تشخیص انواع بیماری ها از طریق کف پا!
پا از پرکاربردترین اندام‌های ما هستند. پژوهشگران تخمین زده‌اند که انسان‌ها تا ۵۰ سالگی نزدیک ۷۵ هزار مایل پیاده‌روی می‌کنند. تشخیص بیماری از کف پا موضوعی است که این روزها پزشکان برای انتخاب بهترین روش درمانی به آن توجه ویژه‌ای می‌کنند. برخی از بیماری‌های مزمن باعث ایجاد عوارض و علائمی برای پاها می‌شوند.
به گزارش اقتصاد آنلاین؛ پا از ۲۶ استخوان مختلف تشکیل شده است که به‌وسیله انواع ماهیچه‌ها، تاندون‌ها، مفاصل و رباط‌ها به یکدیگر متصل هستند. درد و التهاب در پاها منجر به محدودیت در حرکت و میزان تحرک می‌شود. درد پا اغلب به دلیل عملکرد نامناسب آن ایجاد می‌شود که علت اصلی این دردها پوشیدن کفش نامناسب است. علاوه بر این موضوع بیماری‌های مزمن و زمینه‌ای دیگری هم باعث ایجاد مشکلاتی در پاها می‌شوند که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
افتادگی پا
افتادگی پا اصطلاح کلی است که به دشواری بلندکردن قسمت جلوی پا اشاره دارد. اگر به این عارضه مبتلا باشید هنگام راه‌رفتن، قسمت جلویی پایتان روی زمین کشیده خواهد شد و برای راه‌رفتن مجبورید ران پایتان را بالا بیاورید (مثل بالارفتن از پله). این راه‌رفتن غیرمعمول باعث می‌شود با هر قدم پای خود را به زمین بکوبید.
افتادگی پا بیماری نیست؛ بلکه نشانه مشکل عصبی، عضلانی یا آناتومیکی است که در تشخیص بیماری از کف پا موثر است. این عارضه می‌تواند موقتی یا دائمی باشد. اگر مبتلا به افتادگی پا هستید استفاده از بریس روی مچ و پایین پا برای طبیعی راه‌رفتن کمک‌کننده است. این عارضه به دلیل فلج یا ضعیف‌شدن عضلات درگیر برای بالاآوردن پا ایجاد می‌شود. شایع‌ترین علت ایجاد فلج یا ضعف عضلانی، فشرده‌شدن عصب پاست که می‌تواند نتیجه اقدامات زیر باشد:
قراردادن پاها روی همدیگر در بازه‌های زمانی طولانی؛
چمباتمه یا زانوزدن برای طولانی‌مدت؛
گچ پایی که درست زیر زانو ختم می‌شود و باعث فشار به عصب پا می‌شود.
متورم شدن پاها
تورم پا در اثر احتباس مایعات در بافت‌های پا ایجاد می‌شود. این تجمع مایعات در بافت‌ها می‌تواند ناشی از وجود مشکلاتی در سیستم گردش خون، سیستم لنفاوی یا کلیه‌ها باشد که می‌توان از آن برای تشخیص بیماری از کف پا استفاده کرد. ازجمله عوامل مرتبط با تجمع مایعات در بافت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
نارسایی حاد کلیه؛
کاردیومیوپاتی؛
پریکاردیت (التهاب بافت‌های اطراف قلب)؛
شیمی‌درمانی؛
بیماری مزمن کلیوی؛
سیروز کبدی؛
نارسایی قلب؛
هورمون‌درمانی؛
انسداد در سیستم لنفاوی؛
سندروم نفروتیک (آسیب به عروق خونی کلیه)؛
مصرف مسکن‌هایی مثل ایبوپروفن و ناپروکسن؛
مصرف داروهای دیابت و فشارخون؛
ترومبوفلبیت (لخته خونی که در ساق پا ایجاد می‌شود)؛
نارسایی وریدی مزمن؛
بارداری.
تورم ایجادشده در ساق پا می‌تواند ناشی از التهاب در مفاصل یا بافت‌های پا به دلیل آرتریت روماتوئید و سایر اختلالات التهابی باشد. تورم پا همیشه نشانه بیماری نیست؛ اما در کنار سایر علائم می‌توان از آن برای تشخیص بیماری از کف پا استفاده کرد. نشستن یا ایستادن‌های طولانی‌مدت، عدم تحرک، چاقی و پوشیدن جوراب یا شلوار تنگ هم می‌تواند علت تورم پا باشد.
