حسابداری تورمی چیست؟
حسابداری تورمی فن خاصی است که برای لحاظ ساختن تأثیری که افزایش یا کاهش شدید هزینه‌ی کالاها در برخی مناطق جهان بر ارقام گزارش‌شده‌ی شرکت‌های بین‌المللی دارد، استفاده می‌شود.
صورت‌های مالی برای اینکه بتوانند تصویر واضح‌تری از موقعیت مالی یک شرکت در محیط‌های تورمی ارائه کنند، با توجه به شاخص‌های قیمتی تعدیل می‌شوند، نه صرفاً با تکیه بر محاسبه‌ی بهای تمام شده. این روش گاهی اوقات به‌عنوان حسابداری سطح قیمت نیز شناخته می‌شود.
نکات کلیدی
حسابداری تورمی به تعدیل صورت‌های مالی با توجه به شاخص‌های قیمتی گفته می‌شود.
ارقام برای منعکس کردن مقادیر فعلی در محیط‌های کسب‌وکاری ابرتورمی، مجدداً بیان می‌شوند.
استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) ابرتورم را به‌عنوان قیمت‌ها، بهره و دستمزدهایی مرتبط با افزایش تجمیعی 100 درصدی یا بیشتر در شاخص قیمتی در طول سه سال تعریف می‌کند.
نهادهای IFRS و GAAP ایالات متحده الزامات مختلفی را برای حسابداری تورمی دارند.
حسابداری تورمی چگونه کار می‌کند
هنگامی‌که یک شرکت در کشوری فعالیت می‌کند که در آن تورم یا کاهش قیمت قابل توجهی وجود دارد، اطلاعات مربوط به پیشینه‌ی صورت‌های مالی دیگر مهم نیستند. برای مقابله با این موضوع، در مواردی خاص، شرکت‌ها مجاز هستند از ارقام تعدیل‌شده براساس تورم استفاده کنند و اعداد را، برای انعکاس ارزش‌های اقتصادی فعلی، مجدداً بیان کنند.
استاندارد بین‌المللی حسابداری (IAS) 29 که استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) آن را تصویب کرده است، راهنمای نهادهایی است که واحد پول عملکردی آن‌ها واحد پولی یک اقتصاد ابرتورمی است. IFRS ابرتورم را به‌عنوان قیمت‌ها، بهره و دستمزدهایی مرتبط با افزایش تجمیعی 100 درصدی یا بیشتر در شاخص قیمتی در طول سه سال تعریف می‌کند.
شرکت‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند ممکن است ملزم شوند که صورت‌های خود را به‌شکل دوره‌ای به‌روزرسانی کنند تا آن‌ها را با شرایط اقتصادی و مالی فعلی همگام سازد و صورت‌های مالی مبتنی بر هزینه را با صورت‌های منظم تعدیل‌شده در سطح قیمت تکمیل کند.
روش‌های حسابداری تورمی
در حسابداری تورمی از دو روش اصلی استفاده می‌شود: قدرت خرید جاری (CPP) و حسابداری هزینه‌ی جاری (CCA).
قدرت خرید فعلی (CPP)
در روش CPP، اقلام پولی و غیرپولی از هم جدا می‌شوند. تعدیل حسابداری برای اقلام پولی منوط بر ثبت سود یا زیان خالص است. اقلام غیرپولی (آن‌هایی که دارای ارزش ثابتی نیستند) به ارقامی با ضریب تبدیل تورمی معادل با شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) در پایان دوره، تقسیم بر شاخص قیمت مصرف‌کننده در تاریخ معامله، به‌روزرسانی می‌شوند.
حسابداری هزینه‌ی جاری (CCA)
رویکرد CCA دارایی‌ها را براساس ارزش بازاری منصفانه‌ی (FMV) آن‌ها ارزش‌گذاری می‌کند، نه براساس بهای تمام شده‌ی تاریخی، یعنی قیمتی که در طول خرید دارایی ثابت ایجاد شده است. براساس روش CCA، هم اقلام پولی و هم اقلام غیرپولی برای منعکس کردن مقادیر جاری مجدداً بیان می‌شوند.
