ابزار مالی ویژه (SPV) چیست؟

وضعیت حقوقی این شرکت‌ها به عنوان یک شرکت مجزا باعث می‌شود که حتی در صورت ورشکستگی شرکت مادر، تعهدات آن ایمن باقی بمانند. به‌همین دلیل، گاهی اوقات ابزار مالی ویژه، یک نهاد با وضیعت ورشکستگی مجزا نیز نامیده می‌شود.

همانطور که در سال ۲۰۰۱ در رسوایی انرون مشاهده شد، اگر از راه‌های گریز حسابداری سوء استفاده شود، این ابزارهای مالی ویژه ممکن است به روش مالی مخربی برای پنهان کردن بدهی شرکت تبدیل شوند.

نکات کلیدی

• ابزار مالی ویژه به عنوان یک شرکت جداگانه با ترازنامه خاص خود توسط یک شرکت دیگر ایجاد می‌شود تا ریسک مالی شرکت‌ها را از یکدیگر جدا کنند.
• این ابزار ممکن است برای انجام یک سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز و در عین حال کاهش هرگونه تأثیر مالی منفی آن بر شرکت مادر و سرمایه‌گذاران آن استفاده شود.
• از طرف دیگر، ابزارهای مالی ویژه ممکن است یک شرکت هلدینگ برای تبدیل بدهی شرکت به اوراق بهادار باشد.
• ابزارهای مالی ویژه همچنین توسط سرمایه‌گذاران خطرپذیر و برای ادغام مجموعه‌ای از سرمایه سرمایه‌گذاران مختلف برای سرمایه‌گذاری در یک شرکت نوپا استفاده می‌شوند.
• شرکت‌ها در گذشته از ابزارهای مالی ویژه برای پنهان کردن زیان‌های مالی استفاده می‌کردند.

آشنایی با ابزارهای مالی ویژه (SPV)

شرکت‌های مادر ابزارهای مالی ویژه را با این هدف ایجاد می‌کنند که دارایی‌های خاصی را به صورت منزوی در یک شرکت جداگانه‌ای که اغلب خارج از ترازنامه آن‌ها نگه داشته می‌شود، نگهداری یا این دارایی‌ها را به واسطه این شرکت به اوراق بهادار تبدیل کنند. ابزارهای مالی ویژه ممکن است به منظور انجام یک پروژه مخاطره‌آمیز ایجاد شوند تا در عین حال شرکت مادر را از شدیدترین خطرات شکست این پروژه محافظت کنند.

در موارد دیگر، ابزارهای مالی ویژه ممکن است صرفاً برای تبدیل بدهی به اوراق بهادار ایجاد شوند تا سرمایه‌گذاران بتوانند از بازپرداخت آن‌ها اطمینان داشته باشند.

در هر صورت، عملیات ابزار مالی ویژه به کسب و تامین مالی دارایی‌های خاص محدود می‌شود و ساختار جداگانه شرکت به عنوان روشی برای جداسازی ریسک‌های این فعالیت‌ها عمل می‌کند. ابزارهای مالی ویژه ممکن است به عنوان طرف مقابل قراردادهای معاوضه نرخ بهره و سایر ابزارهای مشتقه حساس به اعتبار نیز عمل کنند.

شرکت‌ها ممکن است ابزارهالی مالی ویژه را به صورت یک شرکت تضامنی با مسئولیت محدود، یک تراست، یک شرکت یا یک شرکت با مسئولیت محدود و شکل‌های دیگر تشکیل دهند. این ابزارهای مالی ویژه ممکن است برای مالکیت، مدیریت و تامین مالی مستقل طراحی شده باشند. در هر صورت، ابزارهای مالی ویژه به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا دارایی‌ها را به اوراق بهادار تبدیل، سرمایه‌گذاری‌های مشترک ایجاد و دارایی‌های شرکت را منزوی کنند یا سایر معاملات مالی را انجام دهند.

