درآمد عملیاتی چیست و معادلات و نحوه محاسبه آن چگونه است؟

درآمد عملیاتی که درآمد حاصل از عملیات نیز نامیده می شود – درآمد ناخالص یک شرکت را که معادل کل درآمد منهای بهای تمام شده کالاهای فروخته شده است محاسبه و همه هزینه های عملیاتی را از آن کم می کند. هزینه‌های عملیاتی یک کسب‌وکار، هزینه‌هایی مانند هزینه‌های لوازم اداری و تاسیسات هستند که از فعالیت‌های عملیاتی عادی ناشی می‌شوند.

نکات کلیدی

درآمد عملیاتی با کسر هزینه های عملیاتی از سود ناخالص شرکت محاسبه می شود.

هزینه های عملیاتی به طور طبیعی هزینه های تکرار شونده ای مانند هزینه های اداری، فروش یا هزینه‌های عمومی هستند که برای اداره یک کسب‌وکار بایستی پرداخت شوند.

درآمد عملیاتی همان درآمد پیش از کسر بهره و مالیات است زیرا هر دو معیار سود قبل از کسر هزینه های غیرعملیاتی مانند بهره یا مالیات را منعکس می کنند.

از سوی دیگر، درآمد عملیاتی از درآمد خالص متفاوت است زیرا درآمد خالص این هزینه های اضافی را منعکس می‌کند.

آشنایی با درآمد عملیاتی

درآمد عملیاتی معیاری است که نشان می دهد چه مقدار از درآمد یک شرکت در نهایت با توجه به عملیات تجاری آن تبدیل به سود می شود. این میار میزان درآمدی را نشان می‌دهد که شرکت‌ها تنها با اتکای صرف به جنبه عملیاتی خود به دست می آورند.

در محاسبات درآمد عملیاتی دو نوع هزینه عمده لحاظ می‌شود: بهای تمام شده کالای فروخته شده و هزینه های عملیاتی. بهای تمام شده کالای فروخته شده هزینه هایی هستند که مستقیماً با ساخت یک کالا ارتباط دارند و اغلب هزینه‌های نیروی کار، مواد اولیه و سربار تخصیص یافته به اقلام فروخته شده را شامل می شوند. هزینه های عملیاتی شامل هزینه های فروش، اداری و عمومی قبل از کسر هزینه مالیات و بهره است.

تجزیه و تحلیل درآمد عملیاتی به سرمایه گذاران کمک می‌کند زیرا مالیات و سایر هزینه‌های یکباره‌ای را که ممکن است سود یا درآمد خالص را منحرف سازند، شامل نمی‌شود. شرکتی که درآمد عملیاتی فزاینده‌ای ایجاد می کند مطلوب تلقی می شود زیرا به این معنی است که مدیران شرکت ضمن کنترل هزینه ها، هزینه های تولید و سربار درآمد بیشتری ایجاد می کند.

نکته

از آنجایی که در محاسبه درآمد عملیاتی هزینه های کمتری نسبت به درآمد خالص کسر می‌شوند، معمولاً مبلغ محاسبه شده آن بالاتر است.

معادلات و نحوه محاسبات درآمد عملیاتی

درآمد عملیاتی را می توان به سه روش مختلف محاسبه کرد. یک رویکرد از بالا به پایین و یک رویکرد نیز از پایین به بالا است و در یک رویکرد نیز از طبقه بندی های حسابداری بهای تمام شده استفاده می‌شود.

معادله درآمد عملیاتی: رویکرد بالا به پایین

معادله درآمد عملیاتی با استفاده از رویکرد بالا به پایین به شرح زیر است:

درآمد عملیاتی = سود ناخالص – هزینه های عملیاتی – استهلاک – انقضا

سود ناخالص سود خالصی است که پس از کسر بهای تمام شده کالای فروخته شده از درآمد خالص به دست می آید. هزینه های عملیاتی نیز شامل هزینه های فروش، اداری و عمومی می‌شوند که برای اداره یک کسب و کار ضروری هستند، اگرچه این هزینه‌ها شامل بهره یا مالیات نمی شوند. از آنجا که هزینه های عملیاتی شامل هزینه های تخصیص‌یافته نمی شود، استهلاک و انقضا نیز باید از آن کم شود.

