کمپ بیوانفورماتیک؛ استفاده از تکنیک‌های محاسباتی برای حل مسائل بیولوژیکی

به گزارش اقتصاد آنلاین، در این گفتگو، با آقای اسماعیل روح‌پرور باسمنج، بنیانگذار «کمپ بیوانفورماتیک» درباره این کسب‌وکار و چالش‌های آن بیشتر صحبت خواهیم کرد.

لطفا خود را معرفی کنید و درمورد فعالیت مجموعه خود توضیح دهید.

من اسماعیل روح‌پرور باسمنج، فارغ‌التحصیل رشته علوم کامپیوتر در مقطع کارشناسی و فارغ‌التحصیل رشته بیوانفورماتیک در مقطع کارشناسی‌ارشد هستم و چند وقت دیگه تحصیلات خودم رو در مقطع دکتری و در دانشگاه UNSW شروع خواهم کرد.

رشته بیوانفورماتیک در ایران، سالها فقط در مقطع دکتری ارائه می‌شد، ولی سالی که من کنکور ارشد دادم، برای اولین بار این رشته در مقطع ارشد نیز ارائه شد و من به همراه 4 نفر دیگر، جزو اولین افرادی بودیم که در مقطع ارشد رشته بیوانفورماتیک، تحصیلات خودمون رو شروع کردیم.

بیوانفورماتیک چیست و از این رشته چه استفاده‌ای می‌توان کرد؟

رشته بیوانفورماتیک یک علم بین‌رشته‌ای بین ۲ گروه از رشته‌ها است.

1. گروه اول، رشته‌های محاسباتی مثل ریاضی، آمار، علوم کامپیوتر و ... که عملا با تکنیک‌های محاسباتی سرکار دارند.
2. و گروه دوم، رشته‌هایی که به نوعی با مباحث بیولوژیکی سرو کار دارند، مثل زیست‌شناسی، ژنتیک، داروسازی و ... .

در واقع بیوانفورماتیک بین این ۲ گروه قرار دارد. ما از تکنیک‌های محاسباتی موجود در گروه اول استفاده می‌کنیم تا مسائل بیولوژیکی دسته دوم رو حل کنیم.

یکی از جملاتی که درباره رشته بیوانفورماتیک میشه گفت اینه که وقتی در تحقیقات بیولوژیکی از تکنیک‌های محاسباتی استفاده می‌کنیم؛ به طور مشخص و قابل توجهی هزینه‌ و زمان تحقیقات‌مون کاهش پیدا می‌کنه.

به عنوان یک مثال ساده، در بحث طراحی واکسن، پیش‌تر مجبور بودیم برای تک‌تک مراحل کار، وارد آزمایشگاه بشیم و آزمایشاتی را انجام دهیم. مشخصا تمام این کارهای تجربی و آزمایشگاهی زمان‌بر و هزینه‌بر بودن و برای انجام یک تحقیق نیازمند صرف چند میلیون دلار هزینه و چندین سال زمان بودیم. ولی الان با کمک روش‌های محاسباتی و هوش‌مصنوعی، میتونیم عمده‌ای از این تحقیقات رو در زمان کم، با هزینه مناسب و با اطمینان قابل توجهی انجام بدیم.

چگونه به این رشته علاقمند شدید؟ به خصوص اینکه این رشته نوپا و جدید است و وارد شدن به آن ریسک بود.

من زمانی که در رشته کامپیوتر تحصیل می‌کردم، جو دانشکده ما به شکلی نبود که دانشگاه از بازار کار جدا باشه، یعنی بچه‌های رشته کامپیوتر و همکلاسی‌های من در کمترین حالت، حتما پروژه برنامه‌نویسی می‌گرفتند و با شرکت‌های نرم‌افزاری همکاری‌های موثری داشتند. در واقع میخوام بگم که عملا همه‌مون با بازار کار آشنا بودیم. و من هم در آن‌ زمان مثل همکلاسی‌های دیگرم در پروژه‌های برنامه‌نویسی، نرم‌افزاری و ... شرکت می‌کردم. فعالیت‌هایم در دوران کارشناسی باعث شد هم در تحصیل و محیط آکادمیک تجربه‌های مختلفی کسب کنم و هم در بازار کار با افراد زیادی همکاری داشته باشم. لذا بعد از اتمام تحصیل در مقطع کارشناسی، به دنبال موضوع جدیدی بودم که هم در کار و هم در تحصیل آورده جدیدی برام داشته باشه.

اون موقع با ترس وارد رشته بیوانفورماتیک شدم، چرا که من از دنیای صفر و یک کامپیوتر، وارد دنیای DNAها و RNAها شده بودم و قرار بود دنیای جدیدی رو تجربه کنم اما در کنار این حس ترس، احساس خیلی خوبی داشتم که رشته متفاوتی رو شروع کردم.

