اقتصادکشور نفسگیرترین دوران‌را سپری‌می‌کند

در بیانیه افتتاحیه این همایش که توسط دکتر فرهاد نیلی، رییس پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی قرائت شد، نکات قابل توجهی در ارتباط با شرایط اقتصادی و بانکی کشور مورد توجه قرار گرفت. در این بیانیه آمده است: اقتصاد کشور در شرایط کنونی یکی از حساس‌ترین و نفسگیرترین دوران حیات مستند خود را سپری می‌کند. در چنین شرایطی، باری مضاعف و تکلیفی سنگین بر دوش نظام مالی به‌خصوص صنعت بانکی کشور قرار گرفته که «اِن قُبِلت قُبِل ما سِواها و اِن رُدّت رُدّ ما سِوارها.» قلب تحولات اقتصاد کلان که در کنترل تورم و تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی برای خروج از رکود در نظام بانکی‌ می‌زند به مراقبت ویژه نیاز دارد. دکتر نیلی اظهارکرد: استحکام مالی بانک‌ها که در اثر مضایق تحریم و عمیق شدن رکود آسیب دیده باید ترمیم و بازیابی شود و شکاف عمیق بخش سنتی و غیرمنعطف بانکداری کشور با بانکداری حرفه‌ای، پویا و چابک دنیا باید با عزمی راسخ و اراده‌یی سترگ پر شود. بازآرایی و بازمهندسی بانک مرکزی و نوسازی و حرفه‌ای‌سازی بانک‌ها که در صدر برنامه‌های رییس کل محترم بانک مرکزی قرار دارد این هدف را نشانه‌گیری کرده است. فرهاد نیلی گفت: محوریت همایش امسال تلاش برای ارایه نگاهی نو از تلاقی بانکداری با فناوری‌های نوین با این انگیزه است که این ارتباط از پوسته بانکداری عبور کرده و به هسته سخت آن برسد. بانکداری الکترونیک در ایران به‌عنوان صنعتی پویا و متمکن وارد دوران بلوغ خود شده است. از ویژگی‌های این دوران، ضرورت شناخت دقیق‌تر بازیگران کلیدی نسبت به محیط اطراف و درکی صحیح از تصویر بزرگ صنعت در قاب اقتصاد کلان است. وصف الکترونیک پوسته‌یی بر قامت بانکداری است که اگر تا امروز، معیاری برای تفکیک بانکداری سنتی از مدرن بود از امروز باید همه بانکداری را دربر بگیرد. نکته کلیدی اینجاست که دوران سکون مشتری به اتمام رسیده است. بانک باید بداند مشتری او کجاست، چه می‌کند و چه می‌خواهد تا خدمت مورد درخواست وی را در زمان و مکان مدنظر و با کیفیت مورد انتظار به وی ارایه دهد. اکنون که خوشبختانه این مهم در حوزه خدمات پرداخت با کیفیتی مناسب محقق شده است، نوبت آن رسیده تا بتوانیم بدنه لخت خدمات بانکی را از این گردنه عبور دهیم. ارایه کارت اعتباری، مهم‌ترین آزمون پیش رو نظام بانکی در تحقق این مهم است. نیلی افزود: این همایش نقطه عطفی است که هر ساله مرزهای داخلی و بین‌المللی این صنعت را روی بانکداران و فناوران باز می‌کند و ذی‌نفعان اصلی این حوزه شامل بانک مرکزی، بانک‌ها، دانشگاه‌ها، شرکت‌های فناوری اطلاعات و مشتریان بزرگ نظام بانکی را با ظرفیت بالایی برای گوش دادن، فرا گرفتن و تشریک مساعی در زمان و مکانی واحد گرد هم می‌آورد تا نویدبخش آینده روشنی برای این صنعت استراتژیک باشد. برت کینگ: همه‌چیز کسب وکارهای آینده تغییر خواهد کرد برت کینگ (آینده‌پژوه و نظریه‌پرداز مشهور استرالیایی) با اشاره به بازنگری خدمات و محصولات