آسیب‌شناسی بازنشستگی زودهنگام خبرنگاران / واقعا «خبرنگاری» یک شغل سخت و زیان‌آور است؟!
در روزهای پایانی تابستان سال جاری، صولت مرتضوی، وزیر کار، درباره بازنشستگی زودهنگام خبرنگاران گفت:« معتقد هستم که خبرنگاری جز مشاغل سخت است و این موضوع را پیگیری می کنم.» با این حال برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند که بازنشستگی زودهنگام خبرنگاران به دلایل مختلفی کار صحیحی نیست.
به گزارش اقتصادآنلاین؛ یکی از مهمترین این دلایل آن است که در حال حاضر صندوق‌های بازنشستگی با چالش‌های فراوانی مواجه هستند و سنگین‌تر کردن بار این صندوق‌ها میتواند از کانال تورم، بر زندگی تمامی افراد کشور تاثیر گذار باشد. از سوی دیگر خبرنگاری یک شغل تخصصی است و هزینه و زمان زیادی برای تبدیل شدن به یک خبرنگار حرفه‌ای لازم است. به همین دلیل بازنشستگی زودهنگام این این افراد استفاده نکردن از اندوخته‌های تجربی این افراد است.
باری بر دوش صندوق‌های بحران‌زده
در سال‌های گذشته بازنشستگی زودهنگام در برخی از مشاغل انتقادات زیادی را برانگیخته است. این انتقادات از سوی گروه‌های مختلفی مطرح میشود که هر کدام از آنها قابل بررسی است. یکی از مهمترین دلایل انتقادات، بحث صندوق‌های بازنشستگی و وابستگی آنها به بودجه کشور است. در حال حاضر منابع و مصارف صندوق‌های بازنشستگی کشور با هم تناسبی ندارد و این صندوق‌ها نمی‌توانند به صورت مستقل حقوق بازنشستگان را بپردازند.
از آنجایی که صندوق‌ها به بودجه وابسته هستند، سالانه مقدار قابل توجهی از بودجه کشور صرف پرداخت حقوق بازنشستگان میشود. وابستگی صندوق‌های بازنشستگی به بودجه از یک سو و تحریم‌ها اقتصادی و کاهش درآمدهای نفتی از سوی دیگر موجب شده تا این مسئله به یک بحران تبدیل شود. به عبارت دیگر پرداخت حقوق بازنشستگان به دولت فشار زیادی می‌آورد. دولت برای جبران این هزینه، به دنبال سیاست‌هایی مانند استقراض از بانک مرکزی میرود که تورم‌زا است و زندگی تمامی اقشار جامعه را تحت تاثیر قرار میدهد.
به همین دلیل در سال‌های گذشته بسیاری از کارشناسان اقتصادی توصیه‌هایی مبنی بر اصلاح روند کاری صندوق‌های بازنشستگی ارائه داده‌اند. یکی از مهمترین اصلاحات مورد نیاز برای این صندوق‌ها افزایش سن بازنشستگی است. مقایسه سن بازنشستگی در ایران با کشوهای توسعه یافته نیز نشان میدهد که سن بازنشستگی در ایران در حال حاضر نیز پایین است و بهتر است افزایش پیدا کند. در ایران سن بازنشستگی برای مردان ۶۰ سال و برای زنان نیز ۵۰ سال است. البته اگر افراد ۳۵ سال سابقه بیمه تامین اجتماعی داشته باشند میتوانند بدون در نظر گرفتن سن بازنشسته شوند.
اصلاح مورد نیاز صندوق‌های بازنشستگی فقط یکی از دلایل طرفداری کارشناسان اقتصادی از افزایش سن بازنشستگی کشور است. فردی که دو یا سه دهه از زندگی خود را به کار خاصی اشتغال داشته، در همان زمینه تجربه بالایی به دست آورده است. بازنشستگی زودهنگام افراد در مشاغل مختلف موجب میشود تا کسی که از این تجربیات بهره‌مند است خانه نشین شود. این در حالی است که افراد با تجربه و تخصصی که در سال‌های مختلف به دست آورده‌اند میتوانند در مسیر توسعه کسب‌کاری که در آن فعال هستند، تاثیرگذار باشند.
