چرا تعمیرات اساسی، دانش بنیان است؟

تعریف دانش بنیان بودن

اول از همه باید مشخص کنیم که وقتی مجموعه ای با نام دانش بنیان شناخته می شود، چه معنایی برای آن و برای افرادی که با آن ارتباط دارند خواهد داشت. دانش بنیان عبارتی است که در یکی از قوانین تصویب شده در سال 1389 به مجموعه ای از شرکت ها اطلاق شده است. طی این قانون، دولت وظیفه دارد که از برخی شرکت ها و موسسات خصوصی که با شرایط خاصی به تولید محصول یا ارائه خدمت می پردازند، حمایت کند. این حمایت ها شامل برنامه های بسیاری هستند که هدف کلی آنها تسهیل کارکرد، کاهش هزینه های فعالیت و بهره مندی از همکاری های گسترده در سطح سازمان های گوناگون می باشد.

با این وجود، شاید این سوال پیش بیاید که چه شرایطی برای دانش بنیان بودن نیاز است؟ تمرکز این قانون بر روی حمایت از مجموعه هایی است که به کمک علم و دانش به تولید محصولات تراز اول در سطح استانداردهای بین المللی می پردازند. به عبارت دیگر، این قانون مطرح کرده است که بعضی از فعالان اقتصادی در کشور، بدون حضور زیرساخت های عمومی قادر به ارائه تولیداتی هستند که در صورت دریافت حمایت های کافی، در سطح جهانی می تواند برای کشور ارزآوری کند یا از خروج ارز از کشور جلوگیری نماید. بنابراین ارزش آنها برای رشد اقتصاد و یافتن راه هایی برای بهبود صادرات یا جلوگیری از واردات بی دلیل یک محصول مشابه فوق العاده اهمیت دارد.

مرجع تشخیص دهنده دانش بنیان بودن

نهاد اصلی که تعیین کننده قرارگیری یا عدم قرارگیری یک شرکت تحت چتر حمایتی دولت است، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است. این نهاد هم کیفیت و سطح فناوری محصول را مشخص می کند، هم پیگیری های ارزیابی تولیدات را انجام می دهد و هم به عنوان همراه با شرکت های دریافت کننده تأییدیه خود عمل می کند تا از حمایت های مربوطه بهره مند شوند.

دو نکته در خصوص رابطه این نهاد با شرکت های متقاضی ضروری است: اول اینکه معاونت علمی حمایت خود را از شرکت هایی که دولتی هستند یا یکی از سازمان های زیرشاخه قوه ها به حساب می آیند، دریغ می کند. بنابراین اگر برای مثال یک مجموعه تحت مدیریت مستقیم سازمان بسیج مستضعفان باشد قادر نیست تأییدیه این مرجع مسئول را دریافت کند. نکته دوم هم این است که تمامی فرآیندهای ارزیابی و بررسی تولیدات بر اساس فهرستی از کالاها و خدمات انجام می شود که توسط معاونت علمی تدوین شده و هر چند سال یک بار به روز رسانی می گردد. این فهرست برای مشاهده عموم مردم در دسترس است و عمدتاً پیشنهاد می شود متقاضیان پیش از اقدام برای ارتباط گرفتن با معاونت به منظور ارزیابی محصول یا خدمتشان، حداقل یک بار فهرست کالا و خدمات دانش بنیان را مطالعه کنند.

تعریف تعمیرات اساسی و اورهال 

برای آن دسته از افرادی که با تعمیرات اساسی آشنا نیستند، دانستن تعریف این حوزه می تواند کمک کند تا علت گنجاندن آن در خدمات دانش بنیان را بهتر متوجه شوید. مسلما همه تجهیزات و دستگاه‌ های مورد استفاده در حوزه های مختلف پس از گذراندن طول عمر مفیدشان دچار مشکلاتی می‌شوند. مشکلاتی از قبیل استهلاک و فرسودگی، مشکلات فنی، اختلالات ناگهانی بی ‌دلیل و آسیب ‌های ناشی از صرف کارکرد. در صنایع بزرگی همچون پالایشگاه ها، نیروگاه ها و حتی کارخانه های بزرگ و کوچک که قطعات صنعتی حجیم و اکثر اوقات با قدمت زیاد هستند، این مشکل به دفعات پیش می‌ آید. این موضوع سازمان ‌های مختلف را به صورت دوره ‌ای مجبور به تعویض یا بازسازی این گونه دستگاه‌ ها می ‌کند.