ملاحظات خاص
الزامات حسابداری تورمی بین IFRS و اصول حسابداری پذیرفته‌شده‌ی عمومی (GAAP) ایالات متحده متفاوت است. هم IFRS و هم GAAP از سال 2018 کشور آرژانتین را به‌عنوان کشور «فوق تورمی» قلمداد کرده‌اند، زیرا تورم تجمعی در این کشور طی سه سال گذشته از 100% فراتر رفته است.
نهاد IFRS به شرکت‌های بین‌المللی همراه با تبعات در آرژانتین اجازه می‌دهد تا همچنان از پزو برای حساب‌های خود استفاده کنند، مشروط بر اینکه آن‌ها حساب‌های خود را مجدداً برای تعدیل تورم بیان کنند. درمقابل، شرکت‌های آمریکایی که در آرژانتین فعالیت دارند مجبور هستند از دلار به‌عنوان ارز عملکردی خود استفاده کنند و این موضوع به بهای زیان‌هایی در بورس برای آن‌ها تمام می‌شود.
شرکت بیمه‌ی Assurant Inc در گزارش سالانه‌ی خود در سال 2021 هشدار داد که «مدیریت آن‌ها اقتصاد آرژانتین را، طبق الزامات حسابداری GAAP، به‌عنوان تورم بالا طبقه‌بندی کرده است و درنتیجه، واحد پول عملیاتی شرکت‌های تابعه‌ی ما در کشور آرژانتین از واحد پول محلی به دلار آمریکا تغییر کرده است و دارایی‌ها و بدهی‌های پولی غیردلاری آن‌ها در معرض اندازه‌گیری مجدد قرار گرفت که منجر به زیان‌هایی شد.»
مزایا و معایب حسابداری تورمی
حسابداری تورمی مزایای زیادی دارد. مهم‌ترین آن‌ها، که تطبیق درآمدهای جاری با هزینه‌های جاری است، تقسیم بسیار واقعی‌تری از سودآوری را ارائه می‌کند.
از سوی دیگر، ارائه‌ی ارقام تعدیل‌شده می‌تواند سرمایه‌گذاران را گیج کند و به شرکت‌ها این فرصت را بدهد که اعدادی که در نوری دیگری بهتر می‌درخشند را علامت‌گذاری کنند. فرآیند تعدیل حساب‌ها برای لحاظ ساختن تغییرات قیمت می‌تواند مدام منجر به بیان مجدد و تغییر صورت‌های مالی شود.
سرواژه‌های CPP و CCA در حسابداری تورمی مختصر چه عباراتی هستند؟
سرواژه‌ی CPP مخفف قدرت خرید فعلی است و CCA مخفف حسابداری هزینه‌ی جاری است. این دو مورد روش‌های اصلی برای تعدیل ارقام صورت‌های مالی در حسابداری تورمی هستند.
چگونه تورم را محاسبه می‌کنیم؟
نرخ تورم درصدی به‌صورت CPI در پایان دوره، تقسیم بر CPI در ابتدای دوره، ضربدر 100 محاسبه می‌شود.
به‌عنوان مثال، فرض کنید می‌خواهیم نرخ تورم را بین ژانویه‌ی سال 2006 و ژانویه‌ی سال 2022 محاسبه کنیم. طبق جدول شاخص قیمت مصرف‌کننده، ژانویه‌ی سال 2022 دارای یک CPI به مقدار 148/281 و ژانویه‌ی سال 2006 دارای یک CPI به مقدار 300/198 است. بنابراین فرمول محاسبه‌ی درصد تورم بدین صورت خواهد بود: 77/141% = 100 × 300/198 ÷ 148/281.
نهاد IFRS چه چیزی را به‌عنوان ابرتورم تعریف می‌کند؟
براساس IFRS، ابرتورم زمانی روی می‌دهد که قیمت‌ها، بهره و دستمزدهای مرتبط با شاخص قیمت به‌طور تجمعی در طی سه سال به مقدار 100% یا بیشتر افزایش یابد.
