جنگ با حماس اسرائیل را در خطر کمبود شدید مواد غذایی قرار داده‌است

اقتصادآنلاین-آرش نصیری؛ هفته گذشته، در واکنش به جنگ جاری اسرائیل و حماس، یک خط کشتیرانی بزرگ تایوانی،  اعلام شرایط فورس ماژور کرد (یک بند قراردادی که طرفین را از مسئولیت و تعهد در مورد رویدادهای فوق العاده مانند جنگ و بلایای طبیعی معاف می‌کند)، و توقف برنامه‌ریزی شده یکی از کشتی‌های خود در بندر اشدود اسرائیل را با استناد به «وضعیت ناامن ادامه‌دار» لغو کرد.

بندر اشدود که تنها در 25 مایلی تل آویو قرار دارد، یک دروازه دریایی مهم برای همه نوع کالاهایی است که به اسرائیل وارد و از آن صادر می‌شوند و توسط شرکت‌های لجستیک و انبارهایی از نوع موجود در سایر بنادر پیشرو در سراسر جهان احاطه شده است. اما این بندر همچنین در نزدیکی مرز غزه قرار دارد. با پرواز ناگهانی بمب‌ها و موشک‌ها در آسمان غزه و جنوب اسرائیل، خط کشتیرانی اورگرین تشخیص داد که اشدود دیگر جای امنی برای کشتی‌ کانتینری معروفش نیست.

در عوض، کشتی به سمت بندر حیفا در شمالی‌ترین نقطه اسرائیل تغییر مسیر داد، جایی که محموله‌های آن به هر ترتیبی باید راهی را به سمت گیرندگان مورد نظر خود می‌یافت. چند روز بعد، اشدود خلوت به نظر می‌رسید و وب‌سایت‌های ترافیک دریایی نشان می‌دادند که تنها چند کشتی در بندر پهلو گرفته‌اند یا منتظر ورود به آن هستند. در همین حال، حیفا مجبور بود ترافیک قابل توجهی را از اشدود متحمل شود.

سایر خطوط کشتیرانی و بیمه‌گران آن‌ها نیز در حال بررسی امکان تماس با بنادر اسرائیل به دلیل درگیری هستند. آب‌های اسرائیل در حال حاضر در بالاترین رده خطر کشتیرانی قرار دارند و اکنون حق بیمه ریسک چند صد درصد افزایش یافته است. تهاجم زمینی قریب‌الوقوع اسرائیل به غزه، سفر کشتی‌های تجاری به بنادر اسرائیل و از آنجا را خطرناک‌تر و گران‌تر می کند.

این مهم است زیرا اسرائیل به شدت به واردات وابسته است. همانطور که وزارت کشاورزی ایالات متحده در گزارشی در سال 2022 اشاره کرد، اسرائیل برای مصرف شکر، روغن‌های گیاهی و دانه‌های روغنی، خوراک، غلات و سایر مواد خام برای صنایع غذایی تقریباً به طور انحصاری بر واردات متکی است، در حالی که صنعت گوشت آن متکی بر واردات است. حیوانات زنده اسرائیل تقریباً سه برابر بیشتر از صادرات خود مواد غذایی و محصولات کشاورزی وارد می‌کند. این کالاها از طریق بنادر اشدود و حیفا تردد می‌کنند.

خطوط کشتیرانی و پذیره‌نویسان آن‌ها به طور قطع در مورد تماس‌ با بنادر اسرائیل نگران شده‌اند. بنادر اسرائیل و لبنان در حال حاضر در رده بالاترین ریسک بیمه‌گران لندن قرار دارند، به این معنی که خطوط کشتیرانی برای همه سفرهای بندری به موافقت بیمه‌گر خود نیاز دارند و برای انجام این کار، حق بیمه خطر جنگ را پرداخت می‌کنند (بیمه های لندن بر بیمه‌های دریایی جهانی تسلط دارند و استاندارد جهانی را تشکیل می‌دهند).

نرخ بالای چنین ریسکی نشان دهنده خطر آسیب دیدن کشتی‌های تجاری در آب‌های اسرائیل است. نیل رابرتز، دبیر کمیته جنگ مشترک (JWC)، یک نهاد دریایی که آب‌های بین‌المللی را بر اساس خطر طبقه‌بندی می‌کند، گفت: «هیچکس نمی‌خواهد به بندری برود و نتواند از آن خارج شود، همانطور که در اوکراین اتفاق افتاد. در واقع، مالکان کشتی و شرکت‌های بیمه مجبور شده‌اند در ارزیابی خود از توانایی مقامات اسرائیل برای حفظ امنیت کشور تجدید نظر کنند.»

