جریان وجوه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی (CFO)

جریان وجوه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی مخارج سرمایه ای بلندمدت یا درآمد و هزینه مربوط به سرمایه گذاری را شامل نمی شود. جریان وجوه نقد ناشی از فعالیت‌های عملیاتی فقط بر کسب و کار اصلی تمرکز دارد و همچنین به عنوان جریان وجوه نقد عملیاتی (OCF) یا خالص وجوه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی نیز شناخته می شود.

نکات کلیدی

جریان وجوه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی در اولین بخش صورت جریان وجوه نقد نشان داده می‌شود که این صورت مالی علاوه‌بر این بخش وجوه نقد ناشی از فعالیت های سرمایه گذاری و تامین مالی را نیز شامل می شود.

برای نشان دادن وجه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی در صورت جریان وجوه نقد دو روش مختلف وجود دارد: روش غیر مستقیم و روش مستقیم.

روش غیرمستقیم با درآمد خالص از صورت سود و زیان شروع می شود و سپس اقلام غیر نقدی را به آن اضافه می کند تا رقم نقدی نهایی به دست آید.

روش مستقیم تمام معاملات یک دوره را به صورت وجوه نقد دنبال می‌کند و در صورت جریان وجوه نقد از جریان‌های وجوه نقد ورودی و خروجی واقعی استفاده می‌کند.

درک جریان وجوه نقد ناشی از فعالیت های عملیاتی (CFO)

جریان وجوه نقد یکی از مهم‌ترین بخش‌های عملیات تجاری شرکت‌ها را تشکیل می‌دهد و کل مقدار پولی را که به داخل و خارج یک کسب‌وکار منتقل می‌شود در بر می‌گیرد. جریان وجوه نقد ناشی از فعالیت‌های عملیاتی نقدینگی شرکت را تحت تأثیر قرار می‌دهد، در نتیجه به دلایل متعددی اهمیت دارد. این جریان وجوه نقد به صاحبان و متصدیان مشاغل اجازه می‌دهد تا مبدا و مقصد پول ورودی و خروجی شرکت را بررسی کنند، به آنها کمک می کند تا اقدامات لازم را برای تولید و حفظ وجوه نقد کافی و لازم برای کارایی عملیاتی و سایر نیازهای ضروری شرکت انجام دهند و به اتخاذ تصمیمات مالی کلیدی و کارآمد کمک می کند.

جزئیات مربوط به جریان وجوه نقد شرکت‌ها در صورت جریان وجوه نقد که بخشی از گزارش های فصلی و سالانه  شرکت‌ها است موجود هستند. جریان وجوه نقد حاصل از فعالیت‌های عملیاتی، توانایی‌های تولید وجه نقد فعالیت‌های اصلی یک شرکت را نشان می‌دهد. این بخش معمولاً درآمد خالص از صورت سود و زیان و انجام تعدیلات لازم برای تغییر درآمد خالص از مبنای حسابداری تعهدی به حسابداری نقدی را شامل می‌شود.

دسترسی به وجه نقد امکان گسترش عملیات، ساخت و راه‌اندازی محصولات جدید، بازخرید سهام برای تایید موقعیت مالی محکم خود، پرداخت سود سهام برای پاداش دادن به سهامداران و تقویت اعتماد آن‌ها یا کاهش بدهی‌ها برای صرفه‌جویی در هزینه‌های بهره را به کسب و کارها اعطا می‌کند. سرمایه گذاران معمولا به دنبال شرکت‌هایی هستند که قیمت سهام پایین‌تری داشته باشند اما جریان وجوه نقد حاصل از عملیات آن‌ها در سه ماهه های اخیر روند صعودی داشته باشد. این اختلاف نشان می دهد که شرکت سطوح فزاینده ای از جریان وجوه نقد را در اختیار دارد که در صورت استفاده بهینه از آن‌ها ممکن است به افزایش قیمت سهام آن در آینده منجر شود.

جریان مثبت (و افزایشی) وجوه نقد ناشی از فعالیت های عملیاتی نشان می دهد که فعالیت های تجاری اصلی شرکت رونق پیدا کرده‌اند. این جریان وجوه نقد در کنار معیارهای متعارفی مانند درآمد خالص یا درآمد پیش از کسر مالیات بدهی و استهلاک، معیار یا شاخص اضافی دیگری را برای ارزیابی ظرفیت سودآوری یک شرکت ارائه می دهد.

