چگونه اخبار ساختگی در خصوص جنگ اسرائیل و حماس در فضای مجازی پخش می‌شود؟

اقتصادآنلاین-آرش نصیری؛ این کلیپ 1.1 میلیون بار دیده شده و تقریبا 2000 به اشتراک گذاشته شده است. اما بلافاصله پس از ارسال آن در X، کاربران به این نکته اشاره کردند که این ویدیو در تیک‌تاک ایجاد شده و به سپتامبر بازمی‌گردد. کسی که این پست را گذاشته بود به نوبه خود ویدیو را حذف کرد اما همچنان در رسانه‌های اجتماعی پخش می‌شود. یک Community Note، یک ویژگی برای بررسی حقایق در پلتفرم X  ، از آن زمان در زیر پست زل ظاهر شد که می‌گوید «هیچ نشانه‌ای» وجود ندارد که ویدیویی که قبل از حمله حماس منتشر شده بود، یک «دختر یهودی»را نشان می‌دهد، و این که «کودک ربوده شده باشد و این ویدئو در غزه گرفته شده باشد.»

این ویدئو یکی از نمونه‌های بسیاری از اطلاعات تایید نشده، نادرست یا گمراه‌کننده است که از زمان حمله غافلگیرانه و بی‌سابقه حماس به اسرائیل در 7 اکتبر که منجر به کشته شدن حداقل 1300 نفر در این کشور شد، در رسانه‌های اجتماعی در حال دست به دست شدن است. در غزه، بیش از 1400 ساکن این نوار بر اثر حملات هوایی تلافی جویانه اسرائیل کشته شده‌اند.

بسیاری از تصاویر گرافیکی و فیلم‌های منتشر شده در رسانه‌های اجتماعی شواهد واقعی و معتبری از خشونت انجام شده در طول جنگ اسرائیل و حماس را به تصویر می‌کشد. اما کارشناسان می‌گویند که پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی نیز مملو از اطلاعات نادرست و دروغ‌پراکنی شده‌اند که بر سردرگمی درباره آنچه در واقعیت اتفاق می‌افتد افزوده است. این شامل ادعاهای نادرست و ادعاهای ساختگی، و انتشار مجدد فیلم‌های قدیمی و نامربوط جنگ یا فیلم‌های بازی‌های ویدیویی است.

لیزا کاپلان، بنیانگذار آلتا (Alethea)، شرکتی که اخبار ساختگی و دروغ‌پراکنی را ردیابی می‌کند، می‌گوید: «در زمان هرج و مرج و درگیری عمومی، ما شاهد اطلاعات نادرست و دروغ‌پراکنی زیادی هستیم. این در زمان تهاجم به اوکراین، خروج نیروها از افغانستان و اکنون با درگیری بین اسرائیل و حماس صادق بود.»

حجم اخبار ساختگی در شبکه‌های اجتماعی درباره جنگ اسرائیل و حماس چقدر است؟

طبق یافته‌های محرمانه‌ نیوزگارد، سازمانی که اخبار ساختگی را ردیابی می‌کند، حداقل 14 ادعای نادرست مربوط به جنگ، 22 میلیون بازدید در سراسر X، تیک‌تاک و اینستاگرام در سه روز پس از حمله حماس به دست آورد.

انتشار نادرست اطلاعات به ویژه در مورد X شایع است. در بسیاری از موارد، حساب‌های دارای تیک آبی، که کاربران با اشتراک در سرویس پریمیوم X به دست آورده‌اند، ادعاهای بی‌پایه را افزایش می‌دهند.

به عنوان مثال، بلافاصله پس از حمله حماس، یادداشتی از کاخ سفید که به صورت دیجیتالی دستکاری شده بود در X منتشر شد مبنی بر اینکه ایالات متحده 8 میلیارد دلار کمک نظامی به اسرائیل ارسال کرده است. این ادعا پس از پستی از @PunishDem1776، یک اکانت تایید شده X با 245000 فالوور که نیوزگارد قبلاً به عنوان نظریه‌پرداز توطئه کیو اِنان معرفیش کرده بود، مورد توجه قرار گرفت. (ایالات متحده روز پنجشنبه نزدیک به 2 میلیارد دلار کمک نظامی به اسرائیل متعهد شد.)

