آینده اقتصاد چین چندان هم تیره و تار نیست

اقتصادآنلاین-آرش نصیری؛ این روزها خوشبینان به اقتصاد چین تک و تنها شده‌اند. توافق گسترده‌ای در میان ناظران آمریکایی چین وجود دارد که چین روزهای سختی را پشت سر گذاشته است که به زودی بسیار بدتر خواهد شد.

جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده، اقتصاد پکن را «بمب ساعتی به تیک تاک افتاده» خوانده است. پل کروگمن از نیویورک تایمز گفت که چند سال آینده ممکن است برای چین «بسیار ناگوار» باشد. فرید زکریا از سی‌ان‌ان می‌گوید: «ابرهای تاریک بر اقتصاد چین سایه انداخته‌اند. محمد الاریان، مدیرعامل سابق پیمکو گفت که دیگر مطمئن نیست که اقتصاد چین در نهایت اقتصاد ایالات متحده را تحت‌الشعاع قرار دهد، هرچند که اکنون تقریباً سه چهارم بزرگتر است و با سرعت بیشتری نسبت به آمریکا در حال رشد است.

اما همه چنین آینده‌ای پر از تیره‌روزی را برای پکن نمی‌بینند. بحثی وجود دارد که باید مطرح شود، استدلالی که می‌گوید چین بار دیگر انتظارات را زیر پا می‌گذارد و به رشد سالم خود ادامه می‌دهد، اگرچه نه با نرخ شگفت‌انگیزی که زمانی تجربه می‌کرد. یکسان بودن دیدگاه‌ها در مورد سیستمی به پیچیدگی و رمز و راز مانند اقتصاد چین همیشه خطرناک است. مفروضات تحلیلگران در مورد رهبری چین بر نحوه تفسیر آن‌ها از داده‌های اقتصادی چین تأثیر می‌گذارد و می‌تواند منجر به نتایج نادرست شود.

برای مثال، برای سال‌های متمادی، تحلیلگران چینی تصور می‌کردند که رشد فوق‌العاده سریع پکن بدون وقفه ادامه خواهد داشت. این جو به پایان رسیده است، اما تحلیلگران اکنون ممکن است اشتباه معکوس را مرتکب شوند و کاهش سرعت چین را بیش از حد ارزیابی کنند.

تام اورلیک، اقتصاددان ارشد بلومبرگ اکونومیکس گفت: «رهبری چین در پنهان کردن اطلاعات فوق العاده است. زمانی که در مورد رهبری چین می‌خوانیم، بیشتر در مورد دیدگاه تحلیلگران می‌خوانیم تا آنچه که واقعاً رهبری چین در نظر دارد.»

اورلیک را قویاً باید در کمپ کسانی که نیمه پر لیوان را می‌نگرند شمرد. کتاب سال ۲۰۲۰ او «چین: حبابی که هرگز نمی‌ترکد» نام داشت، و او گفت که در حال حاضر هم صدای ترکیدن نمی‌شنود.

کاخ سفید عموماً دیدگاه نزولی در مورد اقتصاد چین دارد، همانطور که در سخنان اوت بایدن در مورد بمب ساعتی منعکس شد. اما در جستجوی اطلاعات تازه نیز هست. پیش از اجلاس سران گروه ۲۰ در دهلی نو در ماه سپتامبر، رؤسای شورای امنیت ملی و شورای اقتصاد ملی تعدادی از اقتصاددانان خصوصی را فراخواندند تا نظرات خود را دریافت کنند.

