صفر تا صد قیمت‌های جدید اینترنت

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از  نورنیوز، سال‌هاست اینترنت به بخش جدایی ناپذیر زندگی و مهم تر از آن،‌ کار مردم تبدیل شده است. سال گذشته مرکز آمار ایران اعلام کرد ۱۱ میلیون نفر از طریق شبکه‌های مجازی کسب درآمد و امرار معاش می‌کنند. مدیران اپراتورها در ۵ سال گذشته بارها با نامه نگاری تلاش کردند مجوز افزایش قیمت بگیرند اما این اتفاق رقم نخورد. برخی از اپراتورها با حذف بسته‌های اینترنت محبوب و پرمصرف مثل یک ساله و ۶ ماهه تلاش کردند کاربران را وادار به خرید بسته‌های کوتاه مدت کنند تا به نوعی پایین بودن تعرفه قیمت اینترنت جبران شود. سرانجام غروب چهارشنبه هفته گذشته وزارت ارتباطات، درخواست اپرتورها برای افزایش قیمت تعرفه‌های اینترنت را با شروطی پذیرفت. به این ترتیب ماجرای افزایش قیمت اینترنت که از چند ماه قبل در محافل خبری و فضای مجازی مطرح و از سوی مسئولان تکذیب می‌شد به واقعیت پیوست.

پایان یک مناقشه ۵ ساله با افزایش قیمت

افزایش قیمت تعرفه اینترنت،‌ پس از نامه اپراتورها به رئیس جمهور رقم خورد. در این نامه، اپراتورها یکی از علل عدم توسعه زیرساخت‌های اینترنتی کشور در ۵ سال گذشته را تغییر نکردن تعرفه اینترنت عنوان کرده بودند.  اپراتورها خواستار افزایش صدرصدی تعرفه اینترنت بودند اما وزارت ارتباطات فقط با افزایش ۳۴ درصدی این تعرفه‌ها موافقت کرد.  

مدیران عامل ۸ اپراتور ارتباطی در این نامه با اشاره به تورم سال‌ها اخیر و عدم افزایش قیمت اینترنت، نوشته بودند:« به رغم افزایش شدید هزینه‌های ناظر به ارائه خدمات ارتباطی، ناشی از افزایش شدید نرخ ارز و تورم بسیار بالا، و با عنایت به اینکه عمده هزینه‌های اپراتورها ارزی است، تثبیت تعرفه خدمات اپراتورها طی ۵ سال گذشته منجر به کاهش شدید قدرت سرمایه گذاری اپراتورها و مانع توسعه تکنولوژی‌های جدید ارتباطی اعم از ثابت و موبایل شده است. با وضع فعلی تعرفه‌ها و هزینه‌های دلاری این صنعت، احتمالا به زودی حتی حفظ کیفیت فعلی اینترنت نیز برای این شرکت‌ها دشوار شده و به ورشکستگی می رسند.»

البته این اولین بار نبود که اپراتورها درخواست افزایش تعرفه اینترنت را مطرح می‌کردند. از سال ۹۶ اپراتورها بارها این درخواست را به صورتهای مختلف ارائه کردند اما هر بار با مخالفت سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی مواجه شدند. در این دولت نیز مخالفت‌ها ادامه داشت و حتی عیسی زارع پور وزیر ارتباطات گفته بود به دنبال سود اپراتور نیستیم بلکه به دنبال افزایش کیفیت هستیم. او گفت:«اگرچه از سال ۹۶ تعرفه‌ها دست نخورده اما سازمان تنظیم مقررات شروطی را برای افزایش قیمت مشخص کرده است.» مهمترین شروطی که زارع پور از آنها نام برد افزایش سایت‌های نسل پنجم به ۱۰ درصد تا پایان سال ۱۴۰۳، افزایش پوشش نسل چهارم در کشور به ۹۶ درصد تا پایان سال ۱۴۰۳ و افزایش ۳۰  درصدی میانگین سرعت اینترنت در شش ماه آینده است.