صورت جریان وجوه نقد

صورت جریان وجوه نقد یکی از سه صورت مالی اصلی لازم برای گزارشگری مالی استاندارد است- در کنار صورت سود و زیان و ترازنامه. صورت جریان وجوه نقد به سه بخش تقسیم می‌شود:

جریان وجوه نقد ناشی از فعالیت‌های عملیاتی،

جریان وجوه نقد ناشی از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری،

و جریان وجوه نقد ناشی از فعالیت‌های تامین مالی.

این سه بخش روی هم رفته تصویری جامع از تغییرات وجه نقد شرکت ارائه می‌دهند که نشان می‌دهد شرکت وجوه نقد خود را از کجا به دست می‌آورد، این وجوه را به چه نحوی خرج می‌کند و خالص تغییر وجه نقد ناشی از فعالیت های شرکت در یک دوره حسابداری معین به چه میزان است.

جریان وجوه نقد حاصل از بخش سرمایه‌گذاری، وجوه نقد استفاده شده برای خرید دارایی‌های ثابت و بلندمدت، مانند تاسیسات، دارایی و تجهیزات (PPE) و همچنین هرگونه درآمد حاصل از فروش این دارایی‌ها را نشان می‌دهد. جریان وجوه نقد حاصل از بخش تامین مالی، منبع تامین مالی و سرمایه شرکت و همچنین هزینه‌های مربوط به پرداخت اصل و فرع وام‌های آن را نشان می دهد. به عنوان مثال، سود حاصل از انتشار سهام و اوراق قرضه، پرداخت سود سهام و پرداخت بهره وام در فعالیت‌های تامین مالی لحاظ می شوند.

سرمایه گذاران جریان وجوه نقد ناشی از فعالیت های عملیاتی شرکت را در صورت جریان وجوه نقد بررسی می کنند تا دریابند که شرکت پول خود را از کجا کسب می‌کند. فعالیت‌های عملیاتی برخلاف فعالیت‌های سرمایه‌گذاری و تأمین مالی که ممکن است درآمد یک‌باره یا پراکنده‌ای داشته باشند، هسته اصلی کسب‌وکار هستند و ماهیتی تکراری دارند.

انواع جریان های وجوه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی

بخش جریان وجوه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی را می توان به یکی از دو روش زیر در صورت جریان وجوه نقد نمایش داد.

روش غیر مستقیم

گزینه اول روش غیرمستقیم است، که با درآمد خالص شرکت بر مبنای حسابداری تعهدی شروع می شود و با روش بازگشتی رقم نقدی معادل آن در این دوره محاسبه می‌شود. در روش حسابداری تعهدی، شناخت درآمد به جای زمان دریافت مبلغ آن در زمان کسب شناخته می‌شود.

به عنوان مثال، اگر مشتری یک ویجت 500 دلاری را به صورت اعتباری خریداری کند، فروش انجام شده اما پول نقد هنوز دریافت نشده است. بااین‌حال، درآمد هم‌چنان توسط شرکت در ماه فروش شناخته و در صورت سود و زیان آن به صورت سود خالص نشان داده می شود.

بنابراین، برمبنای حسابداری نقدی درآمد خالص به همین میزان بالاتر از درآمد دریافت شده گزارش می‌شود.  برای جبران این اختلاف نیز این 500 دلار درآمد در سرفصل حساب های دریافتنی ترازنامه ظاهر می شود. در صورت جریان وجوه نقد درآمد خالص باید به میزان این 500 دلار افزایش حساب های دریافتنی به دلیل این فروش، کاهش یابد. این مسئله در صورت جریان وجوه نقد به صورت «افزایش حساب های دریافتنی به میزان 500- دلار» نمایش داده می شود.

روش مستقیم

گزینه دوم روش مستقیم است که در آن شرکت تمام معاملات را به صورت وجوه نقد ثبت می کند و اطلاعات صورت جریان وجوه نقد را با استفاده از جریانات واقعی ورودی و خروجی وجه نقد در طول دوره حسابداری نمایش می دهد.