معادله درآمد عملیاتی: رویکرد پایین به بالا

در این رویکرد به جای شروع با درآمد، اگر از درآمد خالص اطلاع داشته باشید می توانید درآمد عملیاتی را نیز محاسبه کنید. از آنجایی که درآمد خالص با کم کردن اقلامی از درآمد عملیاتی محاسبه می‌شود، می‌توان آنها را مجدداً به درآمد خالص اضافه کرد تا به درآمد عملیاتی رسید:

درآمد عملیاتی = درآمد خالص + هزینه بهره + هزینه مالیات

در این معادله، شما باید به صورت سود و زیانی که به صورت کامل محاسبه شده است دسترسی داشته باشید زیرا سود خالص در سطر انتهایی ثبت می‌شود و آخرین مولفه صورت های مالی است. در این حالت، شرکت ممکن است درآمد عملیاتی خود را در طی محاسبات و پیش از رسیدن به سطر نهایی صورت مالی مربوطه گزارش کرده باشد.

معادله درآمد عملیاتی: رویکرد حسابداری بهای تمام شده

اگرچه طبقه‌بندی هزینه های مستقیم و غیرمستقیم به طور گسترده در حسابداری مالی استفاده نمی شوند، ممکن است شرکتی هزینه های خود را برای استفاده داخلی به این شکل طبقه بندی کند. اگر شرکتی این کار را انجام دهد، صرفا با کسر کردن تمام این هزینه‌ها از درآمد خالص می‌تواند درآمد عملیاتی خود را پیدا کند (زیرا هزینه‌های مالیات و بهره اغلب در هیچ‌یک از این دو دسته طبقه‌بندی نمی‌شوند):

درآمد عملیاتی = درآمد خالص – هزینه های مستقیم – هزینه های غیر مستقیم

در این معادله، زمانی که برخی از محصولات فروخته شده بازگردانده شده باشند یا کسورات دیگری بایستی از درآمد ناخالص کسر شود به جای درآمد ناخالص از درآمد خالص استفاده می‌شود.

مهم

درآمد عملیاتی مقدار درآمدی است که شرکت‌ها از محل عملیات اصلی خود کسب می کنند، به این معنی که هر گونه درآمد و هزینه ای که مستقیماً به کسب و کار اصلی مرتبط نباشد، از این محاسبات حذف می‌شود.

درآمد عملیاتی در مقابل سایر محاسبات مالی

درآمد عملیاتی در مقابل درآمد

وقتی به صورت های مالی یک شرکت نگاه می کنیم، معمولا می‌توان درآمد در بالاترین سطر صورت‌های مالی مشاهده کرد. درآمد ناخالص مجموع درآمدی است که شرکتی در یک دوره معین به دست می آورد، در حالی که درآمد خالص عبارت است از مجموع درآمدها منهای هر گونه تخفیف، محصولات بازگردانده شده یا هرگونه کسورات دیگری که بایستی از کل مبلغ فروش کسر شود.

در حالی که در محاسبات درآمد هیچ هزینه ای لحاظ نمی‌شود، این هزینه‌ها در محاسبات درآمد عملیاتی لحاظ می شوند. در واقع، درآمد عملیاتی تقریباً تمام هزینه های یک شرکت را شامل می شود. درآمد ممکن است  میزان موفقیت یک محصول در جذب مشتری را نشان دهد، اما درآمد عملیاتی برای نشان دادن میزان کارآمدی شرکت در خرج سرمایه لازم برای کسب آن درآمد مفید است.

درآمد عملیاتی در مقابل درآمد خالص

توجه به این نکته مهم است که درآمد عملیاتی با درآمد خالص تفاوت دارد. درآمد عملیاتی شامل هزینه هایی مانند هزینه های کالاهای فروخته شده و هزینه های عملیاتی می شود اما اقلامی مانند سایر درآمدها، درآمدهای غیرعملیاتی و هزینه های غیرعملیاتی را شامل نمی‌شود. در عوض، این اقلام در محاسبه درآمد خالص لحاظ می شوند.