با پذیرش این شروط توسط اپراتورها و موافقت وزارت ارتباطات با افزایش ۳۴ درصدی تعرفه اینترنت، پیامکی با محتوای بسته اینترنت اهدایی دولت برای مردم ارسال شد که از ۱۲ دی ماه اعمال می‌شو؛ هدیه‌ای که به نظر می‌رسد  برای جبران بخشی از افزایش تعرفه اینترنت در نظر گرفته شده است.  با وجود این، برخی از کاربران یک روز پس از اجرای افزایش تعرفه اینترنت با اعتراض به این موضوع،‌ خبر دادند که افزایش قیمت‌ها بیشتر از میزان اعلام شده از سوی وزارت ارتباطات صورت گرفته است. برخی از کاربران اعلام می‌کنند قیمت بسته‌های اینترنت ۲ تا ۳ برابر شده است و بسته‌های ۶ ماهه و سه ماهه هم حذف شده اند. همچنین در روزهای ابتدایی کار دولت سیزدهم،‌ قیمت بسته ۷۲ گیگ، ۱۵۵ هزار تومان بود؛ این بسته به مدت طولانی حذف شده بود اما امروز با قیمت ۴۳۵ هزار تومان مجددا ارائه شد. در این شرایط، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی روز جمعه اعلام کرد هیچ بسته‌ موجودی مجوز حذف شدن ندارد و حداکثر افزایش قیمت این بسته‌ها حدود ۳۴ درصد است. این سازمان از اپراتورها خواست بسته‌های جدید و بلندمدت را در اختیار عموم مردم قرار دهند و به فوریت جدول مقایسه قیمت قبل و بعد به‌روزرسانی بسته‌ها را اطلاع‌رسانی کنند.

به اعتقاد برخی از کارشناسان افزایش قیمت تعرفه‌های اینترنت به دلیل افزایش تورم،‌ شاید چندان غیرمنطقی نباشد و اگر این اتفاق نمی افتاد ممکن بود اپراتورها از پس هزینه افزایش زیرساخت‌ها و نگهداری آنها بر نیایند. اما گلایه مردم و مصرف کنندگان به عنوان اصلی ترین کاربران اینترنت این است که می‌گویند با محدودیت‌هایی که برای استفاده از شبکه‌های احتماعی خارجی ایجاد شده میزان مصرف حجم اینترنت افزایش پیدا کرده است. بنابراین گرانی اینترنت،‌ در عمل بسیار بیشتر از ۳۴ درصد است  و کاربر مجبور می‌شود زودتر از زمان معقول،‌ بسته جدید بخرد.

دکتر داود زارعیان کارشناس ارتباطات و معاون تجاری و امور مشتریان شرکت مخابرات با اشاره به اینکه تحول در قیمت گذاری تعرفه اینترنت می‌تواند به نفع کشور باشد به نور نیوز می‌گوید: « من از روز اول معتقد بودم که باید تعرفه اینترنت تلفن همراه بیشتر از تعرفه اینترنت ثابت تغییر می‌کرد چون بسیاری از مردم در شرایطی که در منزل هستند و دسترسی به اینترنت ثابت دارند بازهم ازاینترنت همراه استفاده می‌کنند. هزینه سرمایه گذاری در توسعه تلفن همراه بالا است و تقریبا همه تجهیزات الکترونیک تلفن همراه از خارج وارد می‌شود و به همین دلیل لازم است تعرفه تلفن همراه افزایش پیدا کند تا مردم از نظر اقتصادی به سمت اینترنت ثابت سوق داده شوند. واقعیت این است که در ۶ سال گذشته سرمایه گذاری در حوزه ارتباطات ایران بسیار کاهش یافته است . در این سالها تعرفه اینترنت و تلفن ثابت در ایران ثابت بوده اما هزینه توسعه ۱۰ برابر افزایش پیدا کرده است و به همین دلیل امکان توسعه از اپراتورها گرفته شده است. اپراتورهایی که سال ۹۹ حدود یک میلیارد دلار سرمایه گذاری در بخش توسعه داشتند در حال حاضر کمتر از ۲۰۰ میلیون دلار می‌توانند سرمایه گذاری کنند. این موضوع را باید در نظر گرفت چون برای آینده ارتباطات ایران می‌تواند خطرناک باشد. خوشبختانه دیدگاه مسئولان وزارت ارتباطات در چند ماه اخیر نسبت به این موضوع مثبت بوده و قطعا با بررسی‌های کارشناسی به این نتیجه رسیده اند که در قیمت گذاری باید تحولی ایجاد کرد و به اعتقاد من این افزایش قیمت‌ها می‌تواند به نفع کشور باشد.»

