پشت پرده قیمت های عجیب تاکسی‌های فرودگاه امام/ پای چه کسانی در میان است؟

اقتصادآنلاین - محمدرضا جعفری:  ۱۰ دی ماه امسال اقتصادآنلاین گزارشی از وضعیت نابسامان تاکسیرانی فرودگاه امام خمینی منتشر کرد که با واکنش های تند و تیزی مواجه شد. تعداد قابل توجهی از راننده‌ها با اقتصاد آنلاین تماس گرفتند و از انتشار این گزارش گلایه مند شدند: «شما میخواید نون ما رو آجر کنین.» برخی حتی گزارش را نخوانده بودند و وقتی علت ناراحتی شان را جویا میشدیم، حرفی برای گفتن نداشتند: «من نمیدونم داستان چیه به من گفتن زنگ بزنم بگم شاکیم.» برخی دیگر پا را فراتر گذاشتند و مجموعه را تهدید کردند: «ما هزار تا تاکسی هستیم، میایم اون میدون سلماس رو می بندیم.» منتظر ماندیم ولی خبری نشد.

شش روز بعد، حمید حسین زاده، دبیر کانون سراسری انجمن های صنفی رانندگان سواری کرایه کشور در گفتگویی اعلام کرد: «بالاترین نرخ کرایه خودروهای فرودگاهی که برای مسیرهای مرکز شهر اعمال می شود، از ۵۰۰ الی ۵۵۰ و برای مسیرهای دور مانند فرودگاه به منطقه تجریش از ۶۵۰ هزار تومان تجاوز نمی کند» حسین زاده در صورتی به این ارقام استناد میکند که نه تنها با مشاهدات میدانی ما مغایرت دارد؛ بلکه سعید چلندری مدیرعامل شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی مردادماه امسال، نظر متفاوتی داشت.

چلندری با بیان اینکه نرخ تاکسی‌ها در مسیرهای مختلف از ۶۴۵ هزار تومان تا ۸۰۰ هزار تومان متغیر است، گفت: «این نرخ‌ها را شورای شهر و سازمان راهداری معین کردند و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای افزایش قیمت را ۴۰ درصد و شورای شهر ۲۹ درصد تعیین کردند که بر اساس قیمت‌های اعمالی، نرخ تاکسی حدود ۹۰۰ هزار تومان ارزیابی می‌شود که هنوز این رقم اعمال نشده و رانندگان تاکسی فرودگاه نیز در این زمینه اعتراض دارند.»

دبیر کانون سراسری انجمن های صنفی رانندگان سواری کرایه کشور در بخشی دیگر از گفته هایش، اقتصادآنلاین را به تبلیغ برای شرکت های تاکسی اینترنتی متهم کرد: «آیا از این بهتر و واضح تر ممکن بود که تابلوی تبلیغاتی اسنپ و تپسی را در دست گرفت و به نمایش گذاشت؟ و در کنار تبلیغ مثبت برای آنها برای فرودگاه و رانندگانش سمپاشی کرد؟» در حالیکه خبرنگار اقتصادآنلاین، در هیچ جای این گزارش برای این دو شرکت اینترنتی تبلیغات نکرده و فقط این سوال را مطرح کرده است که چرا مسافری که نمیخواهد هزینه گزافی برای کرایه تاکسی پرداخت کند، مجبور است با چمدان هایش به طبقه دوم فرودگاه مراجعه کند تا سوار یکی از تاکسی های اینترنتی شود؟ آیا این فرار رو به جلوی مسئولین، نشان از این دارد که اقتصادآنلاین روی نقطه حساسی دست گذاشته است؟

چطور کرایه تهرانپارس بیشتر از نیاوران است؟

برای شفاف سازی و بررسی میدانی مجدد، یک شب سرد و سوزناک زمستانی به فرودگاه امام خمینی مراجعه کردیم تا شرایط موجود در تاکسیرانی را از زوایای مختلف بررسی کنیم. برای اینکه حرف تاکسیران ها را بشنویم با دو نفر از نماینده های شرکت های تاکسی رانی وارد فرودگاه شدیم. اینجا برخلاف فرودگاه مهرآباد برای ورود به سالن انتظار از گیت بازرسی عبور نمیکنی.

رئیس خط راننده ها با بیسیم سراغم می آید تا مراقب باشد کار اشتباهی نکنم. در خروجی A و B فرودگاه کیوسک های تاکسیرانی قرار دارند و مسافران میتوانند با مراجعه به آنها تاکسی بگیرند. متصدی تمام کیوسک ها خانم هایی شیک‌پوش و جوان هستند که با لبخند راهنمایی تان میکنند. یک تاکسی برای خیابان استادمعین درخواست میکنم، شماره تماسم را میگیرد و دو قبض برایم صادر میکند. یکی برای خودم است و دیگری برای ارائه به راننده. یکی از مشکلات سیستم همینجا معلوم میشود؛ برای پرداخت هزینه نمیتوانید کارت بکشید یا آنلاین پرداخت کنید و باید هزینه را نقدی به راننده پرداخت کنید.