سوزن سوزن شدن پاها
سوزن‌سوزن‌شدن پا گزگز کردن پا اتفاق معمولی است که همه ما تجربه‌اش کرده‌ایم. اگر در بازه زمانی طولانی‌مدت در موقعیت بدون تغییری قرار بگیرید این اتفاق را تجربه خواهید کرد. معمولا گزگز پا با تغییر وضعیت و حرکت‌کردن رفع خواهد شد؛ اما اگر مدام سوزن‌سوزن‌شدن پا را تجربه می‌کنید بدون اینکه علت مشخصی برای آن پیدا کنید، لازم است به متخصص پا مراجعه کنید تا برای تشخیص بیماری از کف پا موثر واقع شود.
بیماری‌های مزمن مختلفی می‌توانند علت گزگز‌کردن پا باشند که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
دیابت و نوروپاتی دیابتی؛
مولتیپل اسکلروزیس (MS)؛
کم‌کاری تیروئید؛
نارسایی کلیه؛
سندروم تونل تارسال (TTS)؛
بیماری CMT؛
بیماری‌های خودایمنی؛
عفونت‌ها.
زخم‌های مزمن
منظور از زخم‌های مزمن پا زخم‌های التیام نیافته و باز روی پا هستند که در صورت عدم درمان صحیح مجددا عود خواهند کرد. شایع‌ترین علت این اتفاق گردش خون ضعیف است. زخم‌های مزمن می‌توانند در تشخیص بیماری از کف پا موثر باشند. این زخم‌ها در زنان شایع‌تر از مردان هستند و با بالارفتن سن احتمال ابتلا به آن‌ها افزایش می‌یابد. ژنتیک، گردش خون ضعیف، دیابت، فشارخون بالا، بیماری قلبی، کلسترول بالا، بیماری کلیوی، افزایش فشار در پا و مصرف دخانیات از دلایل ایجاد زخم‌های مزمن هستند.
زخم‌های مزمن اغلب دردناک هستند؛ اما اگر در اثر ابتلا به دیابت به وجود آیند دردی نخواهید داشت و همین موضوع ممکن است باعث سهل‌انگاری‌تان شود. در صورت ترشح عفونت، تورم پا، دردناک‌شدن زخم‌ها، افزایش اندازه زخم، تورم رگ‌های پا و درد یا سنگینی عمومی در پاها لازم است به پزشک مراجعه کنید. درمان این زخم‌ها برای جلوگیری از عفونت یا رشدشان و تسکین درد ناشی از آن‌ها بسیار مهم است.
هالوکس والگوس
هالوکس والگوس شایع‌ترین ناهنجاری پا است که اولین مفصل متاتارسوفالانژیال (MTP) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اغلب با درد پا همراه است و مشکلاتی را برای پوشیدن کفش ایجاد می‌کند که در نهایت کیفیت زندگی را کاهش می‌دهد. هالوکس والگوس جزء ناهنجاری‌های پیش‌رونده است؛ بنابراین دراسرع‌وقت باید نسبت به اصلاح آن اقدام کنید. عکس رادیولوژی مشخص‌کننده شدت عارضه است. در موارد خفیف‌تر می‌توان با تغییر و اصلاح کفش از عوارض آن کم کرد؛ اما در موارد شدیدتر باید جراحی شوید.
عوامل ایجادکننده این ناهنجاری شامل موارد زیر هستند:
ژنتیک (۷۰ درصد مبتلایان دارای سابقه خانوادگی هستند)؛
شلی رباط (بی‌ثباتی مفصل تارسی-متاتارس اول می‌تواند منجر به این عارضه شود)؛
روماتیسم مفصلی؛
فلج مغزی؛
کفش‌های پاشنه بلند و کفش‌هایی با پنجه‌های کوچک و تنگ.
هالوکس والگوس در کنار سایر علائم در تشخیص بیماری از کف پا موثر است.