مالی به بررسی چگونگی رقابت بانک‌ها در بانکداری آینده پرداخت و از تلاش بانک‌ها برای استفاده بیشتر از کیف پول همراه، بانکداری ابری و استفاده از شبکه‌های اجتماعی در صنعت بانکداری سخن گفت . وی افزود: در 10سال آینده تحولات زیادی در زمینه بانکداری اتفاق می‌افتد که در مقایسه با 100سال گذشته بیشترین مقدار در ابعاد خود بوده است. بسیاری از امور بانکی مربوط به 100سال پیش است؛ بنابراین ممکن است عده‌یی بگویند این تغییرات زیاد نیستند اما در آینده همه‌چیز تغییر خواهد کرد. برت کینگ گفت: «در 10سال آینده تحولات زیادی در زمینه بانکداری اتفاق می‌افتد که در مقایسه با 100سال گذشته بیشترین مقدار در ابعاد خود بوده است. بسیاری از امور بانکی مربوط به100سال پیش است؛ بنابراین ممکن است عده‌یی بگویند این تغییرات زیاد نیستند اما در آینده همه‌چیز تغییر خواهد کرد. گرچه پیش‌بینی آینده دشوار است اما گاهی اوقات این پیش‌بینی‌ها درست از آب در می‌آیند. ما به‌عنوان آینده‌پژوه به رویه‌ها نگاه می‌کنیم. در این رویه‌ها فناوری مهم‌ترین عامل تحولات بوده که در ابتدا با اختراع ماشین بخار تاثیرگذاری خود را آغاز کرده و در 200سال گذشته هیچ صنعتی نتوانسته است در مقابل تاثیر فناوری مقاومت کند.» او گفت: «همین وضعیت در مورد بانکداری نیز جریان دارد. یکی از مهم‌ترین تحولات بانکداری ورود عملیات بانکی به تلفن‌های هوشمند بوده است. این فناوری آنقدر طبیعی است که اگر بانک‌ها ارزش آن را درک نکنند مشتریان امروزی با آنان ارتباط برقرار نخواهند کرد. اگر بانک‌ها راهی برای ارتباط با مشتریان پیدا نکنند دچار مشکل خواهند شد. در این میان رفتار مشتریان مهم‌ترین عامل در تحولات است.» این پژوهشگر استرالیایی گفت: «این ارتباط نه تنها از طریق شعبات بیشتر بانکی حاصل نمی‌شود بلکه با ارتباط و شناخت صحیح مشتریان است که صورت می‌پذیرد. تا پایان این دهه پررشدترین حساب‌های بانکی آنهایی خواهند بود که در تلفن هوشمند ایجاد می‌شوند و صاحب آن هیچگاه به شعبه بانک مراجعه نمی‌کند. امروزه در کشورهای بزرگ پیشرفته میزان مراجعه فیزیکی مشتریان به شعب بانکی تا حدود ۹۰درصد کاهش یافته است؛ چراکه مردم دیگر نیازی به اینگونه مراجعات ندارند و این همان تغییر رفتار مردم و مشتریان بانکی است که سیر تحولات نظام بانکی را شکل می‌دهد.» او با بیان این نکته که بانک‌ها در آینده متحول می‌شوند، گفت: «مشکل بانک‌ها این است که چگونه باید با مشتریان خود ارتباط برقرار کنند. استفاده از تلفن‌های هوشمند و رایانه‌های کوچک می‌تواند اطلاعات را به‌طور صحیح در اختیار قرارداده و افرادی که بتوانند از این اطلاعات بهترین استفاده را انجام دهند از مراجعه حضوری به بانک استقبال نمی‌کنند. بانکداری آینده به معنای ارایه بهترین خدمات به فرد است صرف‌نظر از اینکه این فرد در چه مکانی قرار دارد. هر عملیات بانکی که مبتنی بر ثبت کاغذی باشد، دیگر آینده‌یی ندارد.» برت کینگ توضیح داد: «مفهوم محتوایی خدمات مالی تغییر کرده و از ارایه محصول به ارایه خدمات تبدیل شده است. در 10سال