اورهال یا تعمیرات اساسی، فرآیندی است که بازسازی دستگاه‌ های فرسوده و مستهلک را در محل نصب شده ممکن می‌ کند.

تعمیرات اساسی می تواند شامل ادوات، تجهیزات و سیستم های متعددی باشد، اما آنچه که میان تمام این سامانه ها مشترک است تخصصی بودن و دشواری تعمیر آنهاست. در اینجا در خصوص خودرو یا رایانه شخصی یا ادواتی که تعمیرکاران متعددی در کشور دارند، صحبت نمی کنیم. این حوزه از تعمیر و نگهداری اغلب رابطه نزدیکی با صنایع بزرگ پیدا می کنند، گرچه این کار الزاماً با قطعات بزرگ سروکار ندارد و هر وسیله ای که تعمیر و بازسازی آن کار بسیار دشواری باشد، ذیل این عملیات قرار می گیرد. مهمترین صنایعی که از فرم های مختلف آن بهره می برند عبارتند از: هواپیمایی، راه آهن، خطوط تولید کارخانه های بزرگ، پتروشیمی، نفت و گاز و هر سامانه ای که با حجم قابل توجهی از قطعات مکانیکی، الکترومکانیکی و تخصصی کار کند. فراموش نکنیم که این دسته از فعالیت ها، در حوزه دانش بنیان در حوزه ماشین آلات پیشرفته قرار می گیرد . 

تعمیرات اساسی در چهارچوب دانش بنیان 

شرکت هایی که در هر حوزه صنعتی به این کار می پردازند باید دارای سطح علمی قابل توجهی بوده و تکنسین ها و محققان درجه یک و متهوری را به کار گرفته باشند. جدا از این، خدماتی که این گروه از فعالان ارائه می دهند بعضاً در سطح کشور به طور معدود نمونه مشابه دارد و بنابراین می توان آن را در دسته خدمات با سطح فناوری بالا قرار داد.

از طرف دیگر، لزوم حمایت از چنین مجموعه هایی مطرح می شود. اورهال به خصوص در حوزه هایی مانند هواپیمایی و ادوات نیروگاهی، فضای بسته ای است و اغلب حضور تک شرکت های بزرگ که بازار را در حوزه مذکور قبضه کرده و به شکل های مختلف قیمت های دلخواهشان را به صاحبان صنایع تحمیل می کنند، به وفور در آنها دیده می شود. حمایت از شرکت های کوچکتر که اغلب سطح کیفی عملکرد آنها مشابه با بزرگان این حوزه بوده و گاهی حتی خدمات بهتری هم ارائه می کنند، جدا از کمک به ایجاد شغل به رقابتی شدن حوزه و شکستن قیمت های غیرواقعی هم کمک می کند.

 جمع بندی

این مطلب با در نظر گرفتن دو گروه از مخاطبان عزیز تهیه شده است: اول، کسانی که می خواهند با حوزه فعالیت های شرکت های دانش بنیان بیشتر آشنا شوند و چند و چون قرار گرفتن یک مجموعه در این طرح حمایتی برایشان مبهم است و دوم، افرادی که چند قدم جلوتر رفته اند و با مشاهده اورهال یا تعمیرات اساسی تحت خدمات مورد حمایت این قانون با این سوال مواجه شده اند که چه مشخصاتی این زمینه کاری را به یک گزینه مناسب برای حمایت های دولتی بدل کرده است.

منبع : فن بنیان ، مرکز توسعه دانش بنیان