کف پای صاف
کف پای صاف به موقعیتی اشاره دارد که هنگام ایستادن قوس طبیعی پا از بین برود. کف پای صاف در نوزادان و کودکان نوپا طبیعی است؛ زیرا سفت‌شدن تاندون‌ها و تشکیل قوس در کف پا به زمان نیاز دارد. با رشد کودک اگر سفت‌شدن تاندون‌ها و تشکیل قوس به طور کامل اتفاق نیفتد، منجر به کف پای صاف خواهد شد. این عارضه معمولا ارثی است و تازمانی که مشکلاتی را هنگام ورزش‌کردن یا ایستادن‌های طولانی ایجاد نکرده، به درمان خاصی نیاز ندارد؛ اما اگر بعد از پیاده‌روی‌ها و ایستادن‌های طولانی‌مدت احساس درد کردید لازم است برای انجام بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کنید. درمان این عارضه از راه‌های زیر امکان‌پذیر است:
استفاده از اورتز‌ها و کفش‌های مناسب؛
تغییر سبک زندگی با کاهش وزن و کاهش مدت‌زمان ایستادن در طول روز؛
مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی برای کاهش درد و تورم؛
جراحی پا (در موارد شدید و حاد توصیه می‌شود).
پا چنبری یا کلاب فوت
پاچنبری یا کلاب فوت به طیفی از ناهنجاری‌های پا اشاره دارد که از بدو تولد ایجاد می‌شود و نسبتا شایع است. طی این عارضه پای کودک شما از بدو تولد پیچ خورده و از فرم صحیح خود خارج شده است. پاچنبری زمانی ایجاد می‌شود که تاندون‌ها کوتاه‌تر از حد معمول باشند. اگر فرزندتان به این بیماری مبتلا باشد راه‌رفتن برایش سخت‌تر خواهد بود؛ ولی نگران نباشد، قابل‌درمان است. درمان‌هایی که برای پاچنبری تجویز می‌شود متناسب با شدت آن است و بهترین زمان برای درمان، دوران کودکی است.
محققان حدس میزنند ژنتیک عامل موثری در ابتلا کودکان به این بیماری است. قرارگرفتن در معرض دود سیگار در دوران بارداری و کاهش مایع آمنیوتیک از دیگر عواملی است که احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد. رعایت نکات زیر در دوران بارداری می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد:
خودداری از مصرف دخانیات یا قرارگرفتن در معرض دود؛
خودداری از مصرف الکل؛
خودداری از مصرف داروها بدون تجویز پزشک در دوران بارداری.
انگشت پای چکشی
زمانی که انگشتان پا به‌جای اینکه در راستای پا قرار گیرند خم شوند به آن انگشت پای چکشی گفته می‌شود. این مشکل می‌تواند در تمام انگشتان پایتان به وجود آید؛ اما بیشتر در انگشتان دوم و سوم پا شایع‌تر است. پوشیدن کفش‌های نامناسب (پاشنه‌بلند یا نوک‌تیز) و آرتروز از اصلی‌ترین دلایل ایجاد این عارضه هستند. انگشت پای چکشی می‌تواند مشکلاتی را برای شما ایجاد کند که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد:
ایجاد میخچه و پینه؛
ایجاد مشکلاتی در راه‌رفتن؛
ناتوانی در خم‌کردن یا تکان‌دادن انگشتان پا.
اگر عوارض انگشت پای چکشی خفیف است و می‌توان با پوشیدن کفش‌ها و کفی‌ها مناسب آن را اصلاح کرد؛ اما در صورت شدت علائم تنها راه درمان، جراحی است.
میخچه
میخچه زائده‌های گرد با پوست ضخیم هستند که روی انگشتان پا یا کف پا ایجاد می‌شود. میخچه‌ها معمولا در نتیجه واکنش دفاعی بدن برای جلوگیری از تاول ایجاد می‌شوند. انگشت پای چکشی، کفش‌های نامناسب و پینه‌ها می‌توانند منجر به ایجاد این زائده‌ها شوند. معمولا میخچه‌ها از همان بدو پیدایش دردناک نیستند؛ اما با گذشت زمان ممکن است باعث ایجاد دردهایی شوند.
اگر روی پایتان میخچه درآمد نگران نباشید؛ زیرا در بیشتر موارد نیازی به مداخله پزشک نیست، اما اگر دارای شرایط زیر هستید لازم است به پزشک مراجعه کنید:
ابتلا به دیابت؛
ابتلا به بیماری‌هایی که مستعد ایجاد زخم و عفونت هستند؛
عفونی و دردناک‌شدن میخچه؛
قرمز‌شدن و دردناک‌شدن میخچه و همچنین وجود ترشحات عفونی از آن.