آینده بانکداران خوب افرادی هستند که دارای تخصص بوده و تحلیل داده‌اند، آنها طراحانی مجرب هستند مسلط به روانشناسی رفتار، متخصص الگوریتم ریسک و شناخت هویت.» فقدان مدیریت ریسک کارگاه تخصصی «ارزیابی ریسک اعتباری» توسط رمزی وفا مدیرعامل گروه 6 سیگما برگزار شد. در این کارگاه، مدیریت ریسک اعتباری مطابق با استانداردهای کمیته بال مورد بررسی قرار گرفته است. رمزی وفا مدرس این کارگاه در توضیح این موضوع گفت: «مدیریت ریسک کاربرد سیستماتیک سیاست‌های مدیریتی، رویه‌ها و فرآیندهای مربوط به فعالیت‌های تحلیل، ارزیابی و کنترل ریسک به‌شمار می‌رود. مدیریت ریسک عبارت از فرآیند مستندسازی تصمیمات نهایی اتخاذ شده و شناسایی و به‌کارگیری معیارهایی است که می‌توان از آنها جهت کاهش ریسک تا سطحی قابل قبول استفاده کرد.» او در ادامه گفت: «قسمتی از مشکلات امروز بانک‌های کشور در زمینه افزایش مطالبات معوق و سوخت‌شده به‌دلیل عدم‌بهره‌گیری بانک‌ها از نظام اندازه‌گیری و مدیریت ریسک اعتباری است. در این کارگاه، تلاش بر این نکته است که سازوکاری برای اندازه‌گیری و مدیریت ریسک اعتباری بانک ارایه شود. این سازوکار تصمیمات مدیریت ریسک اعتباری و دایره اعتبارات بانک را در باب شناسایی و تخصیص وام به مشتریان معتبر هدایت می‌کند و در عین حال تصمیمات مدیریت سبد وام را برای بهره‌برداری بهینه از اثرات تنوع‌بخشی سبد پشتیبانی می‌کند.» او در ادامه این مطلب افزود: «برخی از بانک‌ها به‌دلایلی مانند وجود شاخصهای ساده، عدم به‌روزرسانی اطلاعات مشتریان، فقدان وجود ابزارهایی مانند آزمون و ارزیابی عملکرد مدل و خطا در پایش ارزش وثایق تمایل چندانی برای استفاده از مدل‌های ریسک اعتباری نشان نمیدهند. یک مدل ریسک اعتباری قوی شامل فرآیندها، سیاست‌ها و عملیاتی میشود که توسط بانک برای تخمین تابع احتمال نکول سبد اعتباری به‌کار برده می‌شود، است. یک سیستم رتبه‌بندی اعتباری باید تمام پارامترهای مالی و غیرمالی را در خود لحاظ کند، بنابراین به‌طور ساده میتوان گفت که وزن استحکام مالی مشتری ۵۰درصد، مدیریت ۳۰درصد، شرایط محیطی ۱۰درصد و نوع صنعت در این ارزیابی ۱۰درصد است. برای انجام تحلیل مالی شرکت علاوه بر پایش جریانات وجوه نقد باید برخی از نسبتهای دیگر مانند پوشش جریانات وجوه از مقدار اصل و سود وام نیز درنظر گرفته شود.» در این کارگاه، نسخه نمایشی نرم‌افزار ریسک اعتباری (CRS) برای بانک‌ها نیز تشریح شد. این نرم‌افزار توسط گروه شرکتهای 6 سیگما برای رتبه‌بندی اعتباری شرکتها و سایر بدهکاران بانکها تهیه شده است. ازجمله ویژگیهای اصلی این نرم‌افزار میتوان به تطبیق آن با قوانین و الزامات توافقنامه بال، کاربرد ساده، کارایی و قابلیت عملیاتی آن و انعطاف‌پذیری در گزارش‌گیری برای کارشناسان و مدیران اشاره کرد. همچنین این نرم‌افزار از قابلیت ارتقا و اضافه‌کردن برخی از توابع مانند آزمون تنش برای بانک‌‌ها برخوردار است. رمزی وفا دراین‌باره گفت: «به‌طور کلی چهار کارکرد اصلی برای این نرم‌افزار میتوان ذکر کرد که عبارتند از: تحلیل و مدل‌سازی