آثار فرمان دستگیری دلالان بازار ارز؟

روز گذشته، غلامعلی کامیاب، معاون ارزی بانک مرکزی در پاسخ به پرسش تسنیم، که آیا بناست مشابه سال‌های90 و 91 دلال‌های خیابان فردوسی توسط نیروی انتظامی دستگیر شوند؟ گفت: بله، البته آن زمان مقررات مدونی وجود نداشت اما هم‌اکنون دستورالعمل مدون تدوین و به بخش‌های مختلف ابلاغ کرده‌ایم. اشاره معاون ارزی بانک مرکزی به دستورالعمل جدید است که براساس آن هرگونه خریدوفروش و نرخ‌گذاری ارز توسط دلال‌ها جرم محسوب می‌شود، پیرو ابلاغ دستورالعمل مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافی‌ها و الزام بانک مرکزی به اعلام نرخ‌های ارز ازسوی کانون صرافان، دلالان بازار ارز توسط نیروی انتظامی و بانک مرکزی دستگیر می‌شوند. آقای عزتی سخنگوی کانون صرافان ایران به پرسش خبرنگار، پاسخ نداد و در واکنش به این پرسش که زمان جمع‌آوری دلالان و اجرای دستورالعمل جدید چه زمانی است، گفت: پرسش خود را به‌صورت مکتوب به کانون صرافان ایران ارسال کنید تا پاسخ دهیم. همچنین تلفن احمد لواسانی دبیرکل کانون صرافان نیز خاموش بود و امکان تماس فراهم نشد. خبرنگار در تماس با فعالان بازار ارز و طرح این پرسش که آیا چنین دستورالعملی قابل اجرا خواهد بود و آیا می‌توان با دلالان بازار ارز برخورد کرد، پرسش خود را با علی کیوان‌پناه فعال بازار ارز مطرح کرد که وی گفت: باید توجه داشته باشیم بازار تابع عرضه و تقاضاست و نمی‌توان نرخی را تعیین و دیگران را مجبور کرد که از آن نرخ تبعیت کنند. این کار بانک مرکزی و کانون صرافان در نرخ‌گذاری ارز اجرا شدنی نیست زیرا هرجا که نرخی را اعلام می‌کنند باید بتوانند به آن عمل کنند و در همان نرخ به نیاز بازار و تقاضای موجود پاسخ دهند. اگر عرضه ارز کافی داشته باشد حرف او و اعلام نرخ معتبر خواهد بود اما اگر بخواهد به اجبار برای دیگران تعیین نرخ کند باعث عدم عرضه مناسب خواهد شد و متقاضی نمی‌تواند نیاز خود را تامین کند. برخی فعالان بازار ارز، بااشاره به تجربه دهه‌های گذشته، در دوره جنگ و تشدید تحریم‌های سال‌های اخیر و... معتقدند که باوجود تجربه دولت در ناکارآمدی نرخ‌گذاری و کنترل بازار ارز و باوجود تاکید بسیاری از اقتصاددانان کشور که کنترل و دستگیری فعالان بازار ارز را ناکارآمد ارزیابی کرده‌اند، مشخص نیست که چرا بانک مرکزی بازهم از روش گذشته برای ایجاد تعادل نسبی در بازار ارز استفاده می‌کند و با این دستورالعمل چه هدفی را دنبال می‌کند؟ بانک مرکزی با کنترل بازار، نمی‌تواند نرخ ارز را در حد مورد انتظار تعیین کند و راهی جز عرضه و تقاضا برای بازار ارز وجود ندارد. در ارتباط با سخنان معاون ارزی بانک مرکزی این پرسش مطرح است که اولا زمان اجرای این دستورالعمل و دستگیری دلالان از چه تاریخی خواهد بود؟ و چرا بانک مرکزی و کانون صرافان زمان دقیق اجرای این دستورالعمل و دستگیری دلالان را اعلام نکرده‌اند؟ مردم و فعالان بازار ارز از کجا باید متوجه شوند که آیا مراجعه به بازار آزاد ارز امکان‌پذیر است یا جرم محسوب می‌شود؟ لذا ضروری است که برای روشن شدن افکار عمومی، و فعالان بازار ارز، بانک مرکزی و کانون صرافان، تاریخ اجرای این دستور العمل را اعلام کنند. آیا هماهنگی لازم در این رابطه بین بانک مرکزی و کانون صرافان و فعالان بازار صورت گرفته است؟ آیا آمادگی لازم در بازار ارز برای اجرای این تصمیم وجود دارد؟ آیا اصولا چنین تصمیمی قابل تحقق است؟ و آیا این دستورالعمل برای صرافان مشخص و روشن و بدون ابهام است؟ همچنین چه مشکلات و موانعی برای اجرای این دستورالعمل وجود دارد؟ نکته دیگر این است که چه کسانی و تا چه میزانی قادرند در بازار آزاد، ارز خریدوفروش کنند. نرخ ارز در بازار آزاد چگونه تعیین خواهد شد. آیا طبق روال قبل خواهد بود یا اینکه با تغییراتی مواجه خواهد شد؟ این نرخ به‌صورت روزانه چگونه توسط کانون صرافان تعیین خواهد شد؟ چه سقفی برای دلالان و صرافان در مبادلات ارزی مشخص شده و مقابله با دلالان ارزی شامل چه افراد و موارد و میزان مبادلات ارزی را شامل خواهد شد؟ آیا کانون صرافان براساس فاصله‌یی مشخص از نرخ ارز مبادلاتی بانک مرکزی، نرخ بازار آزاد را تعیین خواهد کرد یا تابع عرضه و تقاضا و مکانیسم بازار آزاد خواهد بود؟ اگر دانشجویان یا نیازمندان به واردات کالایی ضروری نظیر دارو یا مسافران به ارز نیاز داشته باشند باید چگونه به بازار آزاد مراجعه و نیاز خود را تامین کنند؟ غلامعلی کامیاب در پاسخ به این پرسش که پیرو ابلاغ دستورالعمل مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافی‌ها و الزام بانک مرکزی به اعلام نرخ‌های ارز ازسوی کانون صرافان، چه برخوردی با دلال‌های سبزه‌میدان و پاساژ افشار که روزانه با تجمع در این اماکن به نرخ‌گذاری می‌پردازند، خواهد شد؟ اظهار داشت: باتوجه به ابلاغ این دستورالعمل دیگر کسی نباید این کار را انجام دهد چراکه جرم محسوب می‌شود. تاکنون دلال‌ها در پاساژ افشار داد می‌زدند و به‌صورت صوری ۱۰۰هزار دلار خریدوفروش را ثبت می‌کردند. وی با بیان اینکه همان‌طور که افراد به‌راحتی نمی‌توانند در ملاعام مرتکب جرم شوند و امور خلاف را انجام دهند در بازار ارز هم عده‌یی نمی‌توانند نرخ تعیین کنند و ارز بفروشند، تصریح کرد: بنابراین دیگر افراد نباید در بازار ارز به این شکل فعالیت کنند. کامیاب تاکید کرد: هم‌اکنون ارز فروش‌ها در بازار ارز همچنین نهاد رسمی اعلام نرخ ارز در بازار آزاد مشخص شده است و باید برهمین اساس خریدوفروش و قیمت‌گذاری انجام شود. وی در پاسخ به اینکه نرخ ارز در کانون صراف‌ها برچه اساسی تعیین می‌شود؟ گفت: کانون صراف‌ها براساس معاملات واقعی و میانگین موزون نرخ ارز را تعیین و اعلام می‌کند. معاون ارزی بانک مرکزی در همین ارتباط افزود: صرافی‌ها اطلاعات معاملات خود را در سیستم سنا ثبت می‌کنند و بانک مرکزی حجم و نرخ معاملات را برای تعیین نرخ روز ارز دراختیار کانون صرافان قرار می‌دهد البته فقط نرخ و حجم نه اسم صرافی و اشخاص را. کامیاب با تاکید بر اینکه با مکانیسم مذکور نرخ ارز براساس واقعیت تعیین و اعلام می‌شود، گفت: تاکنون دلال‌ها در پاساژ افشار داد می‌زدند و به‌صورت صوری 100هزار دلار خریدوفروش را ثبت می‌کردند و همین باعث نرخ‌های غیرواقعی می‌شد. طبق ماده8 مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافی‌ها، کانون صرافان مکلف است در محدوده زمانی مندرج در ماده (4) این مقررات هر یک ساعت یک‌بار میانگین موزون نرخ خرید صرافی‌ها و میانگین موزون نرخ فروش صرافی‌ها را محاسبه و در تارنمای خود اعلام کند. نرخ‌های اعلام شده میانگین موزون معاملات انجام شده در یک ساعت است و شامل معاملات کل روز نمی‌شود. همچنین براساس ماده (9) آخرین نرخ محاسبه شده به‌شرح ماده (8) فوق، نرخ پایانی (Closing Rate) روز کاری خواهد بود. ماده (10) نرخ شروع بازار (Opening Rate) در روز کاری بعد، نرخ پایانی بازار در روز کاری قبل با دامنه تغییرات 2/. ± درصد خواهد بود. ماده (11) کانون صرافان موظف است ساعت11 هر روز میانگین موزون نرخ ارز روزانه کل خریدها و میانگین موزون نرخ ارز کل فروش‌ها در روز کاری قبل را محاسبه و در تارنمای خود قرار دهد. تبصره: اطلاعات مربوط به نوع ارز، نرخ ارز و حجم معاملات انجام شده، از طریق سامانه سنا دراختیار کانون صرافان قرار خواهد گرفت.