این در حالی است که تعداد قابل توجهی از افرادی که برای مثال در کارخانه کار میکرده‌اند و تجربه کار بالایی داشته‌اند، پس از بازنشستگی زودهنگام به کارهایی مانند رانندگی رو می‌آوردند. این در حالی است که در حوزه کاری خود میتوانستند بهره‌وری بالاتری داشته باشند.
مشاغل سخت و زیان‌آور
بررسی قانون تامین اجتماعی در ایران نشان میدهد که افرادی که شغل‌های سخت و زیان آور دارند یا به عبارت دیگر شغلشان سلامتی جسم و روح آنها را تحت تاثیر قرار میدهد، میتوانند با ۲۰ سال متوالی پرداخت حق بیمه، بدون آنکه نیازی به رعایت شرط سنی داشته باشند، بازنشسته شوند. به زبان ساده پرداخت هر یکسال حق بیمه برای این افراد یک سال و نیم محاسبه میشود. کار در معادن، حفر چاه و قنوات، تخلیه و حمل مواد مذاب از کوره‌های مشغول به کار مشاغلی که استمرار آنها موجب ابتلا به بیماری‌های حاصل از اشعه را فراهم میکند از جمله مشاغل سختی هستند که افراد با اشتغال به آنها میتوانند پیش از موعد بازنشسته شوند.
البته مشاغل سخت و زیان‌آور دو دسته هستند. گروه الف مشاغلی هستند که کارفرما توانایی ان را دارد که با استفاده از تدابیر لازم زیان‌آوری مشاغل را کاهش دهد. دسته دوم یعنی گروه ب مشاغلی هستند که ماهیت آنها سخت و زیان‌آور بوده و حتی با رعایت تمهیدات لازم همچنان زیان‌آورد محسوب می‌شوند. نکته قابل توجه آن است که بر اساس بند ۳ ماده ۱۱ آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور، خبرنگاری نیز جزو مشاغل سخت است و خبرنگاران باید زودتر از موعد بازنشسته شوند. در واقع خبرنگاری جزو گروه ب بوده، یعنی در حال حاضر جزو مشاغل سخت محسوب میشود.
بازگشت مجدد به حرفه خبرنگاری
همانطور که گفته شد مشکلات مربوط به صندوق‌های بازنشستگی در ایران یکی از دلایل کارشناسان اقتصادی در زمینه مخالفت با بازنشستگی زودهنگام است. یکی دیگر از مهمترین دلایل این مخالفت، هدر رفتن تجربیات اندوخته شده خبرنگاران در طول سالیانه متمادی است. خبرنگاری یک شغل تخصصی است و کسب تجربه در این حرفه میتواند در کیفیت کار یک خبرنگار تاثیر زیادی داشته باشد. به همین دلیل است که تعداد قابل توجهی از خبرنگاران پس از بازنشستگی زودهنگام به حرفه خود ادامه می‌دهند. همین اشتغال مجدد خبرنگاران در حرفه خود موجب شده است که بسیاری به بازنشستگی زودهنگام انتقاد وارد کنند.
البته خود خبرنگاران معتقدند که اشتغال به این حرفه با اضطراب‌های زیادی همراه است و بازنشستگی زودهنگام برای این شغل قانون خوبی است. در پاسخ به این مسئله میتوان گفت که افرادی که سال‌های طولانی را در این حرفه تجربه‌اندوزی کرده‌اند به مرور از درگیری‌های اضطراب‌آور مربوط به این شغل فاصله گرفته و به مدیریت و به عبارت دیگر، به تربیت خبرنگاران جوان می‌پردازند. به عبارت دیگر میتوان در این سال‌های از سرمایه‌های تجربی این افراد استفاده کرد.
