منظور از شمول مالی چیست و نحوه عملکرد آن چگونه است؟

پیشرفت‌های حاصل در حوزه فناوری مالی مانند تراکنش‌های دیجیتال، دستیابی به شمول مالی را آسان‌تر می‌سازند.

با این حال، بانک جهانی تخمین می زند که حدود 1.7 میلیارد بزرگسال در سراسر جهان هم‌چنان حتی به یک حساب بانکی اولیه نیز دسترسی ندارند.

نحوه عملکرد شمول مالی

همانطور که بانک جهانی در وب سایت خود اشاره کرده است، شمول مالی «گذران زندگی روزمره را تسهیل و به خانواده ها و مشاغل کمک می کند تا برای همه چیز خود از اهداف بلندمدت گرفته تا موارد اضطراری و غیر منتظره برنامه ریزی داشته باشند.» علاوه بر این، در ادامه چنین آمده است که: «افراد به عنوان صاحبان حساب‌های بانکی، از سایر خدمات مالی مانند پس‌انداز، اعتبار و بیمه، راه‌اندازی و گسترش کسب‌وکار، سرمایه‌گذاری در آموزش یا سلامت، مدیریت ریسک و شوک‌های مالی و آب‌وهوایی بیشتر استفاده می‌کنند که این وضعیت می تواند کیفیت کلی زندگی آنها را بهبود بخشد.»

در حالی که موانع پیش روی شمول مالی جزئی از مشکلات دیرینه بوده‌اند اما اکنون تعدادی از نیروها به گسترش دسترسی به خدمات مالی مختلفی که برای بسیاری از مصرف کنندگان مرفه بدیهی هستند کمک می کنند.

صنعت مالی نیز به نوبه خود به طور مداوم راه‌های جدیدی را برای ارائه محصولات و خدمات به جمعیت جهانی ارائه می‌کند و اغلب از این فرآیند سود کسب می‌کند. به عنوان مثال، استفاده روزافزون از فناوری مالی (یا فین تک)، ابزارهای نوآورانه ای را برای غلبه بر مشکل عدم دسترسی افراد به خدمات مالی ارائه کرده است و راه های جدیدی را برای افراد و سازمان ها ابداع کرده است تا بتوانند خدمات مورد نیاز خود را با هزینه های معقول به دست آورند.

مهم

وام‌دهی همتا به همتا به ویژه در کشورهای در حال توسعه که در آن افراد ممکن است به منابع مالی متعارف بانکی دسترسی نداشته باشند، اهمیت زیادی پیدا کرده است.

برخی از نمونه‌هایی از پیشرفت‌های فین‌تک که در سال‌های اخیر به تحقق هدف شمول مالی کمک کرده‌اند عبارتند از: استفاده رو به رشد از تراکنش‌های دیجیتال بدون پول نقد، ظهور مشاوران روبو با کارمزد پایین و پیدایش سرمایه‌گذاری جمعی و همتا به همتا (P2P) یا وام‌دهی اجتماعی.

وام‌دهی همتا به همتا در بازارهای نوظهور به ویژه برای افرادی خاصی مفید بوده است که احتمالا به دلیل نداشتن سابقه مالی یا سابقه اعتباری برای ارزیابی رتبه اعتباری خود واجد شرایط دریافت وام از موسسات مالی معتارف نبودند. وام‌دهی خرد همچنین در مکان‌هایی که به سختی می‌توان به سرمایه دست پیدا کرد، به منبع سرمایه مهمی تبدیل شده است.

در حالی که این خدمات نوآورانه مشارکت کنندگان بیشتری را وارد بازار مالی کرده‌اند اما هم‌چنان بخش قابل توجهی از جمعیت جهان – از جمله در ایالات متحده – به بازار مالی دسترسی ندارند و مثلاً بدون حساب بانکی هستند یا دسترسی محدودی به خدمات بانکی دارند.

گروه بانک جهانی که شامل بانک جهانی و شرکت مالی بین‌المللی می‌شود همچنین از طرحی به نام دسترسی مالی عمومی 2020 حمایت مالی می‌کند که هدف آن تضمین این مسئله است که تا سال 2020، یک میلیارد بزرگسال دیگر «برای ذخیره پول، ارسال و دریافت مبالغ پرداختی به یک حساب تراکنش دسترسی پیدا کنند و استفاده از آن را به یکی از اجزای سازنده اصلی مدیریت زندگی مالی خود تبدیل کنند.»

این تلاش در صورت موفقیت تعداد بزرگسالانی را که در حال حاضر حتی فاقد ابتدایی‌ترین خدمات مالی هستند و مطابق برآوردهای اخیرا بانک جهانی تعداد آن‌ها تقریبا به 1.7 میلیارد نفر می‌رسد، به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. با این حال، نتایج این طرح تا اواسط سال 2021 مشخص نخواهد شد.