خود را برای بازگشت ترامپ آماده کنید

اقتصادآنلاین-آرش نصیری؛ برای اکثر کشورها، سیاست خارجی دولت بایدن نشان دهنده بازگشت به حالت عادی پس از هرج و مرج سال‌های ریاست جمهوری ترامپ است. متحدان و شرکای دیرینه روابط خود را تقویت کرده‌اند. دیکتاتورها دیگر با رئیس جمهوری از ایالات متحده که می‌خواهد از آنها تقلید کند سر و کار ندارند. قدرت‌های رقیب با ایالات متحده‌ای روبرو هستند که در صدد رقابت و جلو زدن از آن‌هاست.

 با این حال، در پس این آرامش سطحی، بسیاری از بازیگران جهانی نگران انتخابات ریاست جمهوری 2025 ایالات متحده هستند. علیرغم چهار کیفرخواست قضایی، دونالد ترامپ احتمالاً نامزد پیشتاز حزب جمهوری‌خواه برای ریاست جمهوری است. با فرض رخ دادن این اتفاق، نظرسنجی‌های فعلی نشان می‌دهد که رقابتی تنه‌به‌تنه بین ترامپ و بایدن در انتخابات عمومی سال 2024 وجود خواهد داشت. بنابراین برای دیگر رهبران ضروری است که احتمال دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ از 20 ژانویه 2025 را جدی بگیرند.

برای درک روابط بین‌الملل در 15 ماه آینده، ناظران باید چگونگی تأثیر احتمال دومین دوره ترامپ بر نفوذ ایالات متحده در جهان را مورد بررسی قرار دهند. متحدان و دشمنان ایالات متحده هر دو این موضوع را مد نظر قرار داده‌اند. رهبران کشورهای دیگر تصور می‌کنند که دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ حتی از اولین دوره او آشفته‌تر خواهد بود. دورنمای بازگشت او به کاخ سفید، ترس را به جان متحدان آمریکا انداخته و امید را به رقبای این کشور برمی‌گرداند. به عنوان مثال، مقامات روسیه و چین به تحلیل‌گران گفته‌اند که امیدوارند ترامپ دوباره انتخاب شود. برای روسیه بازگشت ترامپ به قدرت به معنای حمایت کمتر غرب از اوکراین است. برای چین این به معنای به هم ریختن اتحاد ایالات متحده با کشورهایی مانند ژاپن و کره جنوبی است که پکن را تحت فشار می‌گذارند. بهترین اقدام دولت بایدن در سیاست خارجی در سال آینده یک ابتکار دیپلماتیک یا نظامی نخواهد بود، بلکه باید این را نشان دهد که ترامپ در نوامبر 2024 برنده نخواهد شد.

عادی سازی روابط پس از هرج و مرج ترامپ

ترامپ در اولین دوره ریاست جمهوری خود، شبکه مستحکم اتحادها و مشارکت‌هایی را که ایالات متحده در 75 سال گذشته ایجاد کرده بود، در هم شکست. برای متحدان دیرینه اروپا، آمریکای لاتین و حاشیه اقیانوس آرام، ایالات متحده به طور ناگهانی مجموعه‌ای گیج‌کننده از رفتارهای دمدمی‌مزاجانه را به نمایش گذاشت. ترامپ مکرراً تهدید می‌کرد که از توافقات قبلی از جمله ناتو، سازمان تجارت جهانی، توافقنامه تجارت آزاد بین آمریکا و کره جنوبی و  همچنین قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی موسوم به نفتا (NAFTA) خارج خواهد شد. در مقابل، اگرچه دشمنان ایالات متحده نیز مجبور بودند با عصبانیت‌های گاه‌وبیگاه ترامپ مقابله کنند، اما از بسیاری جهات برای آن‌ها بهترین زمان بود. ترامپ خود را به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، شی جین پینگ، رئیس جمهور چین و کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی نزدیک کرد. این کشورها با خوشحالی از روابط تیره ایالات متحده با متحدان بهره‌برداری کردند. برای مثال شی در سال 2017 به داووس می‌رود و عملاً اعلام می‌کند که چین در حال حاضر به جای ایالات متحده قدرت شماره یک جهان است. پوتین یا شی نیازی نداشتند که بی‌پروا عمل کنند زمانی که رقیبشان خود در حال خرابکاری بود.