در سرمایه‌داری خطرپذیر، ابزارهای مالی ویژه توسط گروهی از سرمایه‌گذاران و با هدف تجمیع دارایی‌های خود به منظور راه‌اندازی یک کسب‌وکار جدید یا سرمایه‌گذاری در یک شرکت نوپا استفاده می‌شوند. ابزارهای مالی ویژه معمولاً فقط در یک کسب‌وکار سرمایه‌گذاری می‌کنند در حالی که یک صندوق سرمایه‌گذاری چندین سرمایه‌گذاری مختلف را در یک دوره زمانی انجام می‌دهد.

امور مالی ابزارهای مالی ویژه

اطلاعات مالی ابزارهای مالی ویژه ممکن است به عنوان سرمایه سهامداران یا بدهی در ترازنامه شرکت مادر ظاهر نشود. در عوض، دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه سهامداران آن فقط در ترازنامه خود آن شرکت ثبت می‌شوند.

مهم

سرمایه‌گذاران باید همیشه قبل از سرمایه‌گذاری در یک شرکت، وضعیت مالی هرگونه ابزارهای مالی ویژه آن‌ها را نیز بررسی کند. انرون را فراموش نکنید!

بنابراین، ابزارهای مالی ویژه ممکن است اطلاعات حیاتی شرکت را از سرمایه‌گذارانی که دید کاملی از وضعیت مالی شرکت ندارند، پنهان کند. سرمایه‌گذاران باید ترازنامه شرکت مادر و ابزارهای مالی ویژه آن را قبل از تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری در آن کسب‌وکار تجزیه و تحلیل کنند.

چگونه انرون از ابزارهای مالی ویژه استفاده کرد

فروپاشی عظیم مالی شرکت انرون در سال ۲۰۰۱، یکی از شرکت‌های تولیدکننده انرژی و متقر در هیوستون که ظاهراً کسب‌وکار پررونق داشت، نمونه بارز سوء استفاده از ابزارهای مالی ویژه است.

سهام انرون به سرعت در حال افزایش بود و این شرکت بیشتر سهام خود را به یک ابزار مالی ویژه منتقل و در ازای آن پول نقد یا اسکناس دریافت کرد. سپس ابزار مالی ویژه از این سهام برای پوشش دارایی‌هایی که در ترازنامه شرکت نگهداری می‌شدند، استفاده کرد.

انرون برای کاهش ریسک، ارزش این ابزار مالی ویژه را تضمین کرد. وقتی قیمت سهام انرون کاهش یافت، ارزش ابزار مالی ویژه نیز به دنبال آن سقوط کرد و ضمانت‌ها لازم‌الاجرا شدند.

سوء استفاده انرون از ابزارهای مالی ویژه به هیچ وجه تنها ترفند انرون در استفاده از اصول حسابداری نبود، اما ممکن است بزرگترین عامل سقوط ناگهانی آن باشد. انرون نتوانست مبالغ هنگفتی را که به طلبکاران و سرمایه‌گذاران بدهکار بود بپردازد که این امر سقوط مالی سریع این شرکت را در پی داشت.

پیش از سقوط شرکت انرون، این شرکت اطلاعات مالی خود را در قالب ترازنامه شرکت و ترازنامه ابزار مالی ویژه خود افشا می‌کرد. تضاد منافع آن برای همه قابل مشاهده بود. بااین حال، تعداد کمی از سرمایه گذاران اطلاعات مندرج در این ترازنامه‌ها را به اندازه کافی عمیق کاوش می‌کردند تا وخامت وضعیت را درک کنند.

