عمر متوسط چیست؟
عمر متوسط مدت زمانی است که انتظار می‌رود پس از آن اصل یک بدهی معوق شود.
پرداخت بهره در عمر متوسط لحاظ نمی‌شود، بلکه تنها پرداخت‌های اصلی وام یا اوراق بهادار در آن لحاظ می‌شوند. در وام‌ها، وام‌های مسکن و اوراق قرضه، عمر متوسط به میانگین دوره‌ی زمانی قبل از بازپرداخت بدهی از طریق استهلاک یا پرداخت‌های صندوق استهلاکی گفته می‌شود.
سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران از محاسبه‌ی عمر متوسط برای اندازه‌گیری ریسک مربوط به استهلاک اوراق قرضه، وام و اوراق بهادار با پشتوانه‌ی وام مسکن استفاده می‌کنند. این محاسبات به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا بتوانند از میزان انتظار برای بازدهی تا حدی باخبر شوند و همچنین معیار مفیدی را برای مقایسه‌ی گزینه‌های سرمایه‌گذاری ارائه می‌دهد. به‌طورکلی، بیشتر سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند بازده مالی خود را زودتر دریافت کنند و درنتیجه یک سرمایه‌گذاری با عمر متوسط کوتاه‌تری را انتخاب می‌کنند.
نکات کلیدی
عمر متوسط به میانگین مدت زمانی گفته می‌شود که برای بازپرداخت اصل معوق یک بدهی، مانند اسناد خزانه، اوراق قرضه، وام یا اوراق بهادار با پشتوانه‌ی وام مسکن، نیاز است.
محاسبه‌ی عمر متوسط برای سرمایه‌گذارانی مفید است که می‌خواهند قبل از تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری، ریسک مرتبط با سرمایه‌گذاری‌های مختلف را مقایسه کنند.
اکثر سرمایه‌گذاران یک سرمایه‌گذاری با عمر متوسط کوتاه‌تری را انتخاب می‌کنند، زیرا این بدان معناست که آن‌ها بازده سرمایه‌گذاری خود را زودتر دریافت خواهند کرد.
ریسک پیش‌پرداخت زمانی رخ می‌دهد که گیرنده‌ی وام یا صادرکننده‌ی اوراق، اصل وام را زودتر از موعد مقرر بازپرداخت کند، درنتیجه عمر متوسط سرمایه‌گذاری کاهش می‌یابد و میزان بهره‌ای که سرمایه‌گذار دریافت خواهد کرد نیز کاهش می‌یابد.
آشنایی با عمر متوسط
عمر متوسط، که میانگین موزون سررسید و میانگین موزون عمر نیز نامیده می‌شود، برای تعیین مدت زمان پرداخت اصل معوق یک بدهی، مانند اسناد خزانه (T-Bill) یا اوراق قرضه محاسبه می‌شود. درحالی‌که برخی از اوراق، اصل مبلغ را در زمان سررسید به صورت یک‌جا بازپرداخت می‌کنند، برخی دیگر اصل مبلغ را به‌صورت اقساطی و در طول مدت اوراق بازپرداخت می‌کنند. در مواردی که اصل اوراق در معرض استهلاک قرار دارند، عمر متوسط به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا تعیین کنند که اصل اوراق با چه سرعتی بازپرداخت خواهد شد.
پرداخت‌های دریافتی براساس برنامه‌ی بازپرداخت وام‌هایی است که پشتوانه‌ی اوراق خاصی هستند، مانند اوراق بهادار با پشتوانه‌ی وام مسکن (MBS) و اوراق بهادار با پشتوانه‌ی دارایی (ABS). ازآنجایی‌که وام‌گیرندگان پرداخت‌های خود را بابت تعهدات بدهی مربوطه پرداخت می‌کنند، به سرمایه‌گذاران پرداخت‌هایی صورت می‌گیرد که بازتاب‌کننده‌ی بخشی از این سود انباشته و پرداخت‌های اصلی است.
محاسبه‌ی عمر متوسط اوراق قرضه
برای محاسبه‌ی عمر متوسط، تاریخ هر پرداخت (به‌صورت کسری از سال یا ماه) را در درصد کل اصل پرداخت شده تا آن تاریخ ضرب کنید، نتایج را جمع بزنید، و نتیجه را بر حجم کل تقسیم کنید.
به‌عنوان مثال، فرض کنید یک اوراق قرضه‌ی چهار ساله که به صورت سالانه پرداخت می‌شود دارای ارزش اسمی 200 دلار است و پرداخت اصلی آن 80 دلار در سال اول، 60 دلار در سال دوم، 40 دلار در سال سوم و 20 دلار در سال چهارم (و آخرین) است. عمر متوسط این اوراق قرضه با فرمول زیر محاسبه می‌شود:
سپس مجموع موزون را بر ارزش اسمی اوراق تقسیم کنید تا عمر متوسط آن بدست آید. در این مثال، عمر متوسط برابر با 2 سال است (400 تقسیم بر 200 برابر با 2).
عمر متوسط این اوراق در مقایسه با سررسید چهار ساله‌ی آن دو سال خواهد بود.
اوراق بهادار با پشتوانه‌ی وام مسکن و دارایی
در رابطه با یک MBS یا ABS، عمر متوسط نشان‌دهنده‌ی میانگین مدت زمان مورد نیاز برای وام‌گیرندگان مربوطه برای بازپرداخت بدهی وام است. سرمایه‌گذاری در MBS یا ABS شامل خرید بخش کوچکی از بدهی مربوطه است که در اوراق بهادار بسته‌بندی شده است.
ریسک مرتبط با MBS یا ABS بر این اساس است که آیا وام‌گیرنده‌ی مرتبط با وام قادر به پرداخت بدهی خود خواهد بود یا خیر. اگر وام‌گیرنده قادر به پرداخت نباشد، سرمایه‌گذاران مرتبط با اوراق بهادار ضرر خواهند کرد. در بحران مالی سال 2008، تعداد زیادی از نکول وام‌های مسکن، به‌ویژه در بازار وام‌های درجه دو، منجر به زیان‌های قابل‌توجهی در عرصه‌ی MBS شد.
ملاحظات ویژه
ریسک دیگری که سرمایه‌گذاران اوراق قرضه با آن روبرو هستند، ریسک پیش‌پرداخت است، اگرچه این ریسک مطمئناً به اندازه‌ی ریسک نکول نیست. این ریسک زمانی به‌وجود می‌آید که صادرکننده‌ی اوراق قرضه (یا وام‌گیرنده، در رابطه با اوراق بهادار با پشتوانه‌ی وام مسکن) اصل مبلغ را زودتر از زمان مقرر بازپرداخت کند. این پیش‌پرداخت‌ها عمر متوسط سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهند. ازآنجایی‌که اصل سرمایه زودتر بازپرداخت می‌شود، سرمایه‌گذار در آینده سود آن بخش از اصل را دریافت نخواهد کرد.
این کاهش بهره می‌تواند یک چالش غیرمنتظره برای سرمایه‌گذاران اوراق بهادار با درآمد ثابت و وابسته به جریان قابل اعتماد درآمد باشد. به همین دلیل، برخی از اوراق که دارای ریسک پرداختی هستند، شامل جریمه‌های پیش‌پرداختی نیز می‌شوند.
