این «لایک کردن» جرم است!

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از آنا، بر اساس قانون با امضای یک قولنامه در فضای حقیقی خود را متعهد به تضمین رعایت مفاد آن می‌کنیم و در صورت نقض مفاد یک قولنامه مسئول جبران خسارات ناشی از نقض مفاد آن قولنامه هستیم یا در صورتی که به عنوان شخص ثالث زیر برگه‌ای را امضا نماییم به معنای تایید محتوای آن برگه بوده و در برابر محتوای آن مسئولیت داریم و یا اگر در قبال شخصی مرتکب جرایمی از جمله توهین یا افترا و ... شویم باید پاسخگوی عملکرد خود باشیم به همین ترتیب بر اساس قانون در فضای مجازی نیز در قبال تایید یا لایک و امضاء خود زیر مطالب مجرمانه و بازنشر آن مسئولیت مستقیم داشته و می‌توانیم در مظان اتهام به ارتکاب جرم قرار گیریم.

همان طور که در فضای حقیقی معمولا قبل از امضا و تایید هر چیزی با دقت محتوای آن را مطالعه می‌کنیم و بعد اقدام به تایید یا رد آن می‌نماییم، چون می‌دانیم امضای ما می‌تواند برای ما از بعد حقوقی و کیفری مسئولیت آور باشد باید در فضای مجازی نیز عملکرد آگاهانه داشته باشیم و قبل از تایید (امضا یا لایک) و بازنشر مطالب مجرمانه به عواقب ارتکاب چنین افعالی از بعد کیفری و حقوقی توجه کافی داشته باشیم. 

با این مقدمه می‌توان گفت تایید (امضاء یا لایک) یک مطلب مجرمانه مانند هر جرم دیگری دارای سه عنصر معنوی، مادی و قانونی می‌باشد که به بررسی هر کدام می‌پردازیم.

عنصر معنوی: بعضی از حقوق دانان اعلام می‌دارند با توجه به اصل تفسیر مضیق و به نفع متهم تایید پست یا بازنشر آن نمی‌تواند فعل مجرمانه باشد، زیرا حاکی از تایید محتوای آن سایت یا صفحه مجازی نیست و در عمل این فعل فاقد عنصر روانیست!

در پاسخ می‌توان گفت همان طوری که جهل به قانون رافع مسئولیت نیست و در فضای حقیقی نیز عنصر معنوی یا روانی فعل مجرمانه با توجه به فضای ارتکاب جرم و شرایط مجرم در نظر گرفته میشود و به صرف ادعای متهم که قصد نداشته است نمی‌توان وی را فاقد قصد دانست از این رو در فضای مجازی نیز نمی‌توان اصل را بر این مبنا قرار داد که متهم همیشه فاقد عنصر قانونی در تایید و بازنشر مطالب مجرمانه بوده است! 

لذا اصل اتهام مشارکت در ارتکاب جرم برای متهمان به تایید و بازنشر مطالب مجرمانه موجود است و این شخص قاضی دادگاه است که باید عدم وجود عنصر معنوی در فردی که مرتکب جرمی میشود را احراز نماید و هیچ کسی نمی‌تواند قبل از محاکمه این افراد آن‌ها را در پناه اصل برائت از مجازات رهایی بخشد.

همین طور که تایید مطالب مجرمانه جرم است بازنشر آن نیز به معنای شرکت در ارتکاب جرم بوده و اگر محتوایی مجرمانه شامل مطالب توهین آمیز، افترا و یا سایر مصادیق مجرمانه باشد کسی که آن را تایید یا به عبارتی امضا یا بازنشر نماید باید نسبت به ارتکاب چنین جرایمی نیز پاسخگو باشد.

عنصر مادی: ارتکاب هر جرمی نیاز به فعل فیزیکی داشته و باید برای انتساب جرم به متهم وی مرتکب فعل فیزیکی شود لذا می‌توان گفت تایید و بازنشر مطالب مجرمانه عنصر مادی این جرم به حساب می‌آید.

عنصر قانونی: در قوانین جزایی کشور در ماده ۱۲۵ قانون مجازات اسلامی شرکت در جرم اینگونه تعریف شده است «هر کس با شخص یا اشخاص دیگر در عملیات اجرائی جرمی مشارکت کند و جرم، مستند به رفتار همه آن‌ها باشد خواه رفتار هر یک به تنهایی برای وقوع جرم کافی باشد خواه نباشد و خواه اثر کار آنان مساوی باشد خواه متفاوت، شریک در جرم محسوب و مجازات او مجازات فاعل مستقل آن جرم است در مورد جرائم غیرعمدی نیز چنانچه جرم، مستند به تقصیر دو یا چند نفر باشد مقصران، شریک در جرم محسوب می‌شوند و مجازات هر یک از آنان، مجازات فاعل مستقل آن جرم است»

از این‌رو با وجود اینکه بعضی از حقوقدانان کشور با بهانه اینکه صراحتا در مقرره قانون مجازات اسلامی و سایر قوانین از جرمی به نام تایید (لایک) یا بازنشر مطالب مجرمانه سخنی به میان نیامده است در پناه اصل تفسیر به نفع متهم ارتکاب چنین اعمالی را جرم ندانسته و در پناه اصل برائت متهمان چنین جرایمی را مجرم نمی‌دانند، ولی بر خلاف این مطلب می‌توان گفت قانون گذار علاوه بر ماده ۱۲۵ قانون مجازات اسلامی که مشارکت در عملیات اجرائی جرم را قانون گذاری نموده است تایید (لایک) و بازنشر مطالب مجرمانه صراحتا مشارکت در ارتکاب فعل مجرمانه بوده و مرتکب چنین جرایمی قابل مجازات است.

برای نمونه در ماده ۵۰۰ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی آورده است «هر کس علیه نظام جمهوری اسلامی ایران یا به نفع گروه‌ها و سازمان‌های مخالف نظام به هر نحو فعالیت تبلیغی نماید به حبس از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد» با استفاده از مفاد همین قانون می‌توان گفت تایید و بازنشر یک محتوای مجرمانه می‌تواند در چارجوب «به هر نحو فعالیت تبلیغی» علیه نظام جمهوری اسلامی مورد تعریف قرار گیرد 

برای مثال می‌توان گفت: «مطلبی مجرمانه و در برگیرنده عنصر قانونی ماده ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی در فضای مجازی توسط فرد «الف» منتشر میشود و او در دادگاه به جرم فعالیت تبلیغی علیه نظام محکوم میشود فرد «ب» محتوای مجرمانه وی را در فضای مجازی تایید و لایک کرده و اقدام به بازنشر آن می‌نماید قطعا چنین شخصی نیز مرتکب جرم شده و می‌توان در چارچوب همین قانون علیه وی نیزاعلام جرم نمود.»

از این رو می‌توان گفت لایک یا بازنشر هر مطلب مجرمانه به معنای تایید محتوا و شرکت مستقیم در ارتکاب جرم بوده و قابل مجازات می‌باشد.