مالی، رتبه‌بندی ریسک اعتباری مشتریان بانک، تنظیم خودکار و کاربردی اعتبارات داده شده و همچنین رتبه‌بندی ریسک سبد اعتباری بانک. صفحه اول این نرم‌افزار شامل سه گزینه اصلی با عناوین بدهکاران، کاربردهای اعتبارات و رتبه‌بندی ریسک سبد اعتباری است. در هر کدام از گزینه‌های نام‌برده مجموعه‌های متفاوتی باتوجه به نیاز بانک‌ها لحاظ شده است.» لزوم تدوین دقیق قراردادهای IT بانکی «بانک‌ها و موسسات اعتباری برای دریافت خدمات مطلوب بانکداری الکترونیک باید قراردادهای دقیق‌ و مطمئنی را با شرکت‌های خدمات اینترنتی و الکترونیکی منعقد کنند. از این روست که باید یک سری استانداردهای حقوقی در این زمینه مورد توجه قرار گیرد.» کارگاه «ریسک‌های کلیدی در قراردادهای IT بانکی» توسط دانیل توماس هلند از موسسه استیفنسون هاروود انگلستان در بعدازظهر روز اول همایش برگزار شد. دانیل توماس هلند در این کارگاه به ارایه موضوع «ریسک‌های کلیدی در قراردادهای IT بانکی» پرداخت. او در ابتدای مطالب خود به این مساله اشاره کرد که بانک‌ها و موسسات اعتباری برای دریافت خدمات مطلوب بانکداری الکترونیک باید قراردادهای دقیق‌ و مطمئنی را با شرکت‌های خدمات اینترنتی و الکترونیکی منعقد کنند. از این روست که باید در این زمینه یک سری استانداردهای حقوقی مورد توجه قرار گیرد.» او درباره انتخاب شرکت‌های خدماتی گفت: «اسناد موردنیاز برای مناقصات، نحوه تعیین قیمت، محرمانه بودن فرایند قرارداد، تصمیم‌گیری در مورد پیشنهادات، زمان و هزینه مناقصه از یک‌سری استانداردهای حقوقی پیروی می‌کند که بانک‌ها و موسسات اعتباری باید با آنها آشنایی داشته باشند. او همچنین اضافه کرد: «پس از انتخاب شرکت ارایه‌دهنده خدمات فناوری اطلاعات، لازم است متن قرارداد واضح و دقیق تهیه شود، به‌گونه‌یی که تخصیص ریسک‌ها در آن به نحو کارآمدی انجام گرفته باشد.» هلند درباره مسایل حقوقی قراردادها توضیح داد: «باید قراردادها به‌صورت صریح، شفاف و کامل تدوین شوند. علاوه‌بر آن، انواع نرم‌افزارها، هزینه‌های مختلف، خدماتی که شرکت‌ به بانک ارایه می‌دهد، تعیین حقوق قراردادی طرفین و مکانیسم‌های ضروری، ازجمله مباحث حقوقی مهمی هستند که باید به‌دقت مورد بررسی قرار گیرند، چراکه در این میان ممکن است پس از انعقاد قرارداد، قوانین و مقررات یا الزامات نظارتی تغییر کنند.» او تاکید کرد: «اصولی که در اینجا گفته می‌شوند در همه کشورها قابل‌اعمال هستند. باید قراردادهای بانک‌ها با شرکت‌های فناوری اطلاعات به‌صورت یک مناقصه یا مزایده برگزار و الزامات بانک در مناقصه و مزایده به‌صراحت مشخص شود.» ‌هلند در توضیح این نکته خود اضافه کرد: «از ابتدا و قبل از اینکه برنده مناقصه مشخص شود، لازم است قرارداد را آماده کرده باشیم. می‌توان همزمان با چند عرضه‌کننده مذاکره کرد تا یکی از آنها درنهایت انتخاب شود. رقابت را باید تا جایی که می‌شود افزایش داد. همه ریسک‌ها را نمی‌توان بر عهده عرضه‌کننده گذاشت. این امر می‌تواند درنهایت به ضرر بانک تمام شود.» پیشنهادهایی جهت بهبود بانکداری