استارت‌آپی که راه‌اندازی کردید، چیست و چه فعالیتی دارد؟

من سال ۹۷ استارت‌آپی راه‌اندازی کردم که به افراد در حوزه‌های کامپیوتر، برنامه‌نویسی، هوش مصنوعی و ... خدمات ارائه میداد. ایده این استارتاپ از اینجا به ذهن من رسید که دانشجوهای رشته‌های مختلف همیشه به بچه‌های کامپیوتری مراجعه می‌کردند و از اونها در علوم محاسباتی و برنامه‌نویسی کمک میخواستند و دقیقا همان سال‌ها بود که کم کم بحث برنامه‌نویسی و اهمیتش در تمام رشته‌ها حس شد. پس این ایده به ذهن من رسید تا یک استارت‌آپ کامپیوتری راه‌اندازی کنم با 2 دپارتمان مختلف:

1. اولی دپارتمان آموزش که بتونه به مخاطبانش علوم محاسباتی، برنامه‌نویسی، هوش‌مصنوعی و ... رو به بهترین نحو آموزش بده
2. و دومی دپارتمان پژوهش که بتونه در پروژه‌های محاسباتی و نرم‌افزاری کنار مخاطبانش باشه

پس استارت این استارت‌آپ کامپیوتری در سال ۹۷ زده شد و این استارتاپ کمپ پژوهشگران کامپیوتر نام گرفت. اما بعد از گذشت یکسال از فعالیت این استارتاپ، ایده دیگری به ذهن من رسید که همین پروژه رو می‌تونیم در حوزه بیوانفورماتیک هم اجرایی کنیم!!!!!!!!!!!

لذا در دل استارتاپ کمپ پژوهشگران کامپیوتر، کمپ بیوانفورماتیک را پدید آوردیم؛ تا مجدد این استارتاپ هم در آموزش بیوانفورماتیک و انجام پروژه‌های بیوانفورماتیکی به مخاطبینش کمک کنه.

اما داستان اصلی کمپ بیوانفورماتیک با ظهور ویروس کرونا شروع شد. در اون زمان مردم دنیا از پژوهشگران این حوزه درخواست داشتند تا در کمترین زمان، واکسن علیه این بیماری رو تولید کنند. همه مردم دنیا بدون اینکه پروسه طراحی واکسن رو بدونند، هرروز خبرها رو دنبال می‌کردند تا ببینند بالاخره تحقیقات درمورد واکسن به نتیجه رسید یا نه؟

لطفا برگردید به ابتدای این مصاحبه، من در ابتدای مصاحبه گفتم که:

"وقتی در تحقیقات بیولوژیکی از تکنیک‌های محاسباتی استفاده می‌کنیم؛ به صورت مشخص و قابل توجهی هزینه‌ و زمان تحقیقات‌مون کاهش پیدا می‌کنه."

در اون زمان بیوانفورماتیک سرزبان‌ها افتاد!!!!!

دقیقا مردم دنبال یک همچین علمی بودند!!!!!!!

بیوانفورماتیک داشت در مورد روش‎هایی صحبت می‌کرد که اگر از اون‌ها استفاده کنیم میتونیم زمان و هزینه تحقیقات بیولوژیکی همچون طراحی واکسن رو کم کنیم.

چه چالش‌های برای اجرایی‌کردن ایده خود داشتید؟

من دو چالش اساسی در این مسیر داشتم که در این بخش به شکل جدا در مورد این دو چالش صحبت میکنم.

من از چالش اول قبل از ورود به رشته بیوانفورماتیک کاملا آگاه بودم و اون چالش چیزی نبود جز، جدید بودن این رشته!!!!!

من میدونستم که علم نوپا و جدیدی رو دارم شروع می‌کنم و خودم رو آماده این چالش کرده بودم!!!!!

مشخصا هر استارتاپ برای اینکه در بین مخاطبینش رشد کنه باید در مورد حوزه فعالیتش به مخاطبینش آگاهی بده، که این استارتاپ دقیقا چه کاری انجام میده و چه مشکلی رو برای مخاطب رفع می‌کنه؟؟؟؟

اولین چالش ما این بود که به مخاطبین‌مون بگیم بیوانفورماتیک چه چیزی است؟ ما در محیطی داشتیم فعالیت می‌کردیم که درباره‌ی این رشته آگاهی کاملی وجود نداشت و حتی تعاریف اشتباهی از این رشته ارائه شده بود.