نمونه هایی از روش مستقیم جریان های وجوه نقد ناشی از فعالیت های عملیاتی عبارتند از:

حقوق پرداختی به کارکنان

پول نقد پرداختی به فروشندگان و تامین کنندگان

پول نقد جمع آوری شده از مشتریان

درآمد بهره و سود سهام دریافتی

مالیات بر درآمد پرداخت شده و سود پرداختی

روش غیر مستقیم در مقابل روش مستقیم

بسیاری از حسابداران روش غیر مستقیم را ترجیح می دهند زیرا تهیه صورت جریان وجوه نقد با استفاده از اطلاعات صورت سود و زیان و ترازنامه ساده‌تر است. اکثر شرکت ها از روش حسابداری تعهدی استفاده می کنند، بنابراین ارقام صورت سود و زیان و ترازنامه آن‌ها با این روش خواهد مطابقت خواهد داشت.

هیئت استانداردهای حسابداری مالی (FASB) به شرکت ها توصیه می کند که از روش مستقیم استفاده کنند زیرا تصویری واضح تر از جریان های وجوه نقد به داخل و خارج از کسب و کار ارائه می دهد. با این حال، هیئت استانداردهای حسابداری همچنین کسب و کارهایی را که از روش مستقیم استفاده می‌کنند ملزم می سازد تا تطبیق یا عدم تطبیق درآمد خالص خود را با جریان وجوه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی در روش غیرمستقیم گزارش کنند که این مسئله استفاده از روش مستقیم را پیچیده‌تر می‌سازد.

گزارش تطبیق برای بررسی دقت ارقام گزارش شده به عنوان وجوه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی استفاده می شود و ساختاری مشابه روش غیر مستقیم دارد. گزارش تطبیق با فهرست کردن درآمد خالص و تعدیل آن به ازای معاملات غیرنقدی و تغییرات حساب‌های ترازنامه آغاز می‌شود. این محاسبات اضافی محبوبیت استفاده از روش مستقیم را در میان شرکت‌ها از بین برده است.

فرمول های روش غیر مستقیم برای محاسبه جریان وجوه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی

شرکت ها و همچنین واحدهای گزارش‌دهی مختلف از استانداردهای متفاوتی برای گزارش صورت‌های مالی خود استفاده می‌کنند که ممکن است تحت روش غیر مستقیم به محاسبات متفاوتی منجر شود. بسته به ارقام موجود، مقدار وجه نقد حاصل از فعالیت‌های عملیاتی را می توان با یکی از فرمول های زیر محاسبه کرد، زیرا هر دو نتیجه یکسانی دارند:

جریان وجوه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی = وجوه حاصل از عملیات + تغییرات سرمایه در گردش

که در آن،

وجوه حاصل از عملیات = (درآمد خالص + استهلاک، کاهش منابع، و انقضا+ مالیات انتقالی به دوره‌های بعد و تخفیف مالیاتی سرمایه‌گذاری + سایر وجوه)

این قالب برای گزارش جزئیات جریان وجوه نقد  در درگاه‌های مالی مانند Market Watch استفاده می شود.

یا

جریان وجوه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی = درآمد خالص + استهلاک، کاهش منابع و انقضا+ تعدیل درآمد خالص + تغییرات حساب های دریافتنی + تغییر بدهی ها + تغییر موجودی انبار + تغییر سایر فعالیت های عملیاتی

این قالب برای گزارش جزئیات جریان وجوه نقد در درگاه‌های مالی خاصی  یاهو فایننس، استفاده می‌شود.

تمامی ارقام ذکر شده در بالا به عنوان سرفصل‌های اقلام اصلی صورت جریان وجوه نقد شرکت های مختلف موجود هستند.

رقم سود خالص از صورت سود و زیان اخذ می شود. از آنجا که این رقم بر مبنای حسابداری تعهدی تهیه می شود، هزینه های غیرنقدی ثبت شده در صورت سود و زیان، مانند استهلاک و انقضا بایستی مجدداً به سود خالص اضافه شوند. علاوه بر این، هر گونه تغییر در حساب های ترازنامه نیز به سود خالص اضافه یا از آن کم می شود تا جریان وجوه نقد کلی را نشان دهد.

موجودی انبار، دارایی های مالیاتی، حساب های دریافتنی و درآمد تعهدی اقلام رایج دارایی هایی هستند که تغییر ارزش آنها در جریان وجوه نقد ناشی از فعالیت های عملیاتی منعکس می شود. حساب‌های پرداختنی، بدهی‌های مالیاتی، درآمد معوق و هزینه‌های تعهدی نیز نمونه‌های رایج بدهی‌هایی هستند که تغییر ارزش آن‌ها  جریان وجوه نقد عملیات را تغییر می‌دهد.