سیمون لاک‌وود، یکی از مدیران دریانوردی WTW، کارگزار بیمه جهانی، گفت: «آنچه بیمه‌گران و مالکان کشتی در حال حاضر به آن نگاه می‌کنند، توانایی اسرائیل برای دفع حملات است. این واقعیت که حماس موفق شد تمام این حملات را در این ماه انجام دهد، منجر به افزایش چند صد درصدی حق بیمه برای سفر به بنادر اسرائیل شده است.»

خطوط حمل و نقل در حال حاضر هزینه‌های افزایش یافته را به مشتریان خود منتقل می‌کنند. در آغاز این هفته، طیف وسیعی از خطوط کشتیرانی هزینه‌های اضافی 50 تا 100 دلاری را برای هر کانتینر با اندازه معمولی اضافه کردند. لاک‌وود گفت: «صاحبان کشتی ریسک را به مشتریان خود منتقل می‌کنند، خطر جنگ همیشه اینگونه عمل می‌کند.»

چگونگی ارزیابی خطوط کشتیرانی و بیمه‌گران آن‌ها از درگیری اسرائیل با حماس، و چشم‌انداز جنگ گسترده‌تر در منطقه، برای اسرائیل اهمیت زیادی دارد. به دلیل موقعیت مکانی، اسرائیل تقریباً به صورت انحصاری از طریق مسیرهای دریایی تجارت می‌کند. با این حال، حتی قبل از درگیری، تماس با بنادر اسرائیل پیچیده بود، حتی فراتر از دریافت بیمه برای آن. در برخی موارد «کشتی‌ها باید هفته‌ها قبل از ورود به بندر منتظر می‌ماندند، با صف‌های عملیاتی حداکثر 60 کشتی در یک زمان.» خطر ناگهانی بسیار واقعی موشک‌ها و بلایای دیگر که به کشتی‌ها در اشدود اصابت می‌کند، به آن موانع مهم می‌افزاید.

و این پایان کار نیست، زیرا احتمال درگیری فزاینده با حزب‌الله لبنان، خطرات عظیمی را در نزدیکی حیفا ایجاد می‌کند. اگر حزب الله از جنوب لبنان درگیر شود، سطح تهدید برای بندر حیفا فوراً تشدید خواهد شد. شرکت مشاوره امنیت دریایی «دریاد گلوبال» در تحلیلی جدید خاطرنشان کرد: «اگرچه کشتی‌ها هدف مستقیم نیستند، اما خطر آسیب جانبی به کشتی‌ها و اختلالات عملیاتی احتمالی، نگرانی قابل توجهی خواهد بود.»

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، در 22 اکتبر گفت، اگر حزب الله وارد درگیری شود، «با نیرویی که حتی تصورش را هم نمی‌کند به آن ضربه خواهیم زد و معنای آن برای حزب الله و دولت لبنان ویرانگر خواهد بود.» نتانیاهو به وضوح از چنین زبان ستیزه جویانه‌ای در تلاش برای بازدارندگی حزب الله استفاده کرد، اما به نظر نمی‌رسید این گروه قدرتمند تحت تأثیر قرار گیرد: در همان روز، نیروهای اسرائیلی و حزب الله در مرز اسرائیل با لبنان درگیر شدند. دولت آمریکا در حال حاضر از شهروندان آمریکایی خواسته است که لبنان را ترک کنند.

اما اگرچه حزب الله ممکن است از سخنان نتانیاهو در مورد حملات نظامی غیرقابل تصور هراس نداشته باشد، خطوط کشتیرانی و بیمه‌گذاران آن‌ها قطعا ترسیده‌اند. اگرچه آن‌ها به شدت غیرسیاسی هستند، اما خدمات آن‌ها برای اسرائیل که کشوری وابسته به کشتیرانی است ضروری است. و اگر آن‌ها به این نتیجه برسند که تماس با بنادر اسرائیل بسیار خطرناک است، این کشور به زودی ممکن است با کمبود مواد غذایی مواجه شود.