تقریباً در همه موارد، درآمد عملیاتی بالاتر از درآمد خالص خواهد بود زیرا در محاسبات درآمد خالص اغلب هزینه‌های بیشتری نسبت به درآمد عملیاتی کسر می‌شوند. به همین دلیل، سود خالص اغلب در آخرین سطر صورت سود و زیان گزارش می‌شود، در حالی که درآمد عملیاتی معمولاً چند سطر بالاتر از آن یافت می شود.

درآمد عملیاتی در مقابل درآمد پیش از کسر بهره و مالیات و درآمد پیش از کسر بهره، مالیات، استهلاک و انقضا

درآمد عملیاتی مشابه درآمد یک شرکت قبل از کسر بهره و مالیات (EBIT) است. به این درآمد سود عملیاتی یا سود دوره ای نیز گفته می شود. هر دو معیار مقدار پولی را که یک شرکت به دست آورده است منهای چند هزینه غیرقابل کنترل محاسبه می کنند. به بیان دقیق‌تر، درآمد پیش از کسر بهره و مالیات ممکن است شامل سایر هزینه‌های عملیاتی به غیر از بهره و مالیات باشد، اما در اکثر شرکت‌ها، این دو معیار به طور یکسان محاسبه می‌شوند.

از سوی دیگر، درآمد پیش از کسر بهره، مالیات، استهلاک و انقضا با درآمد عملیاتی متفاوت است زیرا در محاسبه درآمد عملیاتی هزینه‌های استهلاک و انقضا لحاظ می‌شوند. درآمد پیش از کسر بهره، مالیات، استهلاک و انقضا بدون لحاظ کردن این هزینه‌ها محاسبه می شود.

واقعیت سریع

اگر شرکتی هزینه های بهره، مالیاتی یا سایر هزینه های غیرعملیاتی نداشته باشد، ممکن است درآمد عملیاتی و درآمد خالص آن با یکدیگر برابر شوند.

نمونه ای از درآمد عملیاتی

تصویر زیر بیانگر صورت سود و زیان شرکت اپل در سه ماه منتهی به 25 ژوئن 2022 است. این صورت مالی همچنین درآمد شرکت در طی دوره نه ماهه تا پایان سه ماهه سوم را نیز نشان می‌دهد.

شرکت – صورت سود و زیان سه ماهه سوم 2022

شرکت اپل در صورت سود و زیان خود 82.959 میلیارد دلار درآمد حاصل از محصولات و خدمات را گزارش کرده است که نسبت به سال قبل مقدار اندکی افزایش یافته است. با این حال، با نگاهی بیشتر به این صورت سود و زیان مشخص می‌شود که درآمد عملیاتی شرکت در این دوره سه ماهه 23.076 میلیارد دلار بوده است که نسبت به رقم 24.126 میلیارد دلار در سال گذشته کاهش یافته است.

دلیل این امر افزایش هزینه های این شرکت است. پیش از هر چیز، بهای تمام شده کالاهای فروخته شده شرکت از سال گذشته تا امسال افزایش یافته است. دوم، هزینه های عملیاتی این شرکت نیز افزایشی را تجربه کرده‌اند. هم هزینه های «تحقیق و توسعه» و هم هزینه های «فروش، عمومی و اداری» افزایش یافته‌اند. این شرکت در سال قبل 11.129 میلیارد دلار را برای هزینه های عملیاتی هزینه کرده است. در گزارش فعلی، هزینه های عملیاتی آن تقریباً به 13 میلیارد دلار رسیده است.

در نهایت، شرکت اپل در گزارش خود ذخیره مالیات بر درآمد را به میزان قابل توجهی افزایش داده است، زیرا شرکت این شرکت یک میلیارد دلار هزینه اضافی را نسبت به آنچه که یک سال پیش متحمل شده بود، تخمین زده است. از آنجایی که این هزینه مستقیماً با عملکردهای عملیاتی شرکت مرتبط نیست، این افزایش هیچ تأثیری بر درآمد عملیاتی آن نداشته است (اگرچه درآمد خالص را تحت تاثیر قرار می‌دهد).