ابزارهای مالی ویژه برای چه مواردی استفاده می‌شود؟

ابزارهای مالی ویژه (SPV) یک شرکت تابعه هستند که برای انجام یک هدف تجاری یا فعالیت خاص تشکیل می‌شوند. ابزارهای مالی ویژه معمولاً در برخی کاربردهای مالی ساختاریافته، مانند تبدیل دارایی‌ها به اوراق بهادار، سرمایه‌گذاری مشترک، معاملات املاک یا برای جداسازی دارایی‌ها، عملیات یا ریسک‌های شرکت مادر استفاده می‌شوند. در حالی که کاربردهای مشروع بسیاری برای تشکیل ابزارهای مالی ویژه وجود دارد، این ابزارها همچنین در چندین رسوایی مالی و حسابداری نیز نقش داشته‌اند.

آیا دارایی‌ها و بدهی‌های ابزارهای مالی ویژه در ترازنامه شرکت اصلی ظاهر می‌شوند؟

خیر. ابزارهای مالی ویژه دارای تعهدات، دارایی‌ها و بدهی‌های خاص خود هستند که خارج از ترازنامه شرکت مادر قرار می‌گیرد. برای مثال، ابزارهای مالی ویژه می‌توانند اوراق قرضه را برای جذب سرمایه اضافی و با نرخ‌های استقراضی مطلوب‌تر از شرکت مادر منتشر کنند. آن‌ها همچنین با دستیابی به وضعیت خارج از ترازنامه‌ای برای اهداف مالیاتی و گزارشگری مالی شرکت مادر، مزایایی را برای آن‌ها ایجاد می‌کنند.

کارکردهای ابزارهای مالی ویژه چیستند؟

ابزارهای مالی ویژه به عنوان یکی از شرکت تابعه شرکت مادری که دارایی‌ها را از ترازنامه خود به این ابزار مالی ویژه می‌فروشد، عمل می‌کنند. ابزار مالی ویژه با جذب سرمایه‌گذاران مستقل برای تسهیل فروش تعهدات بدهی، به منبع غیرمستقیم تامین مالی شرکت اصلی تبدیل می‌شود. این ویژگی برای اقلام دارای ریسک اعتباری بزرگ، مانند وام‌های رهنی درجه دو، بسیار مفید است.

تمام ابزارهای مالی ویژه ساختار یکسانی ندارند. در ایالات متحده، ابزارهای مالی ویژه اغلب به شکل شرکت‌هایی با مسئولیت محدود (LLC) هستند. شرکت با مسئولیت محدود پس از خرید دارایی‌های پرریسک از شرکت مادر خود، معمولاً آن‌ها را به بخش‌هایی گروه‌بندی می‌کند و به فروش می‌رساند تا به این طریق اولویت‌های ریسک اعتباری خاص انواع مختلف سرمایه‌گذاران را برآورده کند.

چرا شرکت‌ها ابزارهای مالی ویژه تشکیل می‌دهند؟

دلایل مختلفی برای ایجاد ابزار مالی ویژه وجود دارد. آنها از دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت مادر و همچنین خود شرکت مادر را از ورشکستگی و نکول خود محافظت می‌کنند. این نهادها همچنین می‌توانند راه آسانی برای جذب سرمایه داشته باشند. ابزارهای مالی ویژه همچنین آزادی عملیاتی بیشتری دارند، زیرا آن‌ها به اندازه شرکت مادر تحت فشار مقررات مختلف قرار ندارند.

عملکرد ابزارهای مالی ویژه در مشارکت‌های دولتی و خصوصی چیست؟

مشارکت‌های دولتی و خصوصی، همکاری بین یک سازمان دولتی و یک شرکت خصوصی هستند. بسیاری از شرکای خصوصی در مشارکت‌های دولتی-خصوصی خواستار تشکیل یک ابزار مالی ویژه به عنوان بخشی از ترتیبات قراردادی خود هستند. این امر به ویژه برای تلاش‌های سرمایه‌بر مانند پروژه‌های ساخت زیرساخت‌ها صادق است. شرکت‌های خصوصی ممکن است ترجیح دهند در معرض ریسک مالی بیش از اندازه‌ای قرار نگیرند، بنابراین یک ابزار مالی ویژه برای جذب برخی از این خطرات ایجاد می‌کنند.