مورد خوش‌بین‌ها به بررسی دقیق داده‌های اقتصادی چین متکی است، اما این دیدگاه را نیز منعکس می‌کند که در حالی که رئیس‌جمهور شی جین‌پینگ و بقیه رهبری چین از نظر سیاسی تندرو هستند، آن‌ها عمل‌گرایان اقتصادی هستند که می‌خواهند از سنت دنگ شیائوپینگ پیروی کنند. که منجر به گشایش چین به سمت غرب شد. بله، شی رهبران کسب و کار ثروتمند در زمینه فناوری و املاک و مستغلات را سرکوب کرد. و بله، او مجبور به تعطیلی بخش تدریس خصوصی شد. و مطمئناً، او بر بخش دولتی بیشتر متمرکز کرده است، اما خوش‌بینان استدلال می‌کنند که او قادر به اصلاح مسیر است.

نیکلاس لاردی، اقتصاددان موسسه پترسون برای اقتصاد بین‌الملل نوشت: «در ژوئیه ۲۰۲۳، قانون‌گذاران نشانه‌های واضحی را به بخش خصوصی دادند که سخت‌گیری‌ها بر شرکت‌های اینترنتی پایان یافته است. او تخمین زد که سرمایه‌گذاری خصوصی هنوز بیش از نیمی از کل سرمایه‌گذاری را تشکیل می‌دهد، که نشان‌دهنده اذعان پکن است به اینکه باید کارآفرینی را تشویق کند. لاردی که به طور گسترده به عنوان رئیس اقتصاددانان چین شناخته می‌شود، همیشه در اردوگاه خوش‌بینان نبوده است. در اواخر دهه ۱۹۹۰، او یکی از اولین اقتصاددانانی بود که مشکلات عمیق در سیستم بانکی چین را قبل از اینکه پکن مجبور به برطرف کردن آن‌ها شود، به تفصیل بیان کرد.

حتی در میان خوش‌بینان، توافق گسترده‌ای وجود دارد که دوران رشد دو رقمی یا حتی تک رقمی چین به پایان رسیده است. و قطعاً اصلاحات ادامه دارد. گروه اِوِرگراند، توسعه‌دهنده املاک و مستغلات به شدت بدهکار چین، گفت که رئیس و مؤسس آن، هوی کا یان، در حالی که به دلیل فعالیت‌های مجرمانه احتمالی تحت بازجویی قرار دارد، تحت «محدودیت‌های اجباری»، نوعی حبس خانگی، قرار گرفته است.

جاستین ییفو لین، اقتصاددان ارشد سابق بانک جهانی، که اکنون رئیس دانشگاه پکن است، معتقد است که چین هنوز هم می‌تواند سالانه ۸ درصد رشد کند، اما دیدگاه او حتی در داخل کشور نیز دور از انتظار است. لی کچیانگ، نخست‌وزیر سابق چین، هدف رشد «حدود ۵ درصد» را برای سال ۲۰۲۳ تعیین کرد، که که چندان منطقی به نظر نمی‌رسد، زیرا سال پایه، ۲۰۲۲، بسیار بد بود. اورلیک گفت: «کاهش سرعت با یک آمار ساختگی پوشانده خواهد شد.»

سوال این است که آیا رشد چین در طول سال‌ها به تدریج کاهش می‌یابد، همانطور که خوش‌بین‌ها ادعا می‌کنند تا ۲ یا ۳ درصدی که کشورهای ثروتمندی مانند ایالات متحده مدیریت می‌کنند، یا به قدری ناگهانی یا عمیق کاهش می‌یابد که جرقه یک بحران را خواهد زد.

پراساد اقتصاددان برجسته در دانشگاه کرنل گفت که فکر می‌کند چین می‌تواند از مخمصه خود خارج شود و رشد سالمی را تجربه کند، اما او گفت که در عین حال خطر بیخ گوش است. او گفت: «هر بار که اقتصاد چین دچار لغزش می‌شود، این تمایل وجود دارد که بگوییم سرانجام پایان نزدیک است. دیدگاه خوش‌بین‌ها ممکن است خیلی خوش‌بینانه باشد، اما برخی زمینه‌ها را فراهم می‌کند، بنابراین هر بار که اقتصاد چین دچار لغزش می‌شود، ما خیلی خود را نمی‌بازیم.»