تراز تجاری (BOT) چیست؟ بررسی نحوه محاسبه آن​

به گزارش اقتصاد آنلاین،به تراز تجاری هم‌چنین تراز تجاری بین المللی، تراز بازرگانی یا خالص صادرات نیز گفته می شود.

نکات کلیدی

تراز تجاری (BOT) تفاوت بین ارزش واردات و صادرات یک کشور در یک دوره معین است و بزرگترین جزء تراز پرداخت های یک کشور (BOP)به حساب می‌آید.

کشوری که ارزش کل وادارات کالاها و خدمات آن بیشتر از صادرات کالاها و خدمات آن کشور است با کسری تجاری مواجه است در حالی که کشوری که ارزش صادرات کالاها و خدمات آن بیشتر از واردات کالا و خدمات آن کشور باشد با مازاد تجاری مواجه خواهد بود.

در سال 2019، آلمان بیشترین مازاد تجاری را داشت و به دنبال آن نیز کشورهای ژاپن و چین قرار داشتند، در حالی که ایالات متحده با بزرگترین کسری تجاری مواجه بود و حتی با وجود جنگ تجاری ادامه دار با چین هم‌چنان در این زمینه از کشورهای بریتانیا و برزیل جلوتر بود.

شناخت تراز تجاری(BOT)

فرمول محاسبه  تراز تجاری را می توان به صورت ارزش کل صادرات منهای ارزش کل واردات آن ساده کرد. اقتصاددانان از  تراز تجاری برای اندازه گیری قدرت نسبی اقتصاد کشورها استفاده می کنند. کشوری که ارزش واردات کالا و خدمات آن بیشتر از صادرات آن باشد با کسری تجاری یا تراز تجاری منفی مواجه خواهد بود. برعکس، کشوری که بیشتر از واردات کالا و خدمات صادر می کند، دارای مازاد تجاری یا تراز تجاری مثبت است.

در برخی از کشورها ایجاد کسری تجاری در آنها تقریبا قطعی است. به عنوان مثال، ایالات متحده که در واقع کسری تجاری در آن یک اتفاق جدید نیست. در واقع، این کشور از دهه 1970 دارای کسری تجاری مداوم بوده است. این کشور در طی بیشتر قرن نوزدهم نیز با کسری تجاری مواجه بود (بین سال‌های 1800 و 1870، ایالات متحده به جز سه سال کسری تجاری داشت). در مقابل مازاد تجاری کشور چین علیرغم کاهش تجارت جهانی به دلیل همه‌گیری هم‌چنان در حال افزایش است. در ژوئیه 2020، چین از صادرات کالاهای تولیدی به ارزش 230 میلیارد دلار 110 میلیارد دلار مازاد تجاری ایجاد کرد- بنابراین چین حتی با احتساب قطعات وارداتی، به صادرات 2 دلار کالاهای تولیدی به ازای هر دلار کالای تولیدی وارداتی نزدیک می‌شود.

مازاد یا کسری تجاری همیشه شاخص مناسبی برای سلامت اقتصاد نیست و باید در چارچوب چرخه تجاری و سایر شاخص های اقتصادی در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، در شرایط رکود، کشورها ترجیح می دهند برای ایجاد شغل و تقاضا در اقتصاد خود صادرات بیشتری داشته باشند. در زمان توسعه اقتصادی نیز کشورها ترجیح می دهند برای ترویج رقابت قیمتی که به مهار تورم منجر می‌شود واردات بیشتری داشته باشند. در سال 2019، آلمان از نظر تراز حساب جاری بیشترین مازاد تجاری را داشت. کشورهای ژاپن و چین نیز از نظر بیشترین مازاد تجاری در رتبه دوم و در رتبه سوم قرار داشتند. برعکس، ایالات متحده بزرگترین کسری تجاری را داشت و حتی با وجود جنگ تجاری مداوم با چین رتبه‌ی اول را به خود اختصاص داده بود و کشورهای بریتانیا و برزیل در رتبه های دوم و سوم قرار داشتند.

محاسبه تراز تجاری(BOT)

به عنوان مثال، در آگوست 2020 ارزش واردات کالاها و خدمات ایالات متحده به 239 میلیارد دلار می‌رسید در حالی که تنها 171.9 میلیارد دلار کالا و خدمات به سایر کشورها صادر کرده بود. بنابراین، در ماه آگوست تراز تجاری ایالات متحده  67.1- میلیارد دلار بود یا این کشور 67.1 میلیارد دلار کسری تجاری داشت.

کشوری که با کسری تجاری بزرگ مواجه است برای پرداخت هزینه کالاها و خدمات خود پول قرض می کند، در حالی که کشوری که مازاد تجاری بزرگی دارد به کشورهای دارای کسری تجاری وام می دهد. در برخی موارد، ممکن است میان تراز تجاری کشورها و ثبات سیاسی و اقتصادی آن‌ها هم‌بستگی ایجاد شود، زیرا این مسئله میزان سرمایه گذاری خارجی در آن کشور را نشان می‌دهد.

اقلام بدهی واردات، کمک های خارجی، مخارج داخلی در خارج از کشور و سرمایه گذاری های داخلی در خارج از کشور را شامل می‌شود. اقلام بستانکاری نیز شامل صادرات، مخارج خارجی در اقتصاد داخلی و سرمایه گذاری های خارجی در اقتصاد داخلی می‌شوند. اقتصاددانان با کم کردن اقلام بستانکاری از اقلام بدهکاری کسری تجاری یا مازاد تجاری یک کشور مشخص را در دوره یک ماهه، سه ماهه یا یک ساله محاسبه می‌کنند.