مرغ چگونه پای خود را به سفره‌ها باز کرد؟ / بازگشت به رژیم غذایی بدون مرغ امکان پذیر است؟

به گزارش اقتصاد آنلاین، تعداد کمی از مواد غذایی بهتر از مرغ قدرت تحول سیستم غذایی مدرن را نشان می‌دهند. تجربه بریتانیا را در نظر بگیرید: در عصر ما، نحوه تولید و مصرف مرغ به طور چشمگیری تغییر کرده است، به طوری که چیزی که زمانی یک خوراکی کمیاب و گران قیمت بود به یک غذای اصلی روزمره تبدیل شده است.

اما این تنها بخشی از یک روند جهانی است. امروزه مرغ از مصرف گوشت‌های دیگر در سراسر جهان پیشی گرفته است.

گسترش صنعت طیور که در اواخر دهه ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ در ایالات متحده آغاز شد، ابتدا به بریتانیا، اروپا و استرالیا در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ و سپس به آسیا و شمال آفریقا در دهه های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ گسترش یافت. در سال ۲۰۱۹، مصرف جهانی طیور برای اولین بار از گوشت خوک پیشی گرفت.

محرک این فرآیند انقلاب‌هایی در کشاورزی، فرآوری، خرده فروشی و مصرف بوده است. این تغییرات با هم، مرغ را که یک ارگانیسم طبیعی است، به یک جزء یکنواخت از یک سیستم تولید صنعتی تبدیل کرده است که می‌تواند حجم زیادی از گوشت را با هزینه کم ارائه دهد.

نمودار زیر تولید انواع گوشت بر حسب میلیون تن را نشان می‌دهد. همانطور که ملاحظه می‌شود هم اکنون مرغ بیش از هر گوشت دیگری تولید می‌شود.

نمودار زیر تولید مرغ بر حسب میلیون تن را در قاره‌های مختلف نشان می‌دهد

کارایی مرغ‌ها نسبت به خوک یا گاو در تبدیل غذای مصرفی به گوشت بیشتر است و بنابراین پرورش آن‌ها ارزان‌تر است. تولید جهانی طیور در سال ۲۰۲۰ به ۱۳۶ میلیون تن رسید و پیش‌بینی می‌شود که رشد آن ادامه یابد. تخمین زده می‌شود که در هر زمان ۶۶ میلیارد مرغ گوشتی (که انحصاراً برای گوشت پرورش داده می‌شود) وجود دارد که این رقم برای هر نفر به ۸ عدد در این سیاره می‌رسد.

بریتانیا بسیاری از این تحولات را نشان می‌دهد. قبل از جنگ جهانی دوم، گوشت طیور تقریباً به طور کامل محصول جانبی صنعت تخم مرغ بود. بیشتر پرندگانی که سر میز شام قرار می‌گرفتند به صورت لایه‌های تخم مرغ یا خروس‌های اضافی مصرف می‌شدند و میزان مرغ تولید شده برای گوشت بسیار ناچیز بود. بزرگترین بسته‌بندی تخم مرغ دِوون (Devon) در طول دهه ۱۹۳۰ تنها ۲۰ تا ۳۰ مرغ در روز فرآوری می‌کرد که بخش کوچکی از تخم‌گذاری و سایر مشاغل کشاورزی آن بود.

در طول جنگ، محدودیت‌ها بر روی مواد غذایی، توسعه صنعت طیور را محدود کرد، اما زمانی که این محدودیت‌ها در سال ۱۹۵۳ برداشته شد، این وضعیت شروع به تغییر کرد. به عنوان نمونه در ایالات متحده، سوله‌های مرغ‌های گوشتی معرفی شدند و پرورش‌دهندگان شروع به استفاده از نژادهای مناسب برای گوشت به جای تولید تخم کردند.

در آن زمان، گوشت خوک و گاو بر مصرف گوشت غالب بود. میانگین مصرف هفتگی طیور در بریتانیا در سال ۱۹۵۰ کمتر از یک اونس (۲۸ گرم) بود، در مقایسه با هشت اونس برای گوشت گاو و پنج اونس برای بیکن و ژامبون. با افزایش تعداد مزارع مرغ گوشتی و کاهش قیمت طیور از دهه ۱۹۶۰ به بعد، مصرف گوشت قرمز کاهش یافت و مصرف طیور افزایش یافت. در دهه ۱۹۸۰، مصرف هفتگی طیور به ۷ اونس رسید و برای اولین بار از گوشت قرمز پیشی گرفت.