گرفتگی عضلات پا
گرفتگی عضلات پا به انقباض ناگهانی و غیرارادی یک یا چند ماهیچه گفته می‌شود. ممکن است این گرفتگی با دردهای شدیدی همراه باشد. این عارضه معمولا بی‌ضرر است و صرفا باعث ازکارافتادن موقت عضله موردنظر خواهد شد. گرفتگی عضلات بیشتر در ساق پا ایجاد می‌شود. علاوه بر درد شدید و ناگهانی ممکن است توده‌های عضلانی سفتی را هم زیر پوستتان احساس کنید.
انجام فعالیت‌های ورزشی و کارهای فیزیکی برای طولانی‌مدت، به‌ویژه در هوای گرم، می‌تواند منجر به گرفتگی عضله شود. مصرف بعضی از داروها و همچنین برخی از شرایط پزشکی هم عامل ایجادکننده این گرفتگی‌ها هستند. در اکثر موارد می‌توانید این عارضه را در خانه و با انجام کارهای خودمراقبتی برطرف کنید؛ اما اگر درد بدون علت ایجاد شده باشد، تداوم داشته باشد یا محل درد، قرمز و متورم شود لازم است با پزشک مشورت کنید.
اگرچه گرفتگی عضلات بی‌خطر است؛ اما در برخی موارد ممکن است از با بیماری زمینه‌ای مرتبط باشند. این بیماری‌ها شامل موارد زیر هستند:
خون‌رسانی ناکافی و تنگ‌شدن عروق خونی که خون را به پا می‌رسانند (تصلب شریان‌ها)؛
تنگی کانال اعصاب در ستون فقرات.
برای جلوگیری از بروز گرفتگی عضلانی اقدامات زیر می‌توانند مفید باشند:
روزانه مقدار زیادی مایعات بنوشید؛
قبل و بعد از ورزش‌کردن یا استفاده از عضله حرکات کششی انجام دهید؛
اگر در خواب دچار گرفتگی عضله می‌شوید قبل از خواب حرکات کششی انجام دهید.
ضخیم شدن انگشتان پا
ضخیم‌شدن انگشتان پا در تشخیص بیماری از کف پا موثر است. ازجمله این بیماری‌ها می‌توان به بیماری‌های قلبی و سرطان ریه اشاره کرد. بیماری‌های قلبی باعث اختلال در گردش خون شده که در نهایت منجر به تورم انگشتان و ضخیم‌‌تر دیده‌شدن آن‌ها می‌شود.
تغییرات در ناخن پا هم می‌تواند نشانه یک بیماری زمینه‌ای باشد. اصلی‌ترین علت ضخیم‌شدن ناخن انگشتان پا عفونت قارچی به نام اونیکومیکوزیس است. در صورت درمان نشدن این عارضه به‌مرورزمان ناخنتان دردناک خواهد شد. برای درمان عفونت‌های قارچی باید صبور باشید؛ زیرا در برخی موارد به ماه‌ها زمان نیاز است.
انگشتان پا به دلیل قرارگرفتن در معرض رطوبت مستعد ابتلا به عفونت هستند؛ زیرا محیط مرطوب به رشد قارچ‌ها کمک می‌کند. علائم ابتلا به عفونت‌های قارچی شامل موارد زیر است:
تغییر رنگ ناخن‌ها به زرد، قهوه‌ای و سبز؛
استشمام بوی بد از ناخن پا؛
جداشدن ناخن از بستر زیرین؛
پوسته‌پوسته یا شکننده شدن ناخن‌ها.
افرادی که دارای شرایط زیر هستند بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به عفونت‌های قارچی قرار دارند:
پابرهنه بودن در مکان‌های عمومی مثل استخر، سالن‌های ورزشی؛
قرارگرفتن طولانی‌مدت در معرض آب؛
کفش‌های تنگ؛
مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن.
ابتلا به دیابت نوع ۱؛
ابتلا به دیابت نوع ۲؛
پسوریازیس.
درمان سرطان و مصرف داروهای شیمی‌درمانی خطر ابتلا به بیماری‌های قارچی را افزایش می‌دهد. اگر در پروسه درمان سرطان هستید و علائم عفونت قارچی در انگشتان پایتان ایجاد شده لازم است دراسرع‌وقت به پزشک مراجعه کنید.
