رفت و برگشت قیمت نفت در بازارهای جهانی/چالش‌های جنگ، زمستان و زنجیره تأمین، ثبات قیمت گاز اروپا را تهدید می‌کند
احتمال کاهش بیشتر تولید اوپک پلاس در سال آینده در شرایطی وجود دارد که نه تنها روسیه در نقطه آسایش قیمت نفت قرار دارد؛ بلکه همزمان با کاهش کسری بودجه روسیه، اقتصاد این کشور در مقابله با تحریم‌ها مقاوم شده است؛ هر چند در سوی دیگر، علیرغم ذخیره سازی کامل اما با نزدیک شدن سرمای زمستان، قیمت بنزین می تواند به دلیل افزایش تقاضا بالاتر رود.
اقتصادآنلاین - آرش نصیری: در روز سه‌شنبه، قیمت‌های آتی نفت برنت با ۴۱ سنت یا ۰.۵ درصد کاهش به ۸۱.۹۱ دلار در هر بشکه رسید؛ اما از آنجایی که قدرتمندترین تولیدکنندگان نفت جهان، در فکر کاهش بیشتر عرضه هستند، روسیه انگیزه چندانی برای تغییر اساسی ندارد؛ چراکه درآمد انرژی این کشور قوی بوده و از سوی دیگر، قیمت نفت بالاتر از پیش بینی های ابتدایی روس ها بوده و کسری بودجه آنها هم در حال کاهش است.
تمام اینها در شرایطی است که وزرای اوپک پلاس که شامل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانش به رهبری روسیه است، روز یکشنبه در وین دیدار کردند.
در عین حال، سه منبع مطلع در اوپک پلاس به رویترز گفتند که اوپک پلاس در حال بررسی این است که آیا کاهش بیشتری عرضه کند یا خیر و این در حالی است که قیمت‌ها از اواخر سپتامبر ۱۶ درصد کاهش یافته است، چراکه تولید نفت خام در ایالات متحده بزرگترین تولیدکننده جهان، در بالاترین حد خود باقی مانده است.
همچنین در حالی که بازار نگران رشد تقاضا، به ویژه از جانب چین به عنوان واردکننده شماره یک نفت جهان است، یک منبع نزدیک به دولت روسیه که خواست نامش فاش نشود در مورد نشست آتی اوپک پلاس اعلام کرده که هیچ دلیلی برای تغییر اساسی در تولید نفت نمی بیند.
این منبع حتی به این نکته اشاره کرده که در این دیدار حضوری اعضای اوپک پلاس، هنوز فرصت شگفتی وجود دارد.
از سوی دیگر، عربستان سعودی، روسیه و سایر اعضای اوپک پلاس در یک سری اقداماتی که از اواخر سال ۲۰۲۲ میلادی آغاز شده، متعهد شده‌اند تولید نفت خود را به میزان ۵.۱۶ میلیون بشکه در روز برسانند که این به مفهوم کاهش حدود ۵ درصد از تقاضای روزانه جهانی است.
«منطقه آسایش»
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه می‌گوید کشورش به‌رغم اعمال شدیدترین تحریم‌های غرب علیه یک اقتصاد بزرگ که نمونه آن، محدودیت قیمت نفت روسیه به ۶۰ دلار در هر بشکه است، به سادگی جان سالم به در نبرده، بلکه پیشرفت کرده است.
بر اساس پیش‌بینی‌های روسیه، پس از یک انقباض در سال ۲۰۲۲ میلادی، پیش‌بینی می‌شود که اقتصاد روسیه در سال جاری حدود ۳ درصد رشد کند که سریع‌تر از ایالات متحده یا منطقه یورو است.
قیمت‌های قوی جهانی نفت در سال جاری و استفاده فزاینده مسکو از ناوگان نفتکش‌های سایه، به این معنا است که نفت روسیه عمدتاً بیشتر از قیمت نفت غرب معامله می‌شود.
