حساب سرمایه چیست؟
حساب سرمایه، در اقتصاد کلان بین‌المللی، بخشی از تراز پرداخت‌ها است که تمام معاملات انجام‌شده بین واحدهای تجاری در یک کشور با واحدهای تجاری در مابقی جهان را ثبت می‌کند.
این معاملات شامل واردات و صادرات کالاها، خدمات، سرمایه می‌شوند و همچنین به‌عنوان پرداخت‌های انتقالی، مانند کمک‌های خارجی و حواله‌ها، نیز محسوب می‌شوند. تراز پرداخت‌ها از یک حساب سرمایه و یک حساب جاری تشکیل شده است - اگرچه یک تعریف دقیق‌تر حساب سرمایه را به یک حساب مالی و یک حساب سرمایه تقسیم می‌کند. حساب سرمایه تغییرات در مالکیت ملی دارایی‌ها را اندازه‌گیری می‌کند، درحالی‌که حساب جاری درآمد خالص کشور را اندازه‌گیری می‌کند.
در حسابداری، حساب سرمایه ارزش خالص یک کسب‌وکار را در یک مقطع زمانی مشخص نشان می‌دهد. این حساب همچنین به‌عنوان سهام یک شرکت انفرادی یا حقوق صاحبان سهام برای یک شرکت شناخته می‌شود و در قسمت پایین ترازنامه گزارش می‌شود.
نکات کلیدی
حساب سرمایه، در سطح ملی، نشان‌دهنده‌ی تراز پرداخت‌های یک کشور است.
حساب سرمایه تغییرات خالص دارایی‌ها و بدهی‌های یک کشور را در طول یک سال پیگیری می‌کند.
مانده‌ی حساب سرمایه به اقتصاددانان می‌گوید که آیا یک کشور واردکننده‌ی خالص سرمایه است یا صادرکننده‌ی خالص.
نحوه‌ی کار حساب‌های سرمایه
تغییرات در تراز پرداخت‌ها می‌تواند سرنخ‌هایی درباره‌ی سطح نسبی سلامت اقتصادی و ثبات آتی یک کشور به ما ارائه دهد. حساب سرمایه نشان می‌دهد که آیا کشوری در حال واردات سرمایه است یا صادرات. تغییرات بزرگ در حساب سرمایه می‌تواند نشان‌دهنده‌ی جذابیت یک کشور برای سرمایه‌گذاران خارجی باشد و می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر نرخ ارز داشته باشد.
ازآنجایی‌که مجموع تمام تراکنش‌های ثبت‌شده در تراز پرداخت‌ها صفر است، کشورهایی که، مانند ایالات متحده، دارای کسری تجاری بزرگی (کسری حساب جاری) هستند، بنا به تعریف، باید مازادهای بزرگی نیز در حساب سرمایه‌ی خود داشته باشند. این نشان می‌دهد که سرمایه‌ای که به داخل کشور سرازیر می‌شود، نسبت به سرمایه‌ی خروجی بیشتر است و این ناشی از افزایش مالکیت خارجی بر دارایی‌های داخلی است. کشوری که دارای مازاد تجاری بزرگی است، درحال صادرات سرمایه است و در حساب سرمایه‌ی خود، دارای کسری می‌باشد، و این بدان معناست که پول، در ازای افزایش مالکیت بر دارایی‌های خارجی، درحال خارج شدن از کشور است.
به‌یاد داشتن این نکته مهم است که کسری تجاری ایالات متحده نتیجه‌ی آن است که سرمایه‌گذاران خارجی دارایی‌های ایالات متحده را به‌ویژه جذاب می‌دانند و درنتیجه این موضوع باعث افزایش ارزش دلار می‌شود. اگر جذابیت نسبی آمریکا برای سرمایه‌گذاران خارجی کمرنگ شود، دلار ضعیف خواهد شد و کسری تجاری این کشور کاهش خواهد یافت.
مقایسه‌ی حساب سرمایه با حساب مالی
در سال‌های اخیر، بسیاری از کشورها مفهوم محدودتری از حساب سرمایه، که صندوق بین المللی پول (IMF) از آن استفاده می‌کند، را اتخاذ کرده‌اند. این مفهوم حساب سرمایه را به دو بخش سطح بالا تقسیم می‌کند: حساب مالی و حساب سرمایه. حساب‌های سرمایه و مالی جریان‌های خالص مطالبات مالی (یعنی، تغییرات در موقعیت دارایی) را اندازه‌گیری می‌کنند.
سهام دارایی‌های خارجی یک اقتصاد در مقابل بدهی‌های خارجی آن، با عنوان موقعیت خالص سرمایه‌گذاری بین‌المللی، یا صرفاً خالص دارایی‌های خارجی، آن اقتصاد شناخته می‌شود، که خالص مطالبات یک کشور از مابقی جهان را اندازه‌گیری می‌کند. اگر مطالبات کشوری نسبت به سایر نقاط جهان بیشتر از مطالبات کشورهای دیگر از آن کشور باشد، درنتیجه خالص دارایی‌های خارجی آن کشور مثبت خواهد بود و گفته می‌شود که آن کشور یک طلبکار خالص است. اگر این نسبت منفی باشد، آن کشور بدهکار خالص خواهد بود. همان‌طور که حساب سرمایه و مالی نشان می‌دهند، این موقعیت در طول زمان تغییر می‌کند.