هرگونه تغییر مثبت دارایی ها از یک دوره گزارش‌دهی مالی به دوره دیگر در محاسبات جریان وجوه نقد از رقم درآمد خالص خارج می شود، در حالی که هر تغییر مثبت بدهی ها به سود خالص مربوط به محاسبات جریان وجوه نقد اضافه می شود. در اصل، افزایش یک حساب دارایی مانند حساب های دریافتنی به معنای ثبت درآمد است که مبلغ نقدی آن دریافت نشده است. از سوی دیگر، افزایش در حساب‌های بدهی مانند حساب های پرداختنی نیز به معنای ثبت هزینه ای است که هنوز وجه نقد آن پرداخت نشده است.

نمونه ای از جریان وجوه نقد حاصل از فعالیت های عملیاتی

اجازه بدهید جزئیات جریان وجوه نقد شرکت فناوری پیشروی اپل (AAPL) را در سال مالی منتهی به سپتامبر 2018 بررسی کنیم. در این دوره سازنده آیفون درآمد خالصی برابر 59.53 میلیارد دلار، هزینه‌های استهلاک، کاهش منابع و انقضایی برابر 10.9 میلیارد دلار، مالیات معوق و تخفیف مالیات سرمایه گذاری به مبلغ 32.59- میلیارد دلار و سایر وجوهی به مبلغ 4.9 میلیارد دلار را گزارش کرده است.

طبق فرمول اول، مجموع این اعداد مبلغ کل وجوه نقد حاصل از عملیات را به 42.74 میلیارد دلار می رساند. تغییر خالص سرمایه در گردش برای مدت مشابه 34.69 میلیارد دلار بود. با افزودن این مقدار به وجوه حاصل از عملیات، جریان وجوه نقد حاصل از فعالیت‌های عملیاتی شرکت اپل را به 77.43 میلیارد دلار می‌رساند.

در روش دوم، مقادیری را که در درگاه یاهو فایننس برای شرکت اپل گزارش شده است با یکدیگر جمع می‌زنیم. در این گزارش درآمد خالص اپل در سال مالی 2018 برابر 59.531 میلیارد دلار، استهلاک 10.903 میلیارد دلار، تعدیل درآمد خالص  27.694- میلیارد دلار، تغییر حساب های دریافتنی 5.322- میلیارد دلار، تغییر  بدهی ها 9.13 میلیارد دلار، تغییر موجودی انبار 0.828 میلیارد دلار و تغییرات سایر فعالیت های عملیاتی 30.057 میلیارد دلار اعلام شده است که مجموع آن‌ها مقدار خالصی برابر 77.434 میلیارد دلار را برای وجوه نقد حاصل از عملیات این شرکت به دست می‌دهد.

مشاهده می‌کنیم که از هر دو روش مقادیر یکسانی به دست می‌دهند.

ملاحظات ویژه

باید توجه داشت که سرمایه در گردش جزء مهمی از جریان وجوه نقد حاصل از عملیات است و شرکت ها می توانند با تاخیر در پرداخت صورتحساب‌های تامین کنندگان، تسریع در وصول صورتحساب‌های مشتریان و تاخیر در خرید موجودی انبار، سرمایه در گردش را دستکاری کنند. همه این اقدامات به شرکت‌ها اجازه می دهد تا پول نقد بیشتری را در دستان خود حفظ کنند. شرکت‌ها همچنین اختیار دارند که آستانه‌های سرمایه‌گذاری خاص خود را تعیین کنند که این مسئله به آنها اجازه می‌دهد تا آستانه دلاری خاص خود را برای خریدهایی که به عنوان مخارج سرمایه‌گذاری شناخته می‌شوند مشخص سازند.

سرمایه گذاران باید هنگام مقایسه جریان وجوه نقد شرکت های مختلف از این ملاحظات آگاه باشند. با توجه به این انعطاف‌پذیری معیارهای فوق که به مدیران اجازه می‌دهند این ارقام را تا حد معینی دستکاری کنند، جریان وجوه نقد حاصل از عملیات معمولاً به جای مقایسه عملکرد شرکت‌ها با یکدیگر (حتی زمانی که دو شرکت به صنعت واحدی تعلق داشته باشند) برای بررسی عملکرد یک شرکت واحد در طی دو دوره گزارش‌دهی مالی مختلف استفاده می‌شود.