روزهای پرتلاطم برای ایران و منطقه/ میز مذاکره، تنها راه کنترل تنش

اقتصادآنلاین _ پرستو بهرامی راد؛ سطح تنش میان تهران و اسراییل بالا گرفته است. بار دیگر مستشاران ایرانی در سوریه مورد حمله اسراییلی‌ها قرار گرفتند. روابط عمومی کل سپاه اعلام کرد که بار دیگر رژیم جنایتکار صهیونیستی اقدام به تجاوز به شهر دمشق پایتخت کشور سوریه نمود و طی حمله هوایی جنگنده‌های رژیم متجاوز تعدادی از نیروهای سوری و ۴ تن از مستشاران نظامی جمهوری اسلامی ایران به درجه رفیع شهادت نائل آمدند.
این در حالی است که چند روز پیش بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل گفته بود که چه کسی گفته اسراییل به ایران حمله نمی‌کند، ما به ایران حمله می‌کنیم. سر افعی در ایران است که پشت حملات حوثی‌ها و حزب‌الله لبنان قرار دارد.
به نظر می‎رسد نتانیاهو بعداز حمله طوفان الاقصی سعی دارد دامنه جنگ را گسترش دهد و پای لبنان و ایران را به جنگ بکشاند. چون در این صورت می‎تواند در قدرت باقی بماند و همچنین جو بایدن، رییس جمهوری آمریکا را به میدان جنگ خاورمیانه بکشاند. با این حال اختلافاتی را در روزهای اخیر بین واشنگتن و تل آویو شاهد هستیم.
از سوی دیگر غربی‎ها و مقامات اسراییلی سعی دارند پای ایران را به حملات حوثی‌ها در باب المندب بکشانند و حتی کاخ سفید مدعی شده است که پیامی را در خصوص نگرانی‌های خود درباره آنچه حوثی‌ها انجام می‌دهند به ایران منتقل کرده‌ است. در حالی که مقامات ایرانی بارها اعلام کردند که محور مقاومت در یمن براساس تصمیمات خود عمل می‎کند.
با این حال اسراییل و آمریکا سعی دارند شرایط باب المندب که برای جهان نگرانی جدی در خصوص رفت و آمدهای تجاری ایجاد کرده را به ایران مربوط کنند که موضع ایران کاملاً در این خصوص مشخص است.
مهدی شوشتری، دستیار وزیر و مدیرکل غرب آسیا و شمال آفریقای وزارت امور خارجه در مصاحبه با اقتصادآنلاین گفت: گروه‌های مقاومت کاملاً مستقل تصمیم‌گیری می‌کنند. اقداماتشان چه در فلسطین، چه در لبنان، چه در سوریه، چه در عراق و چه در یمن کاملاً مستقل است. امروز که گروه‌های مقاومت در یمن برای حمایت از مردم مظلوم فلسطین، برای فشار بر رژیم جهت توقف کشتار غیرنظامیان، دست به اقداماتی می‌زند. به صراحت اعلام کردند به عنوان دولت نجات ملی در یمن تنها مانع کشتی‌های اسراییلی می‎شوند.

شکست سیاست توسعه روابط با همسایگان؟

حملات ایران به مقر تروریست‎ها در عراق، سوریه و پاکستان شرایط جدیدی برای سیاست خارجی ایران رقم زده است. بعد از حمله تروریستی کرمان ایران هفته گذشته دست به حملاتی در منطقه زد که مقر تروریست‌ها در بعضی کشورها را مورد هدف قرار داد.
 ساعاتی بعد از این حملات فواد حسین، وزیر خارجه عراق در سخنان تندی اشاره کرد که ایران کشوری منزوی است و ایران چون نمی‌خواهد یا نمی‌تواند با اسرائیل روبه‌رو شود به اربیل حمله می‌کند. بعد از این سخنان تند نیز شاهد شکایت رسمی وزارت خارجه عراق علیه ایران به سازمان ملل و شورای امنیت بودیم.
علی اکبر صالحی، وزیر اسبق امور خارجه نیز در خصوص سخنان وزیرخارجه عراق گفت: عزیزان ما در کردستان عراق که جناب آقای فواد حسین نیز از آن دیار هستند،فراموش کرده‌اند که اگر جانفشانی‌های مردم شریف ایران و در راس آنها سردار شهید بزرگوار سردار سلیمانی در جلوگیری از سرازیر شدن داعش به شهر اربیل و کردستان عراق نبود، الان به طور کلی نشانی از آن دیار باقی نمی‌ماند.
البته داستان این حملات به همین جا ختم نشد. پاکستان بعد از حمله ایران به مقر تروریست‌ها در خاکش روز پنجشنبه به یکی از روستاهای مرزی سیستان و بلوچستان حمله کرد و در این حمله  ۳ زن و ۴ کودک جان باختند. این حمله افکار عمومی ایران را جریحه دار کرد. با این حال بعد گذشت ۲۴ ساعت کابینه دولت پاکستان با اعلام پایان تنش با تصمیمات کمیته امنیت ملی برای ازسرگیری روابط کامل دیپلماتیک با جمهوری اسلامی ایران و بازگشت سفیران دو کشور به پایتخت‌های یکدیگر موافقت کرد. امروز نیز شاهد بازگشت سفرای دو کشور بودیم.
با این حال بسیاری این روند را شکست سیاست توسعه روابط با همسایگان که دولت سیزدهم به دنبال آن بود، می‎دانند. از سوی دیگر به نظر می‎رسد غربی‌ها سعی دارند در این شرایط ایران را عامل تنش در منطقه نشان دهند. تا جایی که جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا در اظهاراتی مدعی شده است که حملات متقابل میان ایران ‌و پاکستان نشان می‌دهد، تهران مورد قبول هیچ‌کس در منطقه نیست.

