نرخ مبادله ارز ثابت چیست و معایب آن کدام است؟

نرخ های مبادله ارز ثابت اطمینان بیشتری را به صادرکنندگان و واردکنندگان می‌دهند و به دولت کمک می کنند تا تورم را در سطوح پایین حفظ کند.

بسیاری از کشورهای صنعتی در اوایل دهه 1970 به استفاده از نظام نرخ مبادله ارز شناور روی آوردند.

درک نرخ مبادله ارز ثابت

نرخ های ثابت اطمینان بیشتری را به صادرکنندگان و واردکنندگان می‌دهند. نرخ های ثابت همچنین به دولت کمک می کنند تا تورم را در سطوح پایین حفظ کند که در دراز مدت به معنای پایین نگه داشتن نرخ‌های بهره و تحریک تجارت و سرمایه گذاری است.

اکثر کشورهای صنعتی بزرگ نظام‌های نرخ مبادله ارز شناور داشته‌اند، که در آن قیمت جاری بازار مبادله ارز (فارکس) قیمت ارز آن کشورها را تعیین می‌کند. این رویه برای این کشورها در اوایل دهه 1970 آغاز شد، در حالی که اقتصادهای در حال توسعه به استفاده از نظام‌های نرخ مبادله ارز ثابت ادامه می دهند.

برتون وودز

اجرای توافق برتون وودز از پایان جنگ جهانی دوم تا اوایل دهه 1970 به این معنی بود که نرخ مبادله ارز کشورهای شرکت کننده در این توافق به ارزش دلار آمریکا تثبیت شود در حالی که ارزش خود دلار ایالات متحده بر قیمت طلا تثبیت شده بود.

هنگامی که در دهه‌های 1950 و 1960 مازاد تراز پرداخت‌های بین‌المللی ایالات متحده پس از جنگ به کسری ترازهای پرداخت‌های بین‌المللی تبدیل شد، تعدیل‌های دوره‌ای نرخ مبادله ارز که در این توافقنامه مجاز شناخته شده بودند دیگر کفایت نمی‌کردند. در سال 1973، رئیس جمهور ریچارد نیکسون استاندارد طلا ایالات متحده را لغو و عصر نرخ های شناور را آغاز کرد.

آغاز اتحادیه پولی

مکانیسم نرخ مبادله ارز کشورهای اروپایی (ERM) در سال 1979 به عنوان پیش‌درآمدی برای تشکیل اتحادیه پولی و معرفی یورو تأسیس شد. کشورهای عضو این سازمان از جمله آلمان، فرانسه، هلند، بلژیک و ایتالیا، توافق کردند که نرخ مبادله ارز خود را در بازه  مثبت و منفی 2.25 % یک نقطه مرکزی حفظ کنند.

بریتانیا در اکتبر 1990 با نرخ مبادله بسیار قوی به این اتحادیه ملحق شد و دو سال بعد مجبور به خروج از آن شد. اعضای اصلی یورو در تاریخ 1 ژانویه 1999 ارزهای اصلی خود را با نرخ مرکزی ERM آن زمان به یورو تبدیل کردند. خود یورو آزادانه در برابر سایر ارزهای اصلی معامله می شود در حالی که ارزهای کشورهایی که امیدوارند به این اتحادیه پیوندند در بازه شناور مدیریت شده‌ای به نام ERM II نوسان می‌کند.

معایب نرخ مبادله ارز ثابت

اقتصادهای در حال توسعه اغلب از نظام نرخ مبادله ثابت برای محدود کردن سفته بازی و ارائه یک نظام باثبات استفاده می کنند. یک نظام پایدار به واردکنندگان، صادرکنندگان و سرمایه گذاران اجازه می‌دهد که بدون نگرانی در مورد حرکت آینده ارز برنامه ریزی کنند.

با این حال، هر نظام مبادله با نرخ ثابت، توانایی بانک مرکزی را برای تعدیل نرخ های بهره لازم برای تحریک رشد اقتصادی محدود می‌سازد. نظام نرخ مبادله ثابت همچنین از تعدیل بازاری ارزش ارز در زمانی که ارزش‌گذاری آن بیش از اندازه یا کمتر از اندازه می‌شود جلوگیری می‌کند. مدیریت موثر نظام نرخ مبادله ثابت همچنین مستلزم نگهداری ذخایر بزرگی برای حمایت از ارز در شرایطی است که ارزش آن تحت فشار قرار می‌گیرد.

اگر نرخ رسمی مبادله ارز غیرواقع‌ بینانه تعیین شود ممکن است به ایجاد نرخ مبادله ارز موازی، غیر رسمی یا دوگانه منجر شود. شکاف بزرگ بین نرخ‌های رسمی و غیررسمی ممکن است ارزهای باثبات را از بانک مرکزی به سوی منابع دیگر منحرف کند که این مسئله نیز ممکن است منجر به کمبود ارز و کاهش شدید و دوره‌ای ارزش ارز کشور شود. این رویدادها می توانند بیشتر از تعدیل دوره ای رژیم نرخ مبادله ارز شناور، برای اقتصاد مخرب باشند.

مثالی واقعی از نرخ مبادله ارز ثابت

مشکلات یک رژیم نرخ مبادله ارز ثابت

به گزارش بی‌بی‌سی نیوز، در سال ۲۰۱۸، ایران پس از کاهش ۸ درصدی ارز خود در برابر دلار در یک روز، نرخ مبادله ثابتی را معادل ۴۲ هزار ریال برای هر دلار تعیین کرد. دولت تصمیم گرفت اختلاف نرخ استفاده شده توسط معامله گران (60000 ریال) و نرخ رسمی را که در آن زمان 37000 بود برطرف کند.