پیروزی بایدن بر ترامپ در سال 2020 به بسیاری از این رفتارهای عجیب پایان داد. بایدن ائتلاف‌های سنتی را تا حدی که از زمان ریاست جمهوری جورج بوش پسر دیده نشده بود، دوباره برقرار کرد. بایدن به طور گسترده با رهبران اروپایی در طراحی پاسخ ایالات متحده به حمله روسیه به اوکراین مشورت کرد، و این منجر به درجه‌ای از همکاری فراآتلانتیک شد که حتی پوتین را شگفت زده کرد. به طور مشابه، دولت حمایت بسیاری از متحدان خود را برای مقابله با چین به دست آورده است. نظرسنجی عمومی انجام شده در گروهی متشکل از 23 کشور مختلف مانند مجارستان، ژاپن و نیجریه نشان می‌دهد که بسیاری در جهان در دوران بایدن نگرش مثبت‌تری نسبت به ایالات متحده زمان ترامپ دارند.

 در عین حال، رقبایی مانند روسیه و چین مجبور شده‌اند خود را با رئیس‌جمهوری که پابه‌پای آن‌ها در یک رقابت جدی حرکت می‌کند سازگار کنند. ترامپ به چین فحاشی و پرخاشگری می‌کرد اما در نهایت، او بیشتر به انجام معاملات علاقه‌مند بود تا پیشبرد منافع ایالات متحده - برای مثال می‌توان به فشار او برای نهایی کردن فاز اول توافق تجاری با چین در اوایل سال 2020 بدون بازخواست مقامات چینی در مورد همه گیری کووید-19 اشاره کرد.

بایدن همچنین در جذب متحدان و شرکای جدید بسیار ماهر بوده است. ناتو گسترش یافته و فنلاند را نیز در بر می‌گیرد و به زودی احتمالاً سوئد را نیز در فهرست خود قرار خواهد داد. مشارکت سه جانبه ژاپن، کره جنوبی و ایالات متحده در شمال شرق آسیا تقویت شده است. گردهمایی رهبران این کشورها در کمپ دیوید در ماه اوت در دوران ترامپ غیرقابل تصور بود

اما بسیاری از نخبگان در کشورهای دشمن ایالات متحده امیدوار هستند  که خبر بازگشت ترامپ به ریاست جمهوری در سال 2025 را بشنوند. یک مقام آمریکایی در ماه اوت به سی‌ان‌ان گفت: «پوتین می‌داند که ترامپ به او کمک خواهد کرد. و همینطور اوکراینی‌ها و شرکای اروپایی ما.»

متحدان در اروپا نیز به فکر انتخاب مجدد ترامپ هستند - یا بهتر است بگوییم، از آن می‌ترسند. برخی ناظران استدلال می‌کنند که اگرچه ترامپ در زمان ریاست جمهوری خود سیاست خارجی غیرمتعارفی را اجرا کرد، اما همچنان به بدترین مقاصد خود عمل نکرد. او نه ایالات متحده را از سازمان تجارت جهانی یا ناتو خارج کرد و نه سربازان آمریکایی را از سراسر حاشیه اقیانوس آرام خارج کرد. این کارشناسان بر این باورند که دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ، تنها تکرار غم‌انگیزتر دوره اول او خواهد بود، به خصوص که او بسیاری از مشاوران کارکشته‌ خود را نیز کنار گذاشته است و دیگر کسی نیست که جلوی او را بگیرد.

دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ بسیار شبیه به آشفتگی چند ماه آخر دوره اول ترامپ خواهد بود، زمانی که چهل و پنجمین رئیس جمهور آمریکا به بمباران ایران و خروج یکجانبه نیروهای آمریکایی از مناطق مختلف مانند سومالی و سوریه نزدیک شده بود. سیاست‌های خارجی ایالات متحده در این دوره اغلب در گرو هوس‌بازی‌های سیاسی ترامپ بود اما پیش‌بینی می‌شود که دوره دوم او باعث شود تا اولین دوره ریاست جمهوری ترامپ شبیه به بهشت به نظر برسد!

ترامپ نظم جهانی را به چالش می‌کشد

در هر صورت، خطرات در حال حاضر بیشتر از چهار سال پیش است. پاسخ به حمله روسیه به اوکراین و رشد اقتصادی چین، سیاست خارجی ایالات متحده و متحدانش را بیشتر در هم آمیخته است. اگر ترامپ سکان سیاست خارجی ایالات متحده را در دست بگیرد، نتیجه یک گسیختگی بسیار گسترده‌تر خواهد بود. در صورتی که تحریم‌های زمان جنگ علیه روسیه مختل گردد یا ترامپ بخواهد دوباره با کیم جونگ اون دوست صمیمی شود، متحدان ایالات متحده چاره‌ای جز اتخاذ استراتژی‌های پوشش ریسک برای سال آینده ندارند. این نشان می‌دهد که چرا برخی از کشورهای اروپای شرقی و فرانسه نیز متحدان خود را تحت فشار قرار می‌دهند تا اوکراین را زودتر به عضویت ناتو بپذیرند، چرا که پیش‌بینی می‌کنند که ترامپ ممکن است در حالی که جنگ با روسیه ادامه دارد، به کیف پشت کند.

بدین ترتیب بسیار بعید است که چین اجازه گرم شدن روابط دوجانبه را بدهد یا اینکه روسیه نشانه‌ای از علاقه خود به مذاکرات صلح جدی قبل از انتخابات ارائه دهد. مسلماً به نفع پکن و مسکو است که هر کاری در توان دارند انجام دهند تا به نظر برسد در صورت انتخاب مجدد بایدن، جهان در آتش خواهد سوخت.  از این سو هرچه دولت بایدن بتواند حمایت بیشتری را از کنگره دریافت کند، تغییر مسیر برای ترامپ دشوارتر خواهد بود.

بایدن همچنین می‌تواند از احتمال بازگشت ترامپ به چانه‌زنی با متحدان سرکش و مخالفان دیرینه استفاده کند. لفاظی‌های خصمانه ترامپ در قبال مکزیک ممکن است این امکان را به دولت بایدن بدهد که امتیازات بیشتری در زمینه‌های مختلف از دولت مکزیک دریافت کند.

به همین ترتیب، خصومت عمیق ترامپ با ایران ممکن است بایدن را قادر سازد تا مذاکرات هسته‌ای را با تهران آغاز کند، به‌گونه‌ای که خروج مجدد از توافق را برای ترامپ پرهزینه‌تر کند. به عنوان مثال آمریکا می‌تواند قبل از هرگونه توافقی دارایی‌های مسدود شده ایران را به طرف‌های ثالث، مانند قطر انتقال دهد. این کار به دور نگه داشتن مذاکرات از هوسبازی‌های کاخ سفید کمک می‌کند.

 اما بهترین اقدامی که دولت بایدن می‌تواند در پاسخ به احتمال انتخاب مجدد ترامپ انجام دهد این است که ثابت کند شانس ترامپ برای انتخاب مجدد اندک است. تا زمانی که این احتمال وجود دارد که ترامپ یا شخصی مانند او برنده ریاست جمهوری شود، بقیه جهان در دوام هر استراتژی بزرگ ایالات متحده تردید خواهند داشت. دولت فعلی باید ترامپیسم را نیز مانند ترامپ شکست دهد.