نزول سرعت اینترنت

اسپید تست، وب‌سایت شناخته شده در عرصه تجزیه و تحلیل وضعیت اینترنت، آمار و ارقام ماهانه اینترنت موبایل و ثابت را به اشتراک می گذارد. طبق گزارش اخیر اسپید تست از سرعت اینترنت موبایل و ثابت کشورها در نوامبر ۲۰۲۳ میلادی، میانه سرعت اینترنت موبایل ایران ۳۱.۸۲ و میانه سرعت اینترنت ثابت کشور ۱۲.۷۶ مگابیت برثانیه بوده است. در ماه نوامبر جایگاه ایران در رده‌بندی سرعت اینترنت بین کشورهای جهان در حوزه اینترنت همراه و موبایل تغییری نسبت به ماه گذشته میلادی نداشته است و کشورمان همچنان در بین ۱۴۵ کشوری که مورد محاسبه قرار گرفته‌اند در رتبه ۷۵ باقی مانده، اما از لحاظ سرعت اینترنت ثابت و خانگی با یک پله سقوط، میان ۱۸۱ کشور موردنظر در مقام ۱۵۴ قرار گرفته است. در این فهرست اوگاندا در رده ۶۹ و زیمبابوه در رتبه ۷۴ قرار دارند .گزارش اسپید تست نشان می‌دهد میانه سرعت اینترنت موبایل و ثابت جهان در یازدهمین ماه ۲۰۲۳ میلادی (نوامبر) به ترتیب ۴۸.۶۱ و ۹۰.۲۱ مگابیت برثانیه بوده است.

در رده بندی اسپید تست از کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل در نوامبر ۲۰۲۳، جایگاه ۴ کشور نخست فهرست نسبت به ماه قبل هیچ تغییری نکرده است. به این ترتیب امارات متحده عربی با میانه سرعت ۳۲۴.۹۲ مگابیت برثانیه در جایگاه نخست قرار گرفته و پرسرعت ترین اینترنت جهان را دارد . پس از آن به ترتیب قطر (۲۴۳.۹۵ مگابیت برثانیه)، کویت (۱۸۹.۱۱ مگابیت برثانیه) و چین (۱۶۱.۵۶ مگابیت برثانیه) در رده‌های دوم، سوم و چهارم قرار دارند.

در بخش اینترنت ثابت، گزارش ماه نوامبر ۲۰۲۳ وب‌سایت اسپیدتست نشان می‌دهد که جایگاه سه کشور نخست جدول نسبت به ماه قبل تغییری نکرده است و سنگاپور با میانگین سرعت ۲۶۳.۵۱، هنگ کنگ با میانگین ۲۵۹.۰۲ و شیلی با میانگین ۲۴۹.۸۲ مگابیت بر ثانیه صدرنشین‌اند.

اینترنت ارزان

بر اساس شاخص برابری قدرت خرید، نرخ اینترنت ثابت ایران ارزان‌ترین نرخ جدول اعلام شده بود. همچنین مقایسه قیمت اینترنت ثابت بر اساس شاخص درآمد سرانه GNIpc نیز نشان داد که ایران در میان ۲۰ کشور ارزان اینترنت ثابت در جایگاه نوزدهم قرار دارد. این گزارش که قیمت اینترنت کشورها را بر اساس نرخ دلار و بر مبنای شاخص درصد درآمد سرانه و نیز شاخص قیمت نسبی برابری قدرت خرید، رصد می‌کند نشان می‌دهد که ایران از نظر قیمت اینترنت موبایل در رده یازدهم قرار دارد.

