نظام مالی (Financial system) چیست؟

نظام های مالی را می توان با استفاده از اصول بازار، برنامه ریزی مرکزی یا ترکیبی از هر دو سازماندهی کرد.

نهادها در یک نظام مالی هر چیزی از بانک ها گرفته تا بورس ها و خزانه های دولت را شامل می‌شوند.

شناخت نظام مالی

مانند هر صنعت دیگری، نظام مالی را می توان با استفاده از بازارها، برنامه ریزی مرکزی یا ترکیبی از هر دو سازماندهی کرد.

بازارهای مالی شامل وام گیرندگان، وام دهندگان و سرمایه گذارانی هستند که در مورد وام ها و سایر معاملات با یکدیگر توافق می‌کنند. در این بازارها، کالای اقتصادی خاصی که در هر دو طرف معامله می‌شود معمولاً نوعی پول است: پول جاری (نقد)، مطالبات پول آتی (اعتبار)، یا مطالباتی نسبت به ظرفیت درآمد آتی یا ارزش دارایی های واقعی (سهام). این کالاها همچنین شامل ابزارهای مشتقه نیز می شوند. ابزارهای مشتقه مانند قراردادهای آتی کالا یا اختیار معامله سهام، ابزارهای مالی خاصی هستند که عملکرد آن‌ها به عملکرد یک دارایی واقعی یا مالی اساسی وابسته است. در بازارهای مالی، همه این کالاها طبق قوانین عادی عرضه و تقاضا بین وام گیرندگان، وام دهندگان و سرمایه گذاران معامله می شوند.

در یک نظام مالی با برنامه ریزی متمرکز (به عنوان مثال، یک شرکت واحد یا یک اقتصاد دستوری)، تصمیم گیری در مورد تامین مالی برنامه های مصرفی و سرمایه گذاری توسط طرف مقابل یک معامله انجام نمی شود، بلکه تصمیم گیری در این مورد مستقیماً توسط مدیر یا برنامه ریز مرکزی انجام می شود. اینکه کدام پروژه ها سرمایه دریافت می کنند، پروژه های چه افرادی تامین مالی می‌شوند و چه کسی آنها را تامین مالی می کنند توسط برنامه ریز مرکزی تعیین می شود، خواه این برنامه‌ریز مدیر یک کسب‌وکار باشد یا یک رئیس حزب.

اکثر نظام های مالی شامل ترکیبی از عناصر بازارهای بده و بستان و برنامه ریزی مرکزی از بالا به پایین هستند. به عنوان مثال، یک شرکت تجاری از نظر تصمیمات مالی داخلی آن یک نظام مالی متمرکز است. با این حال، معمولاً در بازار گسترده‌تری عمل می‌کند و برای اجرای برنامه‌های بلندمدت خود با وام دهندگان و سرمایه‌گذاران خارجی تعامل دارد.

در عین حال، تمام بازارهای مالی مدرن در داخل نوعی چارچوب نظارتی دولتی عمل می‌کنند که محدودیت‌هایی را برای انواع معاملات مجاز تعیین می‌کنند. نظام‌های مالی اغلب به شدت تنظیم شده هستند زیرا مستقیماً بر تصمیم‌گیری‌های مربوط به دارایی‌های واقعی، عملکرد اقتصادی و حمایت از مصرف‌کننده تأثیر می‌گذارند.

اجزای بازار مالی

نظام مالی در سطوح مختلف از اجزای متعدد تشکیل شده است. نظام مالی شرکت مجموعه ای از رویه های اجرا شده است که فعالیت های مالی شرکت را دنبال می کند. نظام مالی در داخل یک شرکت تمام جنبه های مالی از جمله اقدامات حسابداری، برنامه زمانی درآمد و هزینه، دستمزدها و تایید ترازنامه را شامل می‌شود.

نظام مالی در مقیاس منطقه ای، نظامی است که به وام دهندگان و وام گیرندگان امکان تبادل وجوه را اعطا می‌کند. نظام های مالی منطقه ای شامل بانک ها و سایر موسسات مانند بورس اوراق بهادار و مراکز تهاتر مالی می شوند.

نظام مالی جهانی اساساً یک نظام منطقه‌ای وسیع‌تر است که همه مؤسسات مالی، وام‌گیرندگان و وام‌دهندگان در اقتصاد جهانی را در بر می‌گیرد. نظام های مالی در یک دیدگاه جهانی شامل صندوق بین المللی پول، بانک های مرکزی، خزانه های دولت و مقامات پولی، بانک جهانی و بانک های خصوصی و بین المللی بزرگ می شوند.