قبض را که دریافت میکنم رئیس خط میگوید: «فقط میتونی ازش عکس بگیری، اجازه نداری قبضو ببری. برای ما مسئولیت داره.» هرچقدر میگویم این مستندات را نیاز دارم، گوشش بدهکار نیست. حتی به عنوان مسافر هم من را قبول نکردند و من قبض را پس دادم. به همراه دو همکارم، به کیوسک بعدی میرویم و بدون مشکل قبض میگیریم. خانم اپراتور هیچ راهنمایی ای نمیکند که باید کجا برویم. روی قبض هم پلاک و مشخصات خودرو مشخص نشده و حتی شماره تماسی هم از راننده در اختیارمان نگذاشتند تا در صورت نیاز تماس بگیریم.

به همراه همکارانم برای سه مقصد مختلف تاکسی درخواست میکنیم؛ خیابان استاد معین، سه راه یاسر و فلکه سوم تهرانپارس. کمی بعد با اپلیکیشن تاکسی اینترنتی، سفر به همان مقاصد را بررسی میکنیم، نتیجه واقعا عجیب است. علاوه بر اینکه هزینه تاکسی های فرودگاه حداقل دو برابر بیشتر از تاکسی های اینترنی است، متوجه میشویم که هزینه و مسافت تاکسی های فرودگاه تناسب درستی ندارند.

طبق قبض تاکسیرانی فرودگاه، هزینه تاکسی برای سه راه یاسر ۶۷۷ هزار تومان است در صورتی که قبض تاکسی برای فلکه سوم تهرانپارس، ۶۸۴ هزار تومان صادر شده است. چطور میشود که هزینه سفر به فلکه سوم تهرانپارس از سه راه یاسر بیشتر باشد؟

صبح روز بعد به کمک وب اپلیکشن تاکسی فرودگاه، سفر در همان مسیر را بررسی میکنم و با هزینه بیشتری مواجه میشوم. سفر از فرودگاه امام به سه راه یاسر با سواری ۷۰۸ هزار تومان هزینه دارد، خودروی شاسی بلند ۷۶۱ هزار تومان و ون ۹۵۱ هزار تومان قیمت گذاری شده است. البته که این هزینه ها شامل اضافه بار و مسافر بیشتر هم نمیشود.

معجزات هوشمندسازی

تمام راننده ها از هوشمندسازی ناوگان استقبال میکنند ولی از بعضی مشکلات این سیستم ابراز نارضایتی میکنند. د.پ میگوید سامانه هوشمندسازی بارها و بارها قطع میشود: «سیستم مدام قطع میشه. تو بهترین حالت دو هفته یه بار سیستم به روز رسانی میشه و توی اون تایم قطعه. وقتی هم سیستم قطع بشه همه چیز دستی میشه و حدودی قیمت میدن.»

بعضی از مسافران هم از برخورد بعضی راننده ها ناراضی هستند: «یه بار قبض گرفتم رفتم پیش راننده قبضو نگاه کرد گفت با این قیمت نمیرم برو فیشت رو عوض کن.» گاهی هم کانترهای تاکسیرانی فرودگاه قبض هایی بدون مقصد صادر میکند. بعضی از مسافران فرودگاه امام قبض های تاکسی شان را برای اقتصادآنلاین ارسال کرده اند که فاقد مقصد است یا با خودکار مقصد را نوشته اند ولی مبلغ کرایه به صورت دقیق محاسبه شده است. حالا سوال این است که این سامانه هوشمند بدون در نظر گرفتن مقصد چطور هزینه سفر را محاسبه میکند؟

راننده ها چه میگویند؟

ن.س راننده قدیمی اینجاست. از هزینه های سرسام آور خودروهای خارجی شکایت دارد: «خرج ماشین ما بالاست. یه تعمیرگاه میرم، همه چی رو به قیمت دلار با من حساب میکنن. اصلا این کرایه ها برای من به صرفه نیست. این ماشین یه میلیون کیلومتر راه رفته. میدونی استهلاک تویوتا کمری چقدره؟ بعد میگین چرا تاکسی فرودگاه گرونه؟» وقتی از آقای راننده می پرسم که اگر برایتان به صرفه نیست چرا این کار را ادامه میدهید، کمی جا میخورد و میگوید: «خب چه کار کنم؟ کار دیگه ای بلد نیستم، اعصابم نمیکشه برم با ماشین تو شهر کار کنم. ولی اینجام شرایط ما سخته به خدا» البته آقای راننده به تسهیلات تاکسیرانی و قسطی خریدن تاکسی اش اشاره ای نمیکند.