در جدول دیگر که مقایسه میانگین قیمت اینترنت موبایل بر اساس شاخص درآمد سرانه GNIpc است ایران در رده ۵۸ از میان ۲۰۰ کشور قرار دارد. البته در کنار قیمت اینترنت ثابت و موبایل باید درآمد هر  خانوار در کشورهای مختلف را مورد بررسی قرار داد. درحالی که در ایران هزینه اینترنت بین ۸ تا ۱۰ درصد درآمد ماهانه یک خانواده را به خود اختصاص می دهد اما در بسیاری از کشورها این رقم با اینترنت گران تر زیر ۳ درصد است . موسسه پژوهشی NUMBEO که در زمینه بررسی انواع هزینه های زندگی در کشورهای مختلف فعالیت می کند فهرستی از متوسط هزینه های ارتباطات اینترنتی در کشورهای مختلف را منتشر کرده است . هزینه اینترنت در ایران به طور متوسط ۸.۳ درصد درآمد ماهانه هر خانواده است در حالی که در کشوری مانند امارات با گران‌ترین تعرفه بین ۱۰۶ کشور مقایسه‌شده (ماهانه حدود  ۹۷ دلار) هزینه اینترنت فقط ۲.۹ درصد درآمد خانواده‌هاست. جالب این‌که این هزینه در کشورهایی مانند آلمان، دانمارک، فرانسه، کره جنوبی، رومانی و روسیه زیر یک درصد درآمدهاست. طبق بررسی‌های این موسسه، هزینه ارتباطات اینترنتی در ایران حدود ۴۷/ ۲۰ دلار در ماه برآورد شده است.

اما ارزان بودن اینترنت در ایران را باید از منظری دیگر نیز مورد بررسی قرار داد. به گفته عمادالدین پاینده کارشناس حوزه اینترنت، بر اساس نتایج آزمایشگاه داده و حکمرانی دانشگاه صنعتی شریف تا اوایل سال گذشته میانگین هزینه‌کرد خانوار برای اینترنت در کشور به استثنای تهران کمتر از ۳۰۰ هزار تومان بود و اگر تهران را نیز در نظر می‌گرفتیم این عدد نهایتا از ۳۷۰ هزار تومان فراتر نمی‌رفت. این عدد ۴ درصد میانگین حقوق ماهیانه ۷ میلیون تومانی درکشور در سال ۱۴۰۱ بود . اما از نیمه سال ۱۴۰۱  وافزایش آمار استفاده‌کنندگان از فیلتر شکن به بیش از ۷۰ درصد می‌توانیم بگوییم هزینه اینترنت حدود ۲ و نیم برابر عددی است که برای نیمه اول ۱۴۰۱ تخمین زده شده است. یعنی حداکثر این عدد به ۱۰ درصد هزینه‌های سبد خانوار رسیده است. اگرچه این نسبت هم همچنان در مقایسه با قیمت‌های جهانی پایین است اما باعث شده تا سهم هزینه‌های اینترنت از سبد مخارج خانوار معنی‌دار شود. در مقابل،‌ دکتر زارعیان کارشناس ارتباطات معتقد است هزینه اینترنت در سبد هزینه خانوارهای ایرانی نقش چندان زیاد و جدی ندارد. او به نور نیوز می‌گوید : «اگر یک خانواده ۴ نفره را در نظر بگیریم در ماه حدود ۴۰۰ هزار تومان هزینه اینترنت آنها می‌شود که بسیار پایین است. در بقیه کشورها حداقل ۳ درصد از درآمد خانواده صرف هزینه ارتباطات شود. با توجه به اینکه امروز بسیاری از کارهای شخصی و حتی سرگرمی و اطلاع رسانی از طریق اینترنت انجام می‌شود این مقدار هزینه زیاد نیست. البته قصد مقایسه ایران و بقیه کشورها راندارم اما در برخی از کشورها خانواده‌ها ماهانه حدود ۱۰۰ دلار در بحث ارتباطات هزینه می‌کنند اما در ایران کمتر از ۱۵ دلار در بحث تلفن همراه و ثابت و اینترنت هزینه می‌شود و دراین میان هزینه اینترنت ثابت بین ۲ تا ۳ دلار در ماه است.»