الکسی کوکین، تحلیلگر مستقل نفتی مستقر در مسکو، می گوید: قیمت نفت از سطوح «بسیار مطلوب» به سطوح «صرفاً مطلوب» تنزل پیدا کرده است.
وی می افزاید: «به همین دلیل، به نظر می‌رسد که نیاز خاصی برای حرکت (برای روسیه) وجود ندارد. رها کردن محدودیت‌های تولید به همین شکلی که هست گزینه قابل قبولی به نظر می‌رسد.»
روسیه قیمت نفت اورال، گل سر سبد نفت خود را در سال جاری ۴۷۸۸ روبل (۵۳.۳۶ دلار) در هر بشکه در نظر گرفته است.
قیمت اورال در روز جمعه به زیر سطح سقف قیمتی غربی ۶۰ دلار در هر بشکه سقوط کرد که دلیل آن افزایش نرخ حمل و نقل ناشی از تحریم‌های جدید ایالات متحده بر مالکان کشتی و ضعیف‌تر شدن قیمت‌های جهانی نفت بود؛ اما همچنان بالاتر از ۵۰۰۰ روبل در هر بشکه بود و روز سه شنبه دوباره از ۶۰ دلار در هر بشکه فراتر رفت.
برنامه‌های بودجه‌ای که در ماه سپتامبر منتشر شد، قیمت نفت برنت را به طور متوسط ۸۵ دلار در هر بشکه در سال آینده پیش‌بینی می‌کند - بدبینانه‌تر از پیش‌بینی نظرسنجی رویترز - و قیمت اورال ۷۱.۳۰ دلار.
درآمد روسیه به کجا رسید؟
کسری بودجه روسیه در ماه گذشته به دلیل افزایش قیمت نفت، کاهش نرخ روبل و جریان پرداخت مالیات سه ماهه بیشتر کاهش یافت.
کسری ۱۰ ماهه اول سال ۱.۲۴ تریلیون روبل (۱۳.۴۵ میلیارد دلار) یا ۰.۷ درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) بوده است. این بسیار بهتر از برنامه‌های اولیه برای کسری ۲.۹۳ تریلیون روبل یا ۲ درصد تولید ناخالص داخلی برای کل سال ۲۰۲۳ بود.
درآمد نفت و گاز در ماه اکتبر نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۷.۵ درصد افزایش داشت، اگرچه در ۱۰ ماهه اول سال ۲۶.۳ درصد کاهش داشت؛ با این حال، سهم فروش انرژی در درآمدهای بودجه فدرال - که قبلاً بیش از ۵۰درصد از کل درآمد بودجه بود - به شدت کاهش یافته است.
در سال ۲۰۲۲ این سهم ۴۱.۶ درصد از کل درآمد بودجه بود، در حالی که در ژانویه تا سپتامبر سال جاری، فروش نفت و گاز ۲۸.۳ درصد از کل درآمدهای ۱۹.۷۳ تریلیون روبلی (۲۲۰ میلیارد دلار) را به خود اختصاص داد.
روسیه همچنان یک ابرقدرت منابع طبیعی است. همچنان پرفروش‌ترین منبع غلات در جهان باقی مانده و همچنین کود و سایر کالاها را صادر می‌کند.
سایر منابع کلیدی درآمد بودجه آن مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بادآورده ۳۰۰ میلیارد روبلی و سایر هزینه های اضافی است.
رونالد اسمیت، تحلیلگر ارشد BCS گفت: «بودجه روسیه به قیمت نفت و نرخ مبادله روبل بیشتر از تولید نفت حساس است، بنابراین تا زمانی که نفت بین ۷۵ تا ۱۰۰ دلار در هر بشکه باقی بماند، به نفع اهداف فعلی تولید نفت خواهد بود.