حساب مالی افزایش یا کاهش مالکیت بین‌المللی دارایی‌ها را اندازه‌گیری می‌کند، خواه این دارایی‌ها افراد، مشاغل، دولت‌ها یا بانک‌های مرکزی باشند. این دارایی‌ها شامل سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی، اوراق بهادار، مانند سهام و اوراق قرضه، و ذخایر طلا و ارز خارجی می‌شوند. بنا بر این تعریف، حساب سرمایه تراکنش‌های مالی را اندازه‌گیری می‌کند که بر درآمد، تولید یا پس‌انداز تأثیری نمی‌گذارند، مانند نقل و انتقالات بین‌المللی حقوق حفاری، علائم تجاری و حقوق چاپ.
مقایسه‌ی حساب جاری و حساب سرمایه
حساب‌های جاری و سرمایه نشان دهنده دو نیمه از تراز پرداخت‌های یک کشور را نشان می‌دهند. حساب جاری نشان‌دهنده‌ی درآمد خالص یک کشور در یک دوره‌ی زمانی است، درحالی‌که حساب سرمایه تغییر خالص دارایی‌ها و بدهی‌ها را در طول یک سال خاص ثبت می‌کند.
از نظر اقتصادی، حساب جاری مربوط به دریافت و پرداخت نقدی و همچنین اقلام غیرسرمایه‌ای است، درحالی‌که حساب سرمایه بازتاب‌کننده‌ی منابع و استفاده از سرمایه است. مجموع حساب جاری و حساب سرمایه که در تراز پرداخت‌ها منعکس می‌شود، همیشه صفر خواهد بود.
هر گونه مازاد یا کسری در حساب جاری با یک مازاد یا کسری معادل در حساب سرمایه تطبیق می‌یابد و خنثی می‌شود.
حساب جاری به معاملات کوتاه‌مدت یک کشور یا تفاوت بین پس‌اندازها و سرمایه‌گذاری آن کشور مربوط می‌شود. به این موارد همچنین معاملات واقعی (زیرا دارای یک تأثیر واقعی بر درآمد هستند)، بازده و سطوح اشتغال از طریق جابجایی کالاها و خدمات در اقتصاد نیز گفته می‌شود. حساب جاری شامل تجارت قابل مشاهده (صادرات و واردات کالا)، تجارت نامرئی (صادرات و واردات خدمات)، نقل و انتقالات یک طرفه و درآمد سرمایه‌گذاری (درآمد حاصل از عواملی مانند زمین یا سهام خارجی) می‌شود.
اعتبار و بدهی ارز خارجی ناشی از این معاملات نیز در تراز حساب جاری ثبت می‌شود. تراز حساب جاری حاصله به‌صورت تقریبی مجموع کل تراز تجاری را نشان می‌دهد.
حساب‌های سرمایه در حسابداری
در حسابداری، حساب سرمایه یک حساب دفتری کل است که برای ثبت سرمایه‌ی مشارکتی و درآمد انباشته‌ی (مبلغ تجمعی از درآمد یک شرکت از زمان تشکیل آن، منهای سود سهام انباشته‌ای که به سهامداران پرداخت شده است) مالکان استفاده می‌شود. این حساب در پایین ترازنامه‌ی یک شرکت، در قسمت حقوق صاحبان سهام، گزارش می‌شود. این بخش، در یک شرکت انفرادی، با عنوان حقوق سهام دارنده و در یک شرکت غیرانفرادی، حقوق صاحبان سهام نامیده می‌شود.
در ترازنامه‌ی یک شرکت، بخش حقوق صاحبان سهام معمولاً به سهام عادی، سهام ممتاز، سرمایه‌ی پرداخت‌شده‌ی اضافی، سود نگهداری‌شده و حساب‌های سهام خزانه‌داری تقسیم می‌شود. تمام حساب‌ها دارای یک تراز اعتباری طبیعی هستند، به استثنای سهام خزانه‌داری که دارای تراز بدهی طبیعی است. سهام عادی و ممتاز به ارزش اسمی‌کل سهام متعلق به سهامداران ثبت می‌شود. سرمایه‌ی پرداخت‌شده‌ی اضافی مبلغی است که سهامداران بیش از ارزش اسمی سهام به شرکت پرداخت کرده‌اند. درآمد نگهداری‌شده، درآمد تجمعی حاصل از اضافه‌کاری شرکت، منهای سود سهام پرداخت‌شده به سهامداران، است که مجدداً در عملیات کسب‌وکاری جاری شرکت سرمایه‌گذاری شده‌اند. حساب سهام خزانه‌داری یک حساب برخلاف حساب حقوق صاحبان سهام است که بازخرید سهام یک شرکت را ثبت می‌کند.
