دارای موتور سیکلت می‌باشند. طبق داده‌های هزینه درآمد خانوار، ۵۰.۷۴ درصد از خانوارهای شهری در استان یزد دارای موتور سیکلت می‌باشند.

پس از آن‌، استان‌های بوشهر، قم، و اصفهان، بیشتر از سایر استان‌ها به نسبت جمعیت از موتور سیکلت استفاده می‌کنند. طبق داده‌ها، حدود ۴۸.۳۶ درصد از خانوارهای شهری در استان بوشهر، حدود ۳۰.۵۳ درصد از خانوارهای شهری در استان قم، و حدود ۲۲.۰۶ درصد از خانوارهای شهری در استان اصفهان دارای موتور سیکلت هستند.

از سوی دیگر، خانوارهای شهری در استان البرز، به نسبت جمعیت، کمتر از سایر استان‌ها دارای موتور سیکلت هستند و طبق داده‌های هزینه درآمد خانوار، ۱.۱۴ درصد از خانوارهای شهری در استان البرز دارای موتور سیکلت هستند.

پس از آن‌، استان‌های سمنان، اردبیل، و مازندران، کمتر از سایر استان‌ها به نسبت جمعیت از موتور سیکلت استفاده می‌کنند. طبق داده‌ها، حدود ۲.۴۸ درصد از خانوارهای شهری در استان سمنان، حدود ۲.۹ درصد از خانوارهای شهری در استان اردبیل و حدود ۳.۶۷ درصد از خانوارهای شهری در استان مازندران دارای موتور سیکلت هستند.

خانوارهای شهری در کدام استان بیشتر از دوچرخه استفاده می‌کنند؟

طبق داده‌های هزینه درآمد خانوار، خانوارهای شهری در استان زنجان، به نسبت جمعیت، بیشتر از سایر استان‌ها دارای دوچرخه می‌باشند. طبق داده‌های هزینه درآمد خانوار، ۲۷.۴۴ درصد از خانوارهای شهری در استان زنجان دارای دوچرخه هستند.

پس از آن‌، استان‌های یزد، کهگیلویه و بویراحمد، و مرکزی، بیشتر از سایر استان‌ها به نسبت جمعیت از دوچرخه استفاده می‌کنند. طبق داده‌ها، حدود ۲۳.۸۹ درصد از خانوارهای شهری در استان یزد، حدود ۲۳.۴۱ درصد از خانوارهای شهری در استان کهگیلویه و بویراحمد، و حدود ۲۰.۲۱ درصد از خانوارهای شهری در استان مرکزی دارای دوچرخه هستند.

استان‌های گیلان، لرستان، و خراسان شمالی نیز به نسبت جمعیت کمترین استفاده از دوچرخه را دارند. طبق داده‌ها، در استان‌های ذکر شده به ترتیب ۲.۶۳ درصد، ۲.۷۷ درصد، و ۳.۲۷ درصد از خانوارهای شهری دارای دوچرخه بوده و حدود ۸.۸۸ درصد از خانوار شهری در کل کشور از دوچرخه استفاده می‌کنند. نکته حائز اهمیت آن است که دارا بودن یک وسیله نقلیه نسبت به جمعیت است و بیانگر تعداد نیست.