آژانس بین المللی انرژی حتی در صورت تمدید کاهش تولید اوپک پلاس انتظار مازاد عرضه در بازار نفت را دارد
توریل بوسونی، رئیس بخش صنعت و بازار نفت در آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) روز سه شنبه به رویترز گفت که کسری فعلی بازار نفت در سال آینده به مازاد جزئی تبدیل خواهد شد، حتی اگر عربستان سعودی و روسیه، رهبران اوپک پلاس، کاهش تولید و صادرات خود را تا سال ۲۰۲۴ تمدید کنند.
هفته گذشته آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی تقاضای جهانی نفت برای سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ میلادی را افزایش داد، زیرا مصرف فراتر از انتظارات است. اما آژانس هشدار داد که رشد عرضه نیز بالاتر از پیش‌بینی‌ها است.
آژانس بین‌المللی انرژی گفت: «در حال حاضر، با توجه به اینکه تقاضا همچنان از عرضه‌های موجود در زمستان نیمکره شمالی فراتر می‌رود، تعادل بازار در برابر افزایش خطرات اقتصادی و ژئوپلیتیکی و نوسانات بیشتر در آینده، آسیب‌پذیر خواهد بود».
چالش های جنگ، زمستان و زنجیره تأمین، ثبات قیمت گاز اروپا را تهدید می‌کند
نوامبر در اروپا به طور معمول شروع فصل استفاده از سیستم‌های گرمایش است. حتی با تابستان طولانی و شروع آرام پاییز، در اواخر نوامبر، دمای زمستان کاهش می‌یابد و استفاده از سیستم‌های گرمایشی افزایش می‌یابد و قیمت بنزین شروع به بالا رفتن می‌کند.
سال گذشته، اروپا با زمستانی ملایم تر از حد معمول خوش شانس بود. امسال همه چیز متفاوت به نظر می‌رسد. در حال حاضر، ذخایر گاز اروپا به لطف جریان ثابت LNG ایالات متحده، تا لبه لبه پر هستند؛ اما اکنون که فصل اوج مصرف آغاز شده است، تقاضا مانند تقاضا در آسیا افزایش خواهد یافت؛ ضمن اینکه علیرغم عرضه کافی LNG در سطح جهان، قیمت‌ها هنوز هم ممکن است افزایش یابد.
عرضه فراوان ذکر شده در بالا دلیل کاهش قیمت LNG در هفته‌های اخیر بوده است. با این حال، آسیب‌پذیری بازار - به‌ویژه بازار اروپا - در برابر هر رویدادی که می‌تواند بر قیمت‌ها تأثیر بگذارد وجود دارد که در اوایل این هفته و زمانی که قیمت‌های معیار اروپایی پس از انتشار خبر توقیف یک کشتی باری در دریای سرخ توسط حوثی‌ها افزایش یافت، به وضوح آشکار شد.
این کشتی با یک شرکت صهیونیستی مرتبط بود و به همین دلیل، به طور گسترده به عنوان نشانه‌ای از تشدید احتمالی جنگ خاورمیانه تلقی می‌شد.
در این میان البته واکنش صهیونیست ها مقصر دانستن ایران برای توقیف بود، در حالی که ایران هرگونه دخالت در این حمله را رد کرد. هر دو طرف در بیانیه‌های خود از زبان تندی استفاده کردند.
پس از انتشار این خبر، قیمت گاز در اروپا حدود ۳ درصد افزایش یافت، در حالی که قیمت گاز در ایالات متحده حتی اندکی کاهش یافت و بار دیگر تفاوت اساسی بین تولید کننده خودکفای یک کالا و وابستگی به واردات را برجسته کرد.
بنابراین، با نزدیک شدن سرمای زمستان، قیمت بنزین، حداقل در اروپا، صرفاً به دلیل افزایش تقاضا و علیرغم ذخیره‌سازی کامل، می‌تواند بالاتر رود: برداشت از این انبار طبق معمول در این زمان از سال از قبل آغاز شده است. قیمت‌های جهانی ممکن است انعطاف‌پذیرتر باشند، اما به دلیل چالش‌های حمل‌ونقل و افزایش خطر اختلال در خاورمیانه، ریسک صعودی همچنان وجود دارد.