نمودار زیر الگوی مصرف گوشت‌های مختلف در بریتانیا را از سال ۱۹۶۰ تا کنون نشان می‌دهد (اعداد بر حسب میلیون تن است)

گسترش سریع تولید طیور متکی به پیشرفت‌های علم و فناوری برای افزایش عملکرد و کاهش هزینه‌ها بود. رژیم‌های پرورش فشرده، که در آن گرما، فضا، خوراک و نور به دقت کنترل می‌شوند، پرنده‌ای یکنواخت و با حداکثر رشد را ایجاد می‌کنند در حالی که امکان پرورش گله‌های به مراتب گسترده‌تری را فراهم می‌کنند. در دهه ۱۹۵۰، کشاورزان بریتانیایی در گله‌های کمتر از ۵۰۰ پرنده، طیور پرورش می‌دادند. تا سال ۱۹۶۶، ۴۸ درصد از گله‌ها شامل ۵۰۰۰۰ پرنده بود و امروزه اندازه گله‌های بریتانیا به ۱۰۰۰۰۰ پرنده می‌رسد.

بهبود در علم اصلاح نژاد و تغذیه منجر به رشد سریع پرندگان و نسبت تبدیل خوراک کارآمد شد (FRC بدین معناست که چند واحد وزن خوراک برای تولید یک واحد وزن اضافی لازم است(. در سال ۱۹۲۵، متوسط جوجه‌های گوشتی آماده برای کشتار ۱۱۲ روز با وزن متوسط ۲.۵ پوند (۱.۱ کیلوگرم)، FCR معادل ۴.۷  و نرخ تلفات ۱۸ درصد (یعنی پرندگانی که قبل از رسیدن به وزن کشتار می‌مردند) بود. تا سال ۲۰۱۳، میزان مرگ و میر به کمترین حد خود، فقط ۳.۷ درصد، کاهش یافت و پرندگان با  FCR معادل ۱.۸۸ به وزن کشتار ۵.۹۲ پوند در ۴۷ روز رسیدند.

پردازش کارآمدتر نیز در گسترش تولید و مصرف مؤثر بوده است. در دهه ۱۹۵۰، طیور با ماشین‌آلات پر کنده می‌شد، اما همچنان نیاز به تکمیل دستی داشت. با افزایش حجم، سرمایه‌گذاری در اتوماسیون به معنای توان عملیاتی بیشتری بود، از ۱۰۰ پرنده در ساعت در دهه ۱۹۵۰ به ۶۰۰۰ پرنده در دهه ۱۹۶۰. امروزه مرغ با نرخ ۱۲۰۰۰ در ساعت پردازش می‌شود.

همه این تغییرات هزینه مرغ را برای مصرف‌کنندگان بریتانیایی کاهش داد، از ۶۰ پوند به ازای هر پوند در دهه ۱۹۵۰ به ۴۰ پوند در دهه ۱۹۶۰ و به متقاعد کردن آن‌ها برای تعویض گوشت قرمز به مرغ کمک کرد. اما قیمت تنها عامل در کار نبود: راحتی نیز نقش مهمی داشت. هنگامی که این صنعت برای اولین بار تأسیس شد، اکثر مرغ‌ها در بریتانیا به صورت یخ زده به عنوان پرندگان آماده برای برشته کردن فروخته می‌شدند. با تکامل زنجیره سرد، یخچال یکپارچه از پردازنده به خرده فروشی تا خانه، مرغ به طور فزاینده‌ای به صورت سرد فروخته می‌شد، سپس قطعه‌بندی می‌شد و سپس در اواخر دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ به عنوان بخشی از عرضه غذاهای آماده فروخته می‌شد.

نمودار زیر نشان می‌دهد که چگونه مرغ در بریتانیا در طول زمان نسبتاً ارزان شده است. اعداد قیمت هر کیلوگرم مرغ کامل را بر حسب پوند نشان می‌دهد.

با این حال، گوشت ارزان قیمت، هزینه‌های زیست محیطی بالایی دارد. چنین نگرانی‌هایی چیز جدیدی نیست. در واقع، آن‌ها به موازات ظهور چنین سیستم‌های غذایی فشرده هستند. در سال ۱۹۶۲، کتاب بهار خاموش راشل کارسون توجه را به تأثیر کشاورزی صنعتی بر تنوع زیستی جلب کرد.

یک مشکل کلیدی خوراک طیور است که به گفته Avec، انجمن تجارت طیور اتحادیه اروپا، ۵۰ تا ۶۰ درصد از انتشار گازهای گلخانه ای (GHG) این بخش را به خود اختصاص می‌دهد و سویا مقصر خاص آن است. بیش از سه چهارم محصول سویا در جهان برای خوراک دام استفاده می‌شود که کمتر از نیمی از آن به بخش طیور اختصاص می‌یابد و افزایش تقاضا برای سویا باعث تخریب قابل توجه جنگل‌ها شده است. برای تولید ۱۰۰ گرم سینه مرغ تقریباً ۱۰۹ گرم سویا لازم است.