د.پ یکی از راننده های با سابقه یکی از ۵ شرکتی است که در تاکسیرانی فرودگاه فعال است. از هوشمندسازی حمایت میکند و معتقد است باید مشکلات مرتفع شوند: «ما باید در ماه ۲۰ بار مسافر از فرودگاه جابجا کنیم تا سهمیه مون نسوزه. قبلا باید میرفتیم توی صف و منتظر میموندیم تا کی نوبتمون بشه ولی الان توی اپلیکیشن درخواست میدیم. هروقت نوبتمون نزدیک بود، سه ساعت فرصت داریم که خودمون رو به فرودگاه برسونیم. خب این خیلی بهتره.»

بعضی از مسافران فرودگاه امام، از بی حوصلگی متصدیان کانترهای تاکسی رانی گلایه دارند. یکی از راننده ها در اینباره، به نکته جالبی اشاره میکند: «این خانم ها همه شون تحصیل کرده ن و اکثرا تا حدی زبان انگلیسی بلدن. تقریبا ۱۲ ساعت سر کار هستن. از ساعت ۷ شب میان تا لباس عوض کنن و شیفت رو تحویل بگیرن. تا ۸ صبح فردا توی کانتر میشینن و کار مسافر رو راه میندازن. یعنی با توجه به مسیری که هر روز میرن و میان روزی ۱۴-۱۵ ساعت سر کار هستن. تازه سر و کله زدن با مسافرهایی که بعضا اخلاق رو رعایت نمیکنن به جای خود. معلومه توی این همه فشار، خسته و کلافه میشن.»

البته آقای راننده منکر اشتباهات فردی متصدیان نمیشود. «احتمالا به خیابون های شهر مسلط نیستن، چون لوکیشن رو دقیق نمیزنن. مثلا توی قبض نوشته فلکه اول صادقیه. وقتی به مقصد میرسیم مسافر میگوید مقصد من خیابون پیامبره. خب مشخصه که اون خانم لوکیشن رو حدودی زده و کار مارو سخت کرده.»

رجیستری ها، دلال ها و مسافر دزدها

ج. ف هم یکی از دیگر راننده های با سابقه است که در شرکتی دیگر مشغول به فعالیت است. مشکل اصلی اش با لباس شخصی هایی است که برای حمل مسافر کمین کرده اند. «ما بهشون میگیم مسافر دزد. یه تیم ۷۰-۸۰ نفره ن. توی راهرو وایسادن و مسافر که از گیت رد میشه میرن سراغش.» این دلال ها فقط در زمینه مسافرکشی فعال نیستند و هرکاری میکنند تا هزار تومان بیشتر سود کنند. «رجیستری گوشی انجام میدن. یعنی یه پولی به مسافر خارجی میدن تا با پاسپورتش یه گوشی قاچاق رو رجیستر کنن. دلار چنج میکنن، سیم کارت میفروشن، مسافر دزدی هم میکنن.» یکی از همین دلال ها مشغول متلک انداختن به یک مسافر دختر است. با لبخندی مشمئز کننده میگوید: «میخوای رجیسترت کنم؟» دختر با ناراحتی دور میشود.

از مرد در مورد هزینه رجیستری سوال میکنم. خودش را جمع و جور میکند و میگوید: «چند نفری؟ واسه هر پاسپورت ۴۰۰ تومن میدم.» کمی که پیگیر میشوم من را به داخل سالن و پیش مرد دیگری هدایت میکند. مرد جوان در حال خرید رجیستری مادر و دختری است که تازه از استانبول برگشته اند: «کد ملی و شماره تماستون رو بگین استعلام بگیرم.» مرد جوان، شماره ها را برای یک نفر پیامک میکند. بعد به همان خط زنگ میزند و به ترکی میگوید شماره ها را بررسی کند.

همزمان شماره تماس و کدملی من را هم ارسال میکند. میگویم شماره ام به نام خودم نیست، ناراحت میشود: «داداش از اول بگو دیگه. باید شماره به نام خودت باشه.»

رانت جدید برای مبارزه با فساد

تاکسیرانی فرودگاه برای مبارزه با «مسافر دزدها» چند تا از راننده های تاکسی را به عنوان «همیار مسافر» انتخاب کرده اند تا کاوری مشخص بپوشند و مسافرها را به سمت کانترهای تاکسیرانی راهنمایی میکنند. بعد هم که قبض سفر را گرفتند برای رسیدن به تاکسی راهنمایی شان میکنند.