اینترنتی در کشور «بانک‌ها و موسسات اعتباری برای دریافت خدمات مطلوب بانکداری الکترونیک باید قراردادهای دقیق‌ و مطمئنی را با شرکت‌های خدمات اینترنتی و الکترونیکی منعقد کنند. ازاین‌روست که باید یک سری استانداردهای حقوقی در این زمینه مورد توجه قرار گیرد.» در حاشیه نخستین روز از چهارمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت، در یکی از کارگاه‌های آموزشی ده‌گانه این همایش که در سالن فرعی شماره۶ مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد برگزار شد، علیرضا میرزایی‌برزی رییس گروه بازاریابی و مهندسی فروش شرکت خدمات انفورماتیک به همراه خانم نیکزاد کارشناس ارشد تحقیقات بازار این شرکت، کارگاهی با عنوان «ترازیابی سامانه‌های بانکداری اینترنتی در کشور» برگزار کردند. میرزایی با معرفی اجمالی بانکداری اینترنتی و مرور کوتاهی بر تاریخچه اینترنت در جهان و ایران به ارایه آمارهایی در حوزه بانکداری اینترنتی همچون پراکندگی کاربران اینترنت در جهان و ایران، ضریب نفوذ اینترنت و سیر بانکداری الکترونیکی در ایران پرداخت. در ادامه خانم نیکزاد با معرفی تعدادی از شرکت‌های تامین‌کننده اینترنت‌بانک در کشور، به معرفی و تحلیل عملکرد شرکت خدمات انفورماتیک به‌عنوان یکی از شرکت‌های ارایه‌دهنده این خدمت پرداخته و فرایند ترازیابی خدمات بانکداری اینترنتی کشور را از منظر خود شرح دادند. برمبنای ترازیابی انجام‌شده، مشتریانی(بانک‌ها) از شرکت‌های مطرح تامین‌کننده اینترنت‌بانک انتخاب شده و سامانه اینترنت‌بانک مربوط به ۹بانک با ۷۲معیار که این معیارها خود در قالب ۱۰دسته اطلاعات کلی، مدیریت حساب، انتقال‌وجه، خدمات کارت، خدمات تسهیلات، خدمات چک، خدمات پرداخت، خدمات ارزی، مدیریت کارت اعتباری و تنظیمات کاربر تقسیم شده بودند؛ مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین الگوی به‌کار گرفته شده در ترازیابی صورت‌گرفته، ترکیبی از قابلیت‌های ارایه‌شده در بانک‌های مطرح دنیا بود. در پایان ارایه‌دهندگان این کارگاه پیشنهادهایی همچون قرار دادن کاربردی‌ترین قابلیت‌ها در صفحه‌ اصلی، شخصی‌سازی صفحه حساب بانکی توسط مشتریان و قرار دادن ابزارهای مدیریت مالی در بانکداری اینترنتی را جهت بهبود بانکداری اینترنتی در کشور ارایه کردند. جشنواره دکتر نوربخش انتخاب محصولات برتر بانکی از سوی بانک‌ها و شرکت‌های ارایه‌دهنده به پایان رسید و نتایج این داوری در مراسم اختتامیه چهارمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت معرفی خواهند شد. «جشنواره دکتر نوربخش» با هدف یادآوری و تجلیل از زنده‌یاد محسن نوربخش از پرسابقه‌ترین روسای کل بانک مرکزی جمهوری ایران هرساله همزمان با پایان کار همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت برگزار می‌شود. در این جشنواره که در کنار برنامه‌های اصلی همایش اتفاق می‌افتد، برای حمایت از دستاوردهای نوین بانکداری الکترونیک، از بانک‌ها و نوآوری‌های برتر در حوزه بانکداری الکترونیک با اهدای لوح و تندیس قدردانی به عمل خواهد آمد.