اخبار مذاکرات برجامی به تیتر یک خبرها برگشت

چندی قبل رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت و گویی در حاشیه اجلاس جهانی اقتصاد در داووس سوئیس ادعا کرد که ایران همکاری خود با آژانس را محدود کرده و این سازمان را در اختلافات خود با کشورهای غربی گروگان گرفته است. همچنین در ادامه گفت: « برجام را باید تمام شده تلقی کرد. نیاز به یک چارچوب جدید مذاکراتی با ایران داریم.» این اولین بار بود که گروسی به این شفافیت  از ناممکن بودن احیای برجام صحبت می‎کرد.
فایننشال تایمز مدعی شده که یک مقام ایرانی گفته است افزایش غنی‌سازی پیامی به دولت بایدن بود که به تهران اطلاع داده بود که تا بعد از انتخابات آمریکا درباره موضوع هسته‌ای مذاکره نخواهد کرد. این مقام در ادامه بیان کرد: اگر آمریکا می‌خواهد صبر کند، باید عواقب آن را متحمل شود و عواقب آن افزایش غنی‌سازی خواهد بود.
با این حال سخنگوی نخست وزیر انگلیس ادعای مدیرکل‌ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد لزوم امضای برجام ۲ با ایران را مردود اعلام کرد و گفت که این کشور همچنان خواهان از سرگیری اجرای کامل توافق سال ۹۴ است. همچنین آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا به تازگی گفته است: پاره کردن برجام اشتباه بزرگی بود؛ اکنون در نقطه‌ای هستیم که نمی خواستیم باشیم.
از سوی دیگر حسین امیرعبداللهیان، وزیرخارجه ایران در خصوص برجام نیز به تازگی گفته است: ابتکار سلطان عمان همچنان روی میز است. همچنین علی باقری‎کنی، معاون سیاسی وزارت خارجه ایران و انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا طی دیداری در ژنو، درباره مذاکرات رفع تحریم‌ها و مسائل منطقه گفت‌وگو کردند.

پروژه امنیتی سازی ایران با قدرت ادامه دارد

با شرایط پیش آمده در منطقه و رویکرد کشورهای منطقه و غربی در مورد ایران، به خوبی شاهد این هستیم که آمریکا دو سناریو را در خصوص ایران پیش گرفته است.
ایران در قضیه حمله به پاکستان و عراق نتوانست کشورهای همسایه را به درستی از راه سیاسی قانع کند. برهمین اساس با واکنش تند این کشورها روبرو شدیم. در این بین غرب و اسراییل که از مدت‌ها قبل پروژه امنیتی‌سازی و منزوی‌سازی ایران را دنبال می‎‌کنند، از این فرصت استفاده کردند و قدرت نظامی ایران را تهدیدی برای کشورهای منطقه و حتی جهان تلقی کردند. دقیقاً رویکردی که در خصوص حملات یمنی‌ها در باب المندب دنبال کردند و سعی دارند ایران را عامل اصلی نشان دهند. همچنین در این شرایط از غنی‎سازی بیشتر ایران صحبت می‎کنند. به نظر می‎رسد سناریو اولی که آمریکایی‌ها دنبال می‎کنند، امنیتی‌سازی ایران در منطقه و جهان است که بیش از پیش ایران را تحت فشار قرار دهد.
سناریو دوم را باید در مقابل سناریو اول ترسیم کرد و آن هم باز بودن راه مذاکره است. در حقیقت هنوز امکان مذاکره میان تهران و واشنگتن که به دلیل جنگ غزه متوقف شده، وجود دارد. میدل‌ایست‌آی نیز به تازگی ادعا کرده که ریاض میانجی تهران و واشنگتن برای کنترل تنش‌ها در منطقه شده است. در چنینی شرایطی احتمالاً آمریکا به دنبال ادامه روند مذاکراتی با ایران در خصوص هسته‌ای نیز خواهد بود.
در این بین نقش سیاست خارجی ایران نیز پررنگ‌تر از هر زمانی خواهد بود تا تکلیف رویکرد واشنگتن با ایران در منطقه مشخص شود. بدون شک تهران خواهان جنگ یا بالا گرفتن تنش در منطقه نیست، اما آمریکا نیز باید نشان دهد که در مورد اسراییل چه برنامه‌ای دارد تا آتش‌بس رقم بخورد. با این اوصاف باید دید که منطقه در روزهای آینده شاهد چه رخدادهایی خواهد بود؟