مروری بر سال سختی که چین پشت سر گذاشت / چه در انتظار چین ۲۰۲۴ خواهد بود؟

اقتصادآنلاین-آرش نصیری؛ دهه ۲۰۲۰ را تا کنون می‌توان دهه سوخته چین نامید: اقتصاد در حال کند شدن است، جوانان سرخورده و بیکار هستند و والدین آن‌ها شاهد فروپاشی ارزش دارایی خود هستند. شی جین پینگ رئیس جمهوری ناامن اما همچنان مسلط در راس همه چیز قرار دارد. سال سختی برای پکن بود و سال بعدی خیلی شادتر به نظر نمی‌رسد. در زیر، علاوه بر مروری بر اقتصاد چین در سال گذشته، پیش‌بینی‌هایی برای آنچه چین در سال ۲۰۲۴ با آن رو به رو خواهد بود ارائه شده است.

۱- کووید-۱۹ به شدت به چین ضربه زده است

در چین، سال ۲۰۲۳  در اواسط موج گسترده‌ای از عفونت‌های کووید-۱۹ آغاز شد، که پس از آن آغاز شد که دولت به طور ناگهانی سیاست‌های این کشور در برابر کووید صفر را در دسامبر ۲۰۲۲ لغو کرد. در ۱۶ فوریه، رئیس جمهوری چین، شی جین پینگ اعلام کرد که چین بر این همه‌گیری پیروز شده است. به طور رسمی، تعداد قربانیان این کشور در طول کل همه‌گیری تنها به ۸۳۱۵۰ نفر رسیده بود. در واقع، برآوردها در آن زمان تعداد کل مرگ و میرها را حدود ۱.۵ میلیون نفر نشان می‌داد.

کووید-۱۹ هنوز هم در حال اعمال تلفات آهسته بر مردم چین است، اما انتقاد از واکنش دولت همچنان پرمخاطب است. سکوت عجیبی بر سر بحث درباره کووید-۱۹، هم از سانسور رسمی و هم -مانند سایر نقاط جهان- میل به فراموش کردن آسیب‌های جمعی این بیماری همه‌گیر برقرار شده است. از طرفی، شیوع ذات الریه مقاوم به آنتی بیوتیک در میان کودکان، به علاوه موارد کووید-۱۹ و آنفولانزا، در هفته‌های اخیر به بیمارستان‌های شلوغ منجر شده است.

۲- مشاغل از دست رفته و سرخوردگی جوانان

خبر بد بزرگ سال برای چین اقتصادی بود. اقتصاد این کشور برای بازیابی از تأثیر تعطیلی کووید-۱۹ تقلا کرده است و نادیده گرفتن مشکلات ساختاری طولانی مدت غیرممکن شده است. داده‌های اقتصادی در تمام سال نگران‌کننده بوده است و بهتر نمی‌شود. سرمایه‌گذاری خارجی به شدت کاهش یافته و خروج سرمایه به شدت رشد کرده است.

در همین حال، اگرچه تعداد مشاغل تا حدودی روی کاغذ بهبود یافته است، ارقام رسمی بسیار غیر قابل اعتماد هستند و تصویر روی زمین مأیوس کننده است. بیکاری جوانان در چین به حدی رسیده است که دولت از انتشار این آمار در سال جاری خودداری کرد. صندوق بین‌المللی پول، بر اساس داده‌های رسمی چین، پیش‌بینی کرده است که تولید ناخالص داخلی چین در سال جاری بیش از ۵ درصد رشد کرده است، اما مشخص نیست که آیا این به واقعیت نزدیک است یا خیر.

به نظر می‌رسد بدترین چشم‌انداز برای فارغ التحصیلان جدید باشد، کسانی که با بازار کار تیره‌ای مواجه هستند که جوانان آمریکایی در بحبوحه بحران مالی سال ۲۰۰۹ با آن مواجه بودند. ناامیدی در مورد ارزش آموزش و آینده کاری پس از فارغ التحصیلی در حال گسترش است.