کف پای قوس دار
ناحیه بین پاشنه و پنجه پا کمی قوس دارد. اگر این قوس بیشتر از حالت طبیعی شود می‌تواند مشکلاتی از قبیل درد و التهاب در پاشنه و کف پا و تغییر فرم پا را برایتان به وجود آورد. کف پای قوس‌دار می‌تواند به تشخیص بیماری از کف پا کمک کند؛ زیرا قوس بلند یکی از علائم بیماری‌های زیر است:
دیستروفی عضلانی؛
فلج مغزی؛
اسپینا بیفیدا؛
فلج اطفال؛
سکته؛
تومورهای نخاعی؛
بیماری CMT.
برای تشخیص این عارضه کافی است با پای خیس روی کاغذ بایستید. اگر حدفاصل بین پنجه و پاشنه ردی از خیسی روی کاغذ ایجاد نشود مبتلا به کف پای قوس‌دار هستید.
درد پا صبحگاهی
برخی از افراد صبح‌ها با ذق‌ذق و درد پا بیدار می‌شوند. از درد پای صبحگاهی می‌توان برای تشخیص بیماری از کف پا استفاده کرد. اصلی‌ترین دلایل ایجاد این دردهای صبحگاهی واریس و گردش خون نامناسب است. واریس در اثر تجمع خون در پاها ایجاد می‌شود و گردش خون نامناسب در طول شبانه‌روز در اثر عدم فعالیت در طول روز ایجاد می‌شود. خواب ناکافی و تشک غیراستاندارد هم شب‌ها منجر به عدم گردش مناسب خون می‌شوند که در نهایت به ایجاد دردهای پای صبحگاهی منجر می‌شود.
بی حسی پا
پاها برای دور شدن از خطراتی مثل جسم داغ به حس لامسه متکی هستند؛ اما اگر به بی‌حسی پا مبتلا شوید ممکن است چیزی را متوجه نشوید. بی‌حسی پایی که تجربه می‌کنید یا موقتی است یا در اثر بیماری‌های مزمنی مثل دیابت ایجاد می‌شود. از دیگر ویژگی‌های ناخوشایند این عارضه احتمال پیش‌رونده بودن آن است؛ اما اگر تحت‌نظر پزشکان حاذق باشید می‌توانید پیشرفت آن را کند یا متوقف کنید.
بی حسی پا
این عارضه را می‌توان راهی برای تشخیص بیماری از کف پا به شمار آورد. بی‌حسی‌ها اغلب در اثر آسیب، انسداد، عفونت یا تحت‌فشار قرارگرفتن ریشه‌های عصبی ایجاد می‌شود. عواملی که باعث بی‌حسی پا می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
اعتیاد به الکل یا سوءمصرف مزمن الکل؛
بیماری CMT؛
دیابت و نوروپاتی دیابتی؛
سرمازدگی؛
سندرم گیلن باره؛
فتق دیسک؛
بیماری لایم؛
نوروم مورتون؛
اسکلروز چندگانه؛
بیماری شریانی محیطی؛
بیماری عروق محیطی؛
سیاتیک؛
زونا؛
عوارض جانبی داروهای شیمی‌درمانی؛
آسیب نخاعی؛
اسکولیت یا التهاب رگ‌های خونی.
پیشگیری از خطرات با تشخیص بیماری از کف پا
همان‌طور که در بخش‌های قبلی اشاره کردیم می‌توان با تشخیص بیماری از کف پا از بروز خطرات بیشتر جلوگیری کرد. برای این کار لازم است علامت‌ها و نشانه‌هایی را که زنگ خطری برای بیماری‌ها هستند جدی بگیریم. تداوم یا پیشرفت علائمی مثل سوزن‌سوزن‌شدن، بی‌حسی، گرفتگی عضلانی، تغییر فرم پا، تغییر رنگ ناخن‌ها، ایجاد زخم‌های بدون علت و … از جمله مواردی هستند که باید آن‌ها توجه ویژه‌ای داشته باشید.
کلام پایانی
تشخیص بیماری از طریق پا روش دورازذهن و عجیبی نیست. بسیاری از پزشکان می‌توانند با بررسی علائم ایجاد شده در پاها به همراه سایر عوارض و علائم که در قسمت‌های مختلف بدن ایجاد می‌شود به تشخیص صحیحی از بیماری برسند.