اما چالش دوم ما چیزی بود که تمام استارتاپ‌های نوپا در آن زمان با آن مواجه شدند. و اون چیزی نبود جز اینکه فضای کسب و کار دیجیتال هنوز جایگاه خودش رو پیدا نکرده بود و مردم به همان کسب و کار سنتی قدیمی عادت داشتند. پس ما، هم باید در حوزه تخصصی خودمون یعنی بیوانفورماتیک و هم درباره فضای استارتاپی که هنوز جایگاه خودش رو به‌درستی پیدا نکرده، فعالیت میکردیم.

زمانی‌که اسنپ، دیجی‌کالا، تپسی و ... قدرت گرفتند، تازه کم کم این موضوع در بین مردم داشت جا می‌افتاد که کسب و کارها میتونن در فضای دیجیتالی هم فعالیت کنند. زمانی که استارتاپ ما شروع شد از هیچ سازمان و ارگانی حمایت نداشتیم، و هیچ مسیر مشخص و پروتکلی اعلام نشده بود که استارتاپ‌هایی مثل ما:

• چطور کار خودشون رو شروع کنند؟
• باید چه اقداماتی انجام بدن؟
• از کجا مجوز بگیرن؟
• چطور فعالیت کنند؟
• و ...

ما درباره فضای استارتاپی و قوانین حاکم بر اون خیلی مطالعه کردیم و بخش عمده‌ای از انرژی خود رو به همین موضوع تخصیص دادیم تا در فضای کسب و کاری ایران به شکل اصولی فعالیت کنیم. مجوزهایی که استارتاپ کمپ بیوانفورماتیک تا حال گرفته شامل موارد زیر هستش:

• نماد اعتماد
• نماد طلایی ساماندهی
• پروانه کسب‌وکار
• مجوز از وزارت فرهنگ ارشاد
• مجوز ساترا به عنوان رسانه مبتنی بر صوت و تصویر
• مجور اولین پایگاه خبری رسمی بیوانفورماتیک در ایران
• عضو انجمن کسب و کارهای مجازی شهر تهران

هرچند که این روزها استارتاپ‌ها با چالش‌های زیادی در مسیر حضور در بازار کار ایران روبرو هستند، اما باید توجه داشته باشیم که در ابتدای راه، همیشه این چالش‌ها چندین برابر هستند. حال به این نکته توجه کنید که اگر یک بستر مطلوب نیز در همان ابتدا فراهم نباشه چقدر این چالش‌ها طاقت‌فرسا میشن. در نتیجه استارتاپ‌های نوپا، هم به دلیل عدم حمایت‌های کافی، به تنهایی مجبور به یافتن راه حل‌هایی برای مسائلی از قبیل دریافت مجوزها، اطلاع‌رسانی به مخاطبان، تبلیغات و غیره هستند.

با توجه به اینکه کار شما تخصصی و جدید است، آیا الان در این بازار رقیب دارید؟ شرکت‌هایی دراین حوزه وجود دارد؟ مزیت رقابتی شما نسبت به آنها چیست؟

ما همکارهای دیگری هم در این حوزه داریم و خیلی خوشحالیم که میتونیم در کنار دیگر افراد به ارتقای دانش بیوانفورماتیکی ایران کمک کنیم. موارد زیر به عنوان مزیت رقابتی استارتاپ کمپ بیوانفورماتیک قابل ذکر است:

• با ارائه هر دو خدمت آموزش و پژوهش بیوانفورماتیک، استارتاپ ما یک ترکیب گسترده از خدمات ارائه میده که می‌تونه نیازهای متنوع مخاطبان رو برآورده کنه.
• مورد دوم این است که همیشه سعی کردیم تیم آموزش کمپ بیوانفورماتیک به عنوان یک منبع معتبر و با کیفیت شناخته بشه. در این بخش میتوان به ارائه دوره‌هایی با محتوای به‌روز و اختصاصی و همچنین ارائه پشتیبانی برای این دوره‌ها اشاره کرد.
• مورد سوم این است که کمپ بیوانفورماتیک به شکل کاملا اختصاصی و تخصصی در زمینه بیوانفورماتیک فعالیت میکنه. پیش‌تر، استارتاپ‌هایی بودند که در زمینه‌های دیگری فعالیت میکردند که بیوانفورماتیک هم بخشی از فعالیت آنها بود ولی کمپ بیوانفورماتیک جزء اولین استارتاپ‌هایی است که در ایران به شکل تخصصی در زمینه بیوانفورماتیک فعالیت میکنه و از افراد با تجربه و متخصص این رشته تشکیل شده.
• از طرف دیگر استارتاپ ما از تکنولوژی‌های پیشرفته در انجام پروژه‌های بیوانفورماتیکی استفاده میکنه که شامل استفاده از الگوریتم‌ها، نرم‌افزارهای تخصصی و تجهیزات پیشرفته میشه.
• مورد آخر نیز شبکه ارتباطات موثر کمپ بیوانفورماتیک با صنعت بیوانفورماتیک، دانشگاه‌ها و سایر استارتاپ‌ها است. این موضوع ما را به یک نهاد معتبر در این حوزه تبدیل کرده است