مواد زائد مانند کود مرغ‌های گوشتی و کود دامی می‌توانند تهدیدی جدی برای سلامت محیط زیست و انسان باشند: آن‌ها می‌توانند حاوی باقیمانده‌های آفت‌کش‌ها، میکروارگانیسم‌ها، پاتوژن‌ها، داروها (از جمله آنتی‌بیوتیک‌ها)، هورمون‌ها، فلزات و سایر آلاینده‌ها با پتانسیل آلودگی هوا، خاک و آب باشند. دانشمندان می‌گویند که آنتی‌بیوتیک‌های مورد استفاده در تولید گوشت نیز به مشکل رو به رشد مقاومت ضد میکروبی دامن می‌زند.

کود مرغ نیز سرشار از آمونیاک و فسفات است که، اگرچه بارورکننده هستند، منبع مهمی از آلودگی هم به شمار می‌روند. در بریتانیا، نگرانی‌های جدی در مورد تأثیر پرورش طیور بر رودخانه وای مطرح شده است، به طوری که کمپین‌ها و محققان دانشگاهی اذعان می‌کنند که زباله‌های مزارع مرغ باعث شکوفه‌های گسترده جلبکی و کاهش شدید تنوع زیستی می‌شود. تولیدکنندگان متعهد شده‌اند که اقداماتی را برای کاهش رواناب فسفات انجام دهند.

به طور کلی، راه حل‌های این مشکلات به دو دسته تقسیم می شوند.

در یکی از آن‌ها طرفداران انتقال کشاورزی-محیط زیستی هستند که برای کاهش شدید مصرف گوشت به منظور کاهش انتشار کربن استدلال می‌کنند. حذف تدریجی تولید فشرده به نفع گله‌های طیور آزاد، ارگانیک و با رشد کندتر؛ و تنوع بخشیدن به خوراک از سویا به نخود و پروتئین حشرات. آن‌ها می‌گویند که حذف سیستم‌های فشرده برای سلامت و آسایش پرندگان نیز بهتر است.

در اردوگاه دیگر، حامیان صنعت طیور استدلال می‌کنند که راه‌حل‌های فناوری چیزی است که تولید پایدار را در آینده ارائه می‌کند. این‌ها عبارتند از پمپ‌های حرارتی زمین‌گرمایی، سیستم‌های تهویه بهتر و انرژی خورشیدی برای کاهش ردپای کربن در مرغ‌های گوشتی، اتوماسیون هوشمندتر؛ مدیریت بهتر کود مرغ؛ و تنوع خوراک.

اما، هر رویکردی که مطلوب باشد، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد پیش‌بینی می‌کند که طی دهه جاری با رشد جمعیت و افزایش درآمد، مرغداری سریع‌ترین رشد در بخش گوشت را خواهد داشت. بنابراین یافتن راه‌حل‌هایی برای هزینه‌ها و خطرات مرتبط با صنعت امری ضروری است.

بازگشت به رژیم غذایی بدون طیور، از نوع رژیمی که قبل از جنگ جهانی دوم در بریتانیا رایج بود، بسیار بعید است: مرغ قطعاً از قفس خارج شده است. تولید فشرده طیور یکی از کارآمدترین روش‌های دامپروری است، با انتشار گازهای گلخانه‌ای کمتر در هر کیلوگرم نسبت به سایر حیواناتی که برای گوشت پرورش می‌یابند، و با امنیت غذایی که برای بخش بزرگی از جمعیت جهان تأمین می‌کنند.

انتشار کربن دی‌اکسید برای تولید هر یک از انواع گوشت بر حسب گیگاتن در نمودار ملاحظه می‌شود، همانطور که مشخص است تولید طیور نسبت به سایر حیواناتی که برای گوشت پرورش می‌یابند، انتشار کمتری در هر کیلوگرم دارد.

چالش قانون‌گذاران و صنعت این است که این موضوع را با در نظر گرفتن نگرانی‌های فوری زیست‌محیطی و بهداشتی متعادل کنند. ارائه مشوق‌هایی برای کاهش مصرف گوشت و تشویق تولید پایدارتر می‌تواند تأثیرات زیست‌محیطی صنعت را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد، و به جهان اجازه دهد تا بدون تخریب کره زمین به مصرف مرغ ادامه دهد.