اصطلاح جهان چهارم چیست؟

​بسیاری از ساکنان این کشورها هیچ گونه پیوند سیاسی ندارند و اغلب شکارچیان و گردآورندگانی هستند که در جوامع عشایری یا به صورت قبیه‌ای زندگی می کنند. آنها ممکن است افرادی کاملاً کاری و خودکفا باشند، اما در طول جنگ سرد بر اساس عملکرد اقتصادی خود به عنوان جهانی چهارم نامیده شدند.

نکات کلیدی

بسیاری از ساکنان این کشورها هیچ گونه پیوند سیاسی ندارند و اغلب شکارچیان و گردآورندگانی هستند که در جوامع عشایری یا به صورت قبیله‌ای زندگی می کنند.

اصطلاح منسوخ و توهین آمیز جهان چهارم اغلب به مردم بومی نسبت داده می‌شود.

آشنایی با جهان چهارم

در طول جنگ سرد، کشورها به صورت اعضای یک نوع جهان خاص طبقه بندی می شدند، جایگاهی که از آن زمان تاکنون همراه با تکامل این طبقه بندی ها خود نیز تکامل یافته است. جهان اول برای توصیف کشورهایی استفاده می شد که دیدگاه هایشان با ناتو و سرمایه داری همسو بود، جهان دوم به کشورهایی اطلاق می شد که از کمونیسم و اتحاد جماهیر شوروی حمایت می کردند و جهان سوم به کشورهایی اشاره داشت که با جدیت با هیچ یک از طرفین همسو نبودند. این کشورها شامل مستعمرات اروپایی سابق و فقیر و تمام کشورهای آفریقایی، خاورمیانه، آمریکای لاتین و آسیا می‌شدند.

اصطلاح جهان چهارم بعدها به عنوان بسط جهان سوم در حال توسعه و برای توصیف مکان ها و جمعیت هایی که با درآمد سرانه بسیار پایین و منابع طبیعی بسیار محدود مشخص می‌شدند، متولد شد.

کشورهای جهان چهارم متشکل از کشورهایی بودند که از جریان اصلی جامعه جدا مانده‌اند. برای مثال، قبایل بومی در آمریکای جنوبی یا استرالیا کاملاً خودکفا هستند اما در اقتصاد جهانی مشارکت ندارند. این قبایل می توانند فارغ از هرگونه کمک دیگران به زندگی خود ادامه دهند، اما از دیدگاه جهانی جزو کشورهای جهان چهارم محسوب می شدند. کشورهای جهان چهارم در مقیاس جهانی هیچ سهمی ندارند یا کالایی مصرف نمی کنند و تحت تأثیر هیچ رویداد جهانی قرار نمی گیرند.

مرزهای سیاسی مناطق متعلق به جهان چهارم را مشخص نمی کردند. در بسیاری از موارد، این افراد به عنوان ملت‌هایی بدون موقعیت مکانی مستقل تعریف می‌شدند و در عوض بر عدم شناخت و طرد درک شده افرادی با ویژگی‌های قومی و مذهبی مشخص مانند اقوام اولیه ساکن در سراسر آمریکای شمالی، مرکزی و جنوبی از نظام سیاسی-اقتصادی جهانی تأکید داشتند.

تاریخچه اصطلاح جهان چهارم

اعتقاد بر این بود که اصطلاح جهان چهارم برای اولین بار در کانادا و توسط امبوتو میلاندو دبیر اول کمیسیون عالی تانزانیا در حین گفتگو با جورج مانوئل رئیس اخوان ملی مردم بومی کانادا (که حال مجمع اقوام اولیه نامیده می‌شود) استفاده شده است. میلاندو اظهار داشت که «وقتی مردم بومی آنچه را از نظر فرهنگ و سنت خود مالک آن هستند دریافت کنند، جهان چهارم خواهد بود.»

پس از انتشار کتاب مانوئل جهان چهارم: واقعیت مردم بومی در سال 1974، این اصطلاح مترادف ملت‌های بدون دولت، فقیر و محروم شد. از سال 1979 به بعد، اندیشکده‌های مختلفی مانند مرکز مطالعات مردم بومی جهان از این واژه برای تعریف روابط بین ملت‌های باستانی، قبیله‌ای و غیرصنعتی و دولت‌های ملی و سیاسی نوین استفاده کردند.

در سال 2007، اعلامیه سازمان ملل متحد (UN) در مورد حقوق مردم بومی (UNDRIP) برای ترویج «تامین حداقل استانداردهای بقا، عرت نفس و رفاه برای مردمان بومی جهان» منتشر شد. از آن زمان تاکنون، ارتباطات و سازماندهی بین مردم جهان چهارم در قالب معاهدات بین المللی برای تجارت، مسافرت و امنیت تسریع شده است.