انجمن‌های صنفی کسب‌وکارهای آنلاین به چه صورت می‌توانند در این زمینه شما را حمایت کند و شما چه انتظاراتی از سازمان‌ها برای حمایت از کسب‌وکارهای نوپا دارید؟

استارت‌آپ‌ها رویکردهای متفاوتی دارند و هر کدام حوزه فعالیت خاص خودشون رو دارند، مشخصا ایجاد یک بستر واحد برای کمک به همه، عملا چالشی است. اما بیشترین حمایت می‌تواند در مسائل قانونی رخ دهد. سازمان می‌تواند در مسائل قانونی مانند بحث مجوزها و امور بیمه‌ای حمایت‌گر باشد.

 مشتری‌های شما چه کسانی هستند و به چه صورت به سمت شما می‌آیند و از چه سازمان‌هایی هستند. داده‌هایی که از آنها جمع‌آوری می‌کنید را چگونه ساماندهی می‌کنید؟

بخش عمده‌ای از مخاطبان ما دانشجویان کشور، به خصوص دانشجویان رشته‌های محاسباتی و زیستی هستند. همانطور که در بخش چالش‌ها اشاره کردیم، عملا میتونم بگم استارتاپ‌ها از سمت سازمان‌ها حمایتی دریافت نمیکنند. به عنوان مثال ما در اوج کرونا به سازمان‌های زیادی مراجعه کردیم و گفتیم که استارت‌آپ ما می‌تونه در این شرایط کمک کننده باشه. اما هیچ‌گونه حمایتی دریافت نکردیم و امروز با افتخار میتونیم اعلام کنیم که کمپ بیوانفورماتیک به یک استارتاپ مستقل و موفق تبدیل شده است که تا حال از هیچ سازمانی بسته حمایتی دریافت نکرده.  در مورد بحث پروژه‌ها نیز ما در قالب قراردادهای رسمی با چند مرکز داده در چند دانشگاه کشور، تلاش میکنیم تا داده‌های مربوط به پروژه‌های مختلف رو با استفاده از رویکردهای تحلیلی پیشرفته و با دقت بالا بررسی و تجزیه و تحلیل کنیم.

به عنوان کسی که مدیر یک استارتاپ است و چالش‌های بسیاری هم دراین مسیر داشتید، برای کسانی که می‌خواهند در این حوزه فعالیت کنند نه تنها در حوزه بیوانفورماتیک بلکه درهمه حوزه‌ها چه پیشنهادها و توصیه‌هایی دارید که خطر شکستشان کمتر شود؟

آماری که الان درباره شکست استارت‌آپ‌ها منتشر میشه، نگران‌کننده است. ما زمانیکه فعالیت خود رو آغاز کردیم مثل الان بحث مارکتینگ گسترده نبود و برای کسب آگاهی مجبور بودیم منابع مختلفی رو مطالعه کنیم و آزمون و خطا داشته باشیم. اما الان زمان آزمون و خطا نیست، هزینه‌ها افزایش پیدا کرده و افراد از همین مشکلات می‌ترسند و قدم اول رو برنمیدارند. از بچه‌ها انتظار دارم قبل از هرچیز آموزش ببینند و با آگاهی وارد فضای استارتاپی شوند و به موارد زیر هم دقت کنند:

• لطفا قبل از شروع هر استارتاپی، صنعت مورد نظر و بازار هدف رو به دقت بررسی کنید.
• چالش‌ها و مشکلات همیشه بخشی از مسیر استارتاپی خواهند بود. با ابتکار و نوآوری به رفع این چالش‌ها بپردازید.
• ساخت یک تیم قوی و هماهنگ می‌تونه از جمله عوامل کلیدی موفقیت باشه. پس حتما از ابتدا به دنبال جذب افراد قوی و بااستعداد باشید.
• مشتریان و مخاطبان شما کلید موفقیت استارتاپ شما هستند. پس گوش دادن به بازخوردهای اونها رو در اولویت قرار بدید.
• به‌روز بودن و افزایش بهره‌وری با برخورداری از فناوری‌های جدید می‌تونه به استارتاپ شما کمک کنه.
• مدیریت صحیح و کارآمد منابع مالی، از جمله نکات حیاتی هستند. پس حتما بهش توجه کنید.
• از تجربه‌های شکست‌خورده خودتون و دیگران یاد بگیرید و اون‌ها رو به عنوان فرصت‌های یادگیری در نظر بگیرید.
• ارتباط با صنعت، مراکز تحقیقاتی، و سایر استارتاپ‌ها می‌تونه دسترسی شما به اطلاعات و فرصت‌های جدید رو افزایش بده. پس ازش غافل نشید.