منظور از ارواح حیوانی چیست؟ بررسی چند نمونه از آن

به گزارش اقتصاد آنلاین، در کتاب کینز در سال 1936 با عنوان «نظریه عمومی اشتغال، بهره و پول»، او از ارواح حیوانی به‌ عنوان احساسات انسانی صحبت می‌کند که بر اعتماد و اطمینان مصرف‌کننده تأثیر می‌گذارند.

امروزه ارواح حیوانی، عوامل روانی و عاطفی را توصیف می‌کنند که سرمایه‌گذاران را در مواجهه با سطوح بالای نوسانات در بازار سرمایه به اقدام وامی‌دارند. این اصطلاح از کلمه لاتین Spiritus animalis گرفته شده است که به معنای «نفسی» است «که ذهن انسان را بیدار می‌کند». از برخی جهات، بینش کینز در مورد رفتار انسان، ظهور اقتصاد رفتاری را پیش‌بینی کرد.

نکات کلیدی

ارواح حیوانی از کلمه لاتین Spiritus animalis گرفته شده است: «نفسی که ذهن انسان را بیدار می‌کند.»

این عبارت توسط اقتصاددان بریتانیایی، جان مینارد کینز در سال 1936 ابداع شد.

ارواح حیوانی به روش‌هایی اشاره دارند که احساسات انسانی می‌توانند تصمیم‌گیری مالی را در محیط‌های نامشخص و زمان‌های ناپایدار هدایت کنند.

ارواح حیوانی اساساً برای روان‌شناسی بازار و به‌ویژه نقش احساسات و ذهنیت گله‌ای در سرمایه‌گذاری به‌حساب می‌آیند.

ارواح حیوانی برای کمک به توضیح اینکه چرا افراد غیرمنطقی رفتار می‌کنند، استفاده می‌شود و پیشرو اقتصاد رفتاری مدرن هستند.

ما ممکن است مفهوم ارواح حیوانی را در طول بحران‌های مالی، از جمله رکود بزرگ 2007-2009 مشاهده کنیم.

درک ارواح حیوانی

مفهوم فنی Spiritus animalis را می‌توان تا 300 سال قبل از میلاد مسیح در زمینه آناتومی انسان و فیزیولوژی پزشکی جستجو کرد. آنجا، ارواح حیوانی به مایع یا روح موجود در فعالیت‌های حسی و پایانه‌های عصبی در مغز گفته می‌شد که منجر به پدیده‌های روانی انبوه مانند شیدایی یا هیستری می‌شود.

ارواح حیوانی همچنین در فرهنگ ادبی ظاهر شدند، جایی که به حالت‌های شجاعت جسمانی، شادی و نشاط اشاره کردند. معنای ادبی حاکی از آن است که ارواح حیوانی بسته به درجه سلامت و انرژی فرد می‌تواند بالا یا پایین باشد.

 ارواح حیوانی در امور مالی و اقتصاد

امروزه در امور مالی، اصطلاح ارواح حیوانی در روان‌شناسی بازار و اقتصاد رفتاری مطرح می‌شود. ارواح حیوانی بیانگر احساسات اطمینان، امید، ترس و بدبینی هستند که می‌توانند بر تصمیم‌گیری مالی تأثیر بگذارند که به نوبه خود می‌توانند رشد اقتصادی را تقویت کنند یا مانع از آن شوند. اگر این روحیه ضعیف باشد، سطح اطمینان پایین خواهد بود که یک بازار امیدوار‌کننده را به سمت سقوط خواهد برد؛ حتی اگر پایه‌های بازار یا اقتصاد قوی باشند. به همین ترتیب، اگر این روحیه بالا باشد، اعتماد در میان شرکت‌کنندگان در اقتصاد بالا خواهد بود و قیمت‌های بازار افزایش می‌یابد.

نکته

ارواح حیوانی می‌توانند باعث ایجاد حباب در قیمت دارایی‌ها شوند و همچنین می‌توانند منجر به فروش وحشتناک [و هیجانی] دارایی‌ها شوند.

 نقش احساسات در تصمیم‌گیری‌های تجاری

بر اساس تئوری موجود در ماورای ارواح حیوانی، تصمیمات رهبران کسب‌وکار براساس شهود و رفتار رقبایشان است تا تجزیه ‌و تحلیل محکم و مستند. کینز فهمید که در زمان تحولات اقتصادی، افکار غیرعقلایی ممکن است افراد را تحت‌تأثیر قرار دهند زیرا آن‌ها به دنبال منافع شخصی مالی خود هستند.

کینز در کتاب «نظریه عمومی» می‌گوید که تلاش برای تخمین بازده آتی صنایع، شرکت‌ها یا فعالیت‌های مختلف با استفاده از دانش عمومی و بینش موجود «به مقدار کم و گاهی اوقات هیچ است». به گفتۀ او تنها راهی که مردم می‌توانند در یک محیط نامشخص تصمیم بگیرند این است که ارواح حیوانی آن‌ها را راهنمایی کنند.

ورود ارواح حیوانی به قرن بیست و یکم

در سال 2009، زمانی که دو اقتصاددان – جورج آکرلوف (برنده جایزه نوبل و استاد اقتصاد در دانشگاه کالیفرنیا) و رابرت جی شیلر (استاد اقتصاد در دانشگاه ییل) کتاب خود به نام «ارواح حیوانی یا روحیات حیوانی یا خوی حیوانی» را منتشر کردند، اصطلاح ارواح حیوانی دوباره محبوب شد. روان‌شناسی انسانی چگونه اقتصاد را به حرکت در می‌آورد و چرا برای سرمایه‌داری جهانی اهمیت دارد.

در این کتاب، نویسندگان استدلال می‌کنند که اگرچه ارواح حیوانی مهم‌اند، اما موضوع به همان اندازه مهم است که دولت فعالانه برای کنترل آن‌ها – از طریق سیاست‌گذاری اقتصادی – در صورت لزوم مداخله کند. در غیر این صورت، نویسندگان فرض می‌کنند، این ارواح ممکن است از روش‌های خود پیروی کنند؛ یعنی سرمایه‌داری می‌تواند از کنترل خارج شود و منجر به‌نوعی افراط‌ و تفریط شود؛ چنانکه در بحران مالی 2008 شاهدش بودیم.

نمونه‌هایی از ارواح حیوانی

 حباب دات‌کام

ارواح حیوانی اغلب به‌صورت روان‌شناسی بازار که با ترس یا طمع تعریف می‌شود، ظاهر می‌شوند. برای دومی، اصطلاح «شور و نشاط غیرعقلایی» برای توصیف اشتیاق سرمایه‌گذاران به‌کار رفته است که قیمت دارایی‌ها به‌ مراتب بالاتