ذخایر بانکی چیستند؟ بررسی نحوه عملکرد آن ها

به گزارش اقتصاد آنلاین، ذخایر بانکی حداقل پول نقدی است که بانک ها باید برای برآورده کردن تقاضاهای غیرمنتظره برداشت پول در نزد خود حفظ کنند.

ذخایر نقدی مازاد به پول نقد اضافی گفته می‌شود که بانک‌ها در نزد خود نگهداری می‌کنند و حاضر نیستند به شکل وام از آن‌ها استفاده کنند.

هدف از حفظ ذخایر بانکی جلوگیری از ایجاد هراس عمومی است که ممکن است از مواجهه مشتریان با کمبود منابع مالی بانک برای تامین تقاضای ناگهانی برداشت پول ناشی شود.

ذخایر بانکی ممکن است در گاوصندوق داخلی بانک نگهداری شوند یا به بانک بزرگتری یا یکی از بانک‌های منطقه ای فدرال رزرو ارسال شوند.

در گذشته، نرخ ذخیره بانک های آمریکایی از صفر تا 10 درصد متغیر بوده است.

نحوه عملکرد ذخایر بانکی

ذخایر بانکی در درجه اول همانند پادزهری برای هراس عمومی هستند. فدرال رزرو امریکا بانک ها را موظف می سازد تا مقدار معینی وجه نقد را در نزد خود نگهداری کنند تا هرگز با کمبود منابع مالی مواجه نشوند و مجبور به رد تقاضای برداشت پول مشتری نشوند که ممکن است به  ایجاد هجوم بانکی منجر شود.

بانک‌های مرکزی همچنین می‌توانند از سطوح ذخیره بانکی به عنوان ابزار سیاست پولی خود استفاده کنند. این بانک‌ها می توانند با کاهش سطح ذخیره بانکی به بانک ها آزادی عملی بیشتری برای اعطای وام های جدید آزاد و افزایش فعالیت اقتصادی اعطا کنند. بانک‌های مرکزی هم‌چنین می توانند برای کاهش سرعت رشد اقتصادی از بانک ها بخواهند که ذخایر خود را افزایش دهند.

در سال‌های اخیر، فدرال رزرو امریکا و بانک‌های مرکزی سایر اقتصادهای توسعه‌یافته برای دستیابی به اهداف مشابه به استفاده از شیوه‌های دیگری مانند تسهیل کمی (QE) روی آورده‌اند. بااین‌حال، بانک های مرکزی کشورهای نوظهوری مانند چین همچنان برای کاهش یا تشدید فعالیت اقتصادی به افزایش یا کاهش سطح ذخایر بانکی خود متکی هستند.

واقعیت سریع

فدرال رزرو آمریکا از 26 مارس 2020 حداقل ذخیره نقدی را به صفر درصد کاهش داده است.

 ذخایر بانکی الزامی و مازاد

ذخایر بانکی به اصطلاح یا ذخایر الزامی یا ذخایر مازاد نامیده می شوند. ذخایر الزامی حداقل پول نقدی است که بانک می تواند در نزد خود نگهداری کند. ذخایر اضافی نیز به هرگونه وجه نقدی مازاد بر حداقل ذخیره الزامی گفته می‌شود که بانک‌ها به جای وام دادن به مشاغل و مصرف کنندگان در گاو صندوق خود نگهداری می کنند.

بانک ها انگیزه زیادی برای حفظ ذخایر مازاد ندارند، زیرا پول نقد سودی ندارد و حتی ممکن است در طول زمان به دلیل تورم ارزش خود را از دست بدهد. بنابراین، بانک‌ها معمولاً ذخایر اضافی خود را به کمترین مقدار ممکن کاهش می‌دهند و به جای نگهداری آن در صندوق خود این وجوه را به مشتریان وام می‌دهند.

با این حال، ذخایر بانکی در دوره های رشد اقتصادی کاهش و در دوره‌های رکود افزایش می یابند.  زمانی که شرایط اقتصادی مطلوب است، کسب‌وکارها و مصرف کنندگان بیشتر وام می گیرند و بیشتر خرج می کنند. آنها در دوره‌های رکود اقتصادی نمی توانند بدهی اضافی اخذ کنند یا حاضر به افزایش بدهی خود نیستند. در دوره‌های رکود اقتصادی، ممکن است بانک‌ها نیز برای اجتناب از احتمال نکول شرایط وام‌دهی خود را سخت‌تر کنند.

تاریخچه ذخایر بانکی

علیرغم تلاش های مصمم الکساندر همیلتون و افراد دیگر در کشور ایالات متحده تا سال 1913 که نظام فدرال رزرو تاسیس شد نظام بانکداری ملی به جز چند در دوره‌ی کوتاه مدت وجود نداشت

(تا سال 1863، این کشور حداقل به یک پول ملی و نظام ملی منشور بانک دست پیدا کرده بود).

تا آن زمان، منشور بانکداری توسط دولت‌های ایالتی تنظیم می‌شدند و بانک‌ها تحت نظارت دولت‌های ایالاتی قرار داشتند که این وضعیت نتایج متفاوتی را برای هر ایالت در پی داشت. بدین ترتیب تا ایجاد بحران مالی تمام عیار در سال 1907 که منجر به فراخوان اصلاحات شد ورشکستگی بانک‌ها و «هجوم مشتریان» به بانک‌ها برای برداشت پول خود امری عادی به حساب می‌آمد.  بدین ترتیب نظام فدرال رزرو امریکا برای نظارت بر عرضه پول کشور ایجاد شد.

در سال 1977 که مجلس این کشور در یک دوره تورم دو رقمی ثبات قیمت را به عنوان یکی از اهداف سیاست ملی خود معرفی کرد و کمیته بازار باز فدرال (FOMC) را در داخل فدرال رزرو برای اجرای این هدف تشکیل داد نقش این سازمان گسترش قابل توجهی پیدا کرد.

ملاحظات ویژه

تعیین سطح ذخیره بانکی الزامی از معادله‌ای پیروی می کند که توسط مقررات هیئت مدیره فدرال رزرو تعیین شده است. این معادله بر اساس کل مبلغ سپرده‌گذاری شده در خالص حساب های معاملاتی بانک محاسبه می‌شود.

رقم محاسبه شده سپرده های عندالمطالبه، حساب های انتقال خودکار و حساب های حواله سهامی را شامل می‌شود. خالص معاملات به شکل کل مبلغ موجود در حساب های معاملاتی منهای وجوهی که بانک از بانک‌های دیگر طلبکار است و منهای وجوه نقدی که در مرحله جمع آوری قرار دارند محاسبه می شود.

بانک‌های مرکزی هم‌چنین می‌توانند از نسبت ذخایر الزامی نیز به عنوان ابزاری برای اجرای سیاست های پولی مورد استفاده کنند. بانک‌های مرکزی به کمک این نسبت می توانند کل میزان پول موجود برای اخذ وام را تحت تأثیر قرار دهند.

نسبت پوشش نقدینگی(LCR)

بانک‌ها علاوه بر پیروی از الزامات ذخیره بانکی که فدرال رزرو تعیین می‌کند باید الزامات نقدینگی تعیین شده در توافقنامه‌های بازل را نیز رعایت کنند. توافقنامه‌های بازل مجموعه ای از مقررات بانکی هستند که توسط نمایندگان مراکز مالی جهانی بزرگ وضع می‌شوند.

پس از ورشکستگی بانک سرمایه‌گذاری آمریکایی برادران لمن در سال 2008، در توافقنامه‌ای به نام بازل 3 مقررات توافقنامه‌های بازل تقویت شدند. این توافقنامه بانک ها را ملزم به حفظ نسبت پوشش نقدینگی مناسب (LCR) می‌سازد.  نسبت پوشش نقدینگی بانک‌ها و سایر مؤسسات مالی را ملزم می‌سازد تا وجوه نقد و دارایی‌های نقدشونده‌ی کافی را برای پوشش جریان خروجی وجوه به مدت 30 روز نگهداری کنند.

نسبت پوشش نقدینگی برای کاهش نیاز بانک‌ها به استقراض پول از بانک مرکزی در صورت بروز بحران مالی طراحی شده است.  نسبت پوشش نقدینگی با هدف تضمین وجود سرمایه‌ی کافی در بانک‌ها برای عبور از هر گونه اختلالات کوتاه مدت سرمایه تعیین شده است.  بایستی به این نکته اشاره کرد حتی زمانی که فدرال رزرو حداقل ذخیره بانکی را کاهش می دهد، بانک ها همچنان برای تضمین وجود پول نقد کافی برای انجام تعهدات کوتاه مدت خود باید الزامات  نسبت پوشش نقدینگی را رعایت کنند.

مهم

ذخایر الزامی بانک توسط فدرال رزرو برای هر بانک به صورت جداگانه و بر اساس خالص معاملات آن تعیین می شود.

 تاثیر بحران 08

تا پیش از بحران مالی 2008-2009، بانک ها هیچ سودی از ذخایر نقدی خود به دست نمی آوردند. این وضعیت در 1 اکتبر 2008 تغییر کرد. فدرال رزرو به عنوان یکی از مفاد قانون تثبیت اقتصادی اضطراری سال 2008، به پرداخت سود به ذخایر نقدی بانک ها روی آورد.

فدرال رزرو در عین حال برای افزایش تقاضا برای وام و به حرکت درآوردن مجدد چرخ اقتصاد نرخ بهره را کاهش داد.

نتیجه‌ی این اقدامات با این باور عامه که بانک‌ها ترجیح می‌دهند به جای نگهداری پول در صندوق، آن را وام بدهند در تضاد بود. بانک ها پول نقد تزریق شده توسط فدرال رزرو را برداشتند و به جای وام دادن آن‌ها، این وجوه را به عنوان ذخایر اضافی نگهداری کردند. آنها ترجیح دادند که به جای کسب سود اندکی بیشتر اما پرریسک‌تر وام بهره‌ی کوچک اما بدون ریسکی را کسب کنند.

به همین دلیل، پس از سال 2008 علیرغم عدم تغییر نسبت ذخایر الزامی مقدار کل ذخایر مازاد بانک‌ها افزایش یافت.

بانک ها چه مقدار پول باید به شکل ذخیره نگهداری کنند؟

مقدار ذخایر الزامی در گذشته بین صفر تا 10 درصد متغیر بوده است. این مقدار از 26 مارس 2020 به صفر رسیده است

آیا ذخایر بانکی دارایی به حساب می‌آیند یا بدهی هستند؟

ذخایر بانک‌ها بخشی از دارایی های آن‌ها محسوب می شوند و در حساب ها و گزارش های سالانه بانک‌ها به عنوان دارایی درج می شوند.

ذخایر بانکی چگونه محاسبه می شوند؟

ذخایر بانک‌ها با ضرب کل سپرده های آن‌ها در نسبت ذخیره محاسبه می شوند. به عنوان مثال، اگر مبلغ کل سپرده های بانکی بالغ بر 500 میلیون دلار و ذخیره‌ی الزامی آن 10 درصد باشد، با ضرب 500 در 0.10 ذخیره بانک محاسبه می شود. بدین ترتیب حداقل ذخیره الزامی بانک 50 میلیون دلار خواهد شد.

بانک ها ذخایر خود را در کجا نگه می دارند؟

بانک‌ها بخشی از ذخایر خود را در گاوصندوق داخلی بانک نگهداری می کنند. ذخایر بانکی را همچنین می‌توان در حساب‌های بانکی یکی از 12 بانک منطقه ای فدرال رزرو امریکا نگهداری کرد. برخی از بانک های کوچک بخشی از ذخایر خود را در بانک های بزرگتر نگهداری و در صورت نیاز از آنها استفاده می کنند.

این گردش وجوه نقد در میان گاوصندوق‌های داخلی بانک‌ها در زمان‌های خاصی مانند تعطیلات و فصل گردشگری که مصرف‌کنندگان پول نقد اضافی از بانک خارج می‌کنند به اوج خود می‌رسد. بانک ها پس از کاهش تقاضا مقداری از وجوه نقد اضافی خود را به نزدیکترین بانک فدرال رزرو ارسال می کنند.

سخن نهایی

نظام بانکی قدیمی ایالات متحده که قبل از متمرکز شدن مقررات آنها در این کشور وجود داشت، برحسب استانداردهای امروزی اندکی همانند غرب وحشی به نظر می رسد. هر ایالتی می‌توانست منشور خاص خود را برای عملکرد بانک‌ها تنظیم کند و بانک‌های کوچک پیوسته ظاهر می‌شدند و پس از مدتی ورشکسته می‌شدند. “هجوم” مشتریان به بانک نیز پدیده‌ی رایجی بود.

این وضعیت با ایجاد نظام فدرال رزرو تغییر کرد و یکی از تغییرات ایجاد شده در نظام بانکی این کشور این بود که بانک ها برای پاسخگویی به تقاضای برداشت پول مشتریان خود حداقل مقدار پول نقدی را نزد خود نگهداری کنند. از مارس 2020، حداقل ذخیره‌ی بانکی به صفر درصد کاهش یافته است که نشان می‌دهد فدرال رزرو از سطح نقدینگی خاصی که بانک‌های این کشور به شکل داوطلبانه نگهداری می‌کنند و نسبت پوشش نقدینگی 30 روزه که در توافق‌نامه بازل الزامی شده است رضایت دارد.