نکته اینجاست که چون روی قبض مسافر مشخص نشده است که سوار کدام تاکسی شود، این شرایط برای کاورپوش ها مهیا شده است تا مسافر با قبض گرانتر را به راننده های آشنای خودشان برسانند. سیستم هوشمندسازی میتواند با تعیین نوبت هر راننده از ایجاد چنین بی عدالتی ای جلوگیری کند. این مسئله فارغ از این است که کاورپوش ها، در قبال خدماتی که به تاکسیرانی ارائه میدهند، روزانه یک سفر بدون نوبت نصیب شان میشود. یعنی اگر هر سفر را به صورت میانگین ۵۰۰ هزار تومان در نظر بگیریم، همیارهای مسافر فقط بابت همین کار ماهانه ۱۵ میلیون تومان عایدی دارند.

به سراغ یکی از کاور پوش ها میروم، از برخورد پلیس با «مسافر دزدها» میگوید: «پلیس بهشون تذکر میده. حتی یه هفته هم ماشین شون رو توقیف کرد ولی بازم میان. اینا دارن آبروی فرودگاه رو می برن. انگار ترمیناله.» یکباره صدایش را پایین می آورد و درمورد چیز دیگری حرف میزند. زیر لب میگوید: «پشت سرمونن.» چند مرد لباس شخصی با دقت به من نگاه میکنند. یکی آن عقبتر ایستاده و مشغول فیلمبرداری است. راننده ها به او اعتراض میکنند که چرا فیلم میگرد؟ با وقاحت تمام میگوید: «دلم میخواد، مسافرم اومده میخوام ازش فیلم بگیرم.» بعد هم راهش را میکشد و میرود.

پشت پرده هوشمندسازی تاکسی های فرودگاه 

چندین سال است که ۵ شرکت تاکسیرانی وظیفه حمل و نقل مسافران فرودگاه امام خمینی را به عهده گرفته اند. از همان ابتدا تعرفه تاکسی های فرودگاه بیشتر از معمول بود، چرا که ماشین های فرودگاهی معمولا از کیفیت بهتری برخوردار هستند. با وجود نقص هایی که بود مسافران و راننده ها تا حد قابل قبولی از شرایط، رضایت داشتند. میزان نارضایتی ها از وقتی بیشتر شد که مدیران شهر فرودگاهی امام خمینی تصمیم گرفتند برای هوشمندسازی ناوگان تاکسیرانی فرودگاه، یک سیستم جامع و هوشمند طراحی کنند.

مذاکرات با شرکت های متعددی انجام شد تا سرانجام شرکت پیشگامان آسیا، پیمانکارِ هوشمندسازی ناوگان تاکسیرانی شد. طبق گفته های یک منبع آگاه که نخواست نامش فاش شود، این شرکت در زمان امضای قرارداد با فرودگاه امام خمینی، در قالب مسئولیت محدود ثبت شده و بعدها به سهامی خاص تغییر یافت که این مسئله ایرادات قانونی دارد.

فارغ از این، طبق مصوبه هیئت عامل فرودگاه، بنا بر این شد که ۱۵ درصد بابت خدمات فرودگاهی به مبلغ مصوب کرایه های تاکسی ها اضافه شود. از این مبلغ، ۴ درصد برای فرودگاه، ۵.۵ درصد برای شرکت تاکسی رانی و ۵.۵ درصد برای شرکت پیمانکار در نظر گرفته شده. همین مسئله باعث افزایش کرایه تاکسی ها و نارضایتی مسافران شده است.

یکی دیگر از نگرانی ها در مورد این سامانه هوشمند، امنیت اطلاعات کاربران است. آیا این سامانه مجوزها لازم از سامانه های افتا و امتا را کسب کرده است؟ در شرایطی که بعضی از اپلکیشن های بزرگ کشور، هک میشوند، نداشتن امنیت کافی سامانه هوشمندسازی تاکسیرانی فرودگاه میتواند فاجعه بار باشد و اطلاعات یک میلیون مسافر به خطر بیفتد.

شنیده ها حاکی از این است که نماینده های ۵ شرکت تاکسیرانی حاضر در فرودگاه، با مدیریت فرودگاه جلسات متعددی داشته اند و با ارائه مستندات، از شرایط موجود ابراز نا رضایتی کرده اند و راهکارهایی اجرایی ارائه کرده اند ولی تغییرات محسوسی در سیستم هوشمندسازی ایجاد نشده است.

حالا سوال این است که چرا مدیران فرودگاه بین المللی امام خمینی با وجود اطلاع از وضعیت سامانه هوشمندسازی تاکسیرانی، فکری به حال رفع این مشکلات نمیکنند. چه ارگانی مسئول نظارت بر این مسئله است؟ آیا وزارت راه بر این مسئله نظارت دارد؟ طبیعتا اقتصادآنلاین آمادگی دارد با مسئولین مربوطه و نمایندگان شرکت های تاکسیرانی گفتگو کند یا پاسخ هایشان را در این خصوص منتشر کند.