در مثالی دیگر، یکی از کاربران فیلمی را به اشتراک گذاشت که مدعی بود نشان می‌دهد حماس هلیکوپترهای نظامی اسرائیل را سرنگون می‌کند، ویدئویی که از بازی ویدئویی شبیه سازی «آرما 3» گرفته شده است.

آلتا، که همچنین اخبار ساختگی در مورد جنگ اسرائیل و حماس را دنبال می‌کند، گفت که عاملان آن شامل عوامل سودجو و با انگیزه سیاسی هستند. کاپلان می‌گوید: «ما بازیگران تجاری را می‌بینیم که به پوشش خبری دست می‌زنند و هر دو طرف درگیری را بازی می‌دهند تا ترند ایجاد کنند و برای تبلیغات یا کمپین‌های هرزنامه دنبال‌کننده جمع‌کنند. از سوی دیگر، او می‌گوید که بازیگران با انگیزه سیاسی نسبت به موقعیت ایدئولوژیک خود احساس «بسیار تدافعی» دارند، که به نوبه خود باعث می‌شود که در انتشار اطلاعات نادرست شرکت کنند. در برخی موارد، کاربران در نهایت مطلب اشتباهی را پست می‌کنند، زیرا «با روایت‌های پیش‌فرض یا سوگیری تأیید آن مطابقت دارد».

واکنش X به انتقادات چگونه بوده است؟

X از زمانی که ایلان ماسک مالکیت توییتر را بر عهده گرفت، دستخوش تغییرات گسترده‌ای شده است، از جمله کاهش سیاست‌های ایمنی محتوا، قطع کارمندان اعتماد و ایمنی، بازگرداندن حساب‌های کاربری که زمانی مسدود شده بودند، و معرفی یک سرویس ممتاز که به کاربران امکان می‌دهد برای نشان تأیید مبلغی را پرداخت کنند. کارشناسان می‌گویند این تغییرات توانایی کاربران برای تعیین اعتبار و تفکیک واقعیت از داستان‌های ساختگی را تضعیف کرده است. در ساعات اولیه حمله غافلگیرانه حماس، خود ماسک یک پست X در مورد به‌روزرسانی‌های «فوری» در مورد درگیری را به اشتراک گذاشت، و سپس آن را حذف کرد.

عمران احمد از مرکز مقابله با نفرت دیجیتال، یک سازمان غیرانتفاعی که پس از انتشار تحقیقاتی که در ژوئن منتشر کرد و نشان از افزایش نفرت پراکنی در این پلتفرم اجتماعی می‌داد، توسط X مورد شکایت قرار گرفت، گفت: «این یک طوفان کامل از اخبار ساختگی است که ناشی از تکثیر بازیگران بد در بستری بدتر است. در سخنان نفرت‌پراکنانه در بستر اجتماعی تحت مالکیت ماسک.»

روز دوشنبه، X  گفت که بیش از 50 میلیون پست مربوط به جنگ اسرائیل و حماس در این پلتفرم به اشتراک گذاشته شده است، و افزود که حساب های جدید ایجاد شده وابسته به حماس را حذف کرده است، و خط‌مشی‌های خود را به‌روزرسانی کرد که آنچه را پلتفرم «ارزش خبری» می‌داند، تعریف می‌کند.

همچنین به Community Note به‌عنوان مکانیزمی اشاره کرده است که از آن زمان به بعد برخی از پست‌های منتشرکننده ادعاهای نادرست را علامت‌گذاری کرده است. اما نیوزگارد گفت که همچنان در حال شناسایی پست‌های بدون علامت است که میلیون‌ها بازدید، لایک و بازنشر جمع‌آوری کرده‌اندX به درخواست TIME برای اظهار نظر پاسخ نداد.

مقامات اروپایی اکنون در حال بررسی این مشکل هستند. روز پنجشنبه اتحادیه اروپا تحقیقاتی را درباره X در مورد ادعای «اشاعه محتوای غیرقانونی و اطلاعات نادرست، به ویژه انتشار محتوای تروریستی و خشونت آمیز و سخنان نفرت انگیز» آغاز کرد.