آنچه برای سال آینده انتظار می‌رود

آموزش ملی‌گرایانه جوانان را برای احساس غرور که با پیروزی آشکار بر کووید-۱۹ در تابستان ۲۰۲۰ به وجود آمد، زمانی که چین به حالت عادی نسبی بازگشت در حالی که بقیه جهان در پناهگاه‌های خود قرار گرفتند، به آن‌ها کمک کرد. این احساس با خصومت بیشتر نسبت به غرب، به ویژه ایالات متحده آمیخته شد، و تئوری‌های توطئه همه گیری که ایالات متحده را مقصر می‌دانستند، به وجود آمد.

اما ناامیدی از سیاست صفر چین برای مقابله با کووید در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲، آمیخته با بحران اقتصادی، افکار عمومی و به‌ویژه جوانان را کاملا متفاوت کرده است. یکی از نشانه‌های این تغییر این است که افکار عمومی چین در مورد ایالات متحده به شدت بهبود یافته است؛ که راهی است برای ابراز نارضایتی از مسیری که پکن در پیش گرفته است. در سال ۲۰۲۴، بدبینی نسبت به آینده که در ابتدای دهه مشخص شده بود، احتمالا بدتر خواهد شد.

به نظر می‌رسد کاهش ناسیونالیسم عمومی و چشم‌اندازهای وخیم اقتصادی برای فارغ‌التحصیلان جوان به افزایش افسردگی در میان جوانان ۱۸ تا ۲۴ ساله در چین کمک می‌کند. ناامیدی و خشم جوانان در دسامبر ۲۰۲۲ منفجر شد، زمانی که چین بزرگترین تظاهرات گسترده خود را در سال‌های اخیر علیه سیاست کووید صفر تجربه کرد. این احتمال در سال آینده وجود ندارد، اما بدبینی و تمایل به فرار به کشورهای دیگر -از جمله کشورهایی که منابع لازم برای انجام این کار را دارند- به اصطلاح «رانولوژی» در سال ۲۰۲۴ دامن خواهد زد. این در حالی است که روابط با ایالات متحده با وجود دیدار نسبتاً گرم بایدن و شی چشم‌اندازی از بهبود را نشان نمی‌دهد اگرچه شواهد نشان می‌دهند که احتمالاً قرار نیست به سمت فروپاشی و تنش‌های گسترده‌تر برود.

یکی از دلایل اصلی چرخش حزب کمونیست چین به سوی سرکوب مخالفان در یک دهه پیش، این باور بود که حزب در حال از دست دادن جوانان است. پاسخ دولت به این تلخی جدید، اصرار بر نمایش بیشتر میهن پرستی اجباری و سانسور بیشتر فضاهای آنلاین خواهد بود. (۲۰۲۳ با مجموعه دیگری از محدودیت‌ها به پایان می‌رسد.) توانایی کمی برای ارائه آینده‌ای به جوانان چینی آرزوی آن را دارند وجود دارد.

۳- مردم به جای خرج کردن پس‌انداز می‌کنند

یک عامل محرک در بحران اقتصادی چین به وضوح این است که مردم خرج نمی‌کنند؛  مشکلی بزرگ با توجه به اینکه افزایش مصرف داخلی برای سال‌ها کلید امیدهای اقتصادی چین بوده است. این تا حدی به این دلیل است که دولت چین در کمک به خانوارها در طول همه‌گیری خساست به خرج داد. هزینه‌های هنگفت برای اجرای سیاست کووید صفر، مقامات محلی را با گزینه‌های مالی کمی برای حمایت از مردم مواجه کرد.

در سه سال گذشته همچنین شاهد سرکوب‌های پی‌درپی دولت در بخش‌هایی از بخش خصوصی بوده‌ایم که منجر به از دست دادن شغل در همه حوزه‌ها از برنامه‌نویسی بازی گرفته تا تدریس خصوصی مدرسه شده است. همه این‌ها مردم را بیشتر متوجه خودسری قدرت دولت و خطرات ناشی از آن کرده است. خوشبینان اقتصادی امیدوار بودند که این سرکوب‌ها در سال جاری پایان یابد. در عوض، آن‌ها به حوزه‌های دیگر از جمله مراقبت‌های بهداشتی گسترش یافته‌اند.

آنچه برای سال آینده انتظار می‌رود

پس از سه سال انتظار برای قرنطینه‌های احتمالی کووید و با ناپدید شدن مشاغل به میل دولت، جای تعجب نیست که مردم در چین اعتماد زیادی به آینده ندارند. این امر به بی‌میلی بیشتر برای ازدواج منجر شده و به بحران جمعیتی در حال افزایش می‌افزاید. همانطور که بسیاری از مردم می‌ترسیدند، به نظر می‌رسد چین قبل از اینکه ثروتمند شود، پیر شده است و این روند ادامه خواهد داشت.

۴- حباب ملک در شرف ترکیدن است

با این حال، حتی پس‌اندازهای چینی نیز ایمن نیستند. املاک و مستغلات، ظرف بزرگی برای سرمایه‌گذاری ثروت در چین است، جایی که ۷۰ درصد از دارایی‌های خانوارها در آن سرمایه‌گذاری می‌شود. برای دو دهه، قیمت ملک سریعتر از بقیه اقتصاد افزایش یافت. اکنون، توسعه دهندگان املاک و مستغلات چین تقریباً ورشکسته شده‌اند و این بخش آهسته آهسته در حال فروپاشی است. دولت سخت کار کرده است تا قیمت خانه‌های جدید را بالا ببرد، اما همچنان در حال کاهش است. بازار ثانویه حتی بدتر است.

حباب دارایی تنها بر خانوارها تأثیر نمی‌گذارد. در اوج خود، املاک و مستغلات حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد از تولید ناخالص داخلی چین را تشکیل می‌داد و شرکت‌هایی که اسماً در یک بخش تجارت می‌کردند، بیشتر سرمایه خود را در بازار املاک پارک می‌کردند. دولت‌های محلی برای کسب درآمد و رشوه برای مقامات به فروش زمین به توسعه دهندگان وابسته شدند. در نتیجه، فروپاشی بازار، بمب تیک تاک بدهی دولت محلی را تهدید می‌کند.

آنچه برای سال آینده انتظار می‌رود

قیمت مسکن در چین سال‌هاست که در آستانه سقوط قرار داشته است و سال ۲۰۲۴ می‌تواند سالی باشد که آن‌ها در نهایت از مرز عبور می‌کنند. بحران در میان توسعه‌دهندگان املاک در سال جاری به اندازه کافی بد بود و به شرکت‌هایی که زمانی نسبتاً ایمن تلقی می‌شدند، مانند کانتری گاردن هم رسید. بسیاری از پروژه‌های شکست‌خورده املاک و مستغلات وجود دارد، اما چیزی که دولت چین واقعا از آن می‌ترسد کاهش قیمت مسکن است.

دولت با داده‌ها دست و پنجه نرم می‌کند و مفسران را تهدید می‌کند که به نظر می‌رسد تلاشی برای جلوگیری از صحبت مردم در مورد وضعیت بد اقتصاد چین است. اکنون اختلاف زیادی بین شاخص‌های رسمی قیمت مسکن و میزان فروش املاک و مستغلات در بازار وجود دارد. قیمت‌ها در بسیاری از شهرها حداقل ۱۵ درصد و در پکن تا ۳۰ درصد کاهش یافته است.

با گسترش این روندها، حتی اعداد رسمی نیز ممکن است مجبور شوند واقعیت را بهتر بپذیرند، که باعث بحران اعتماد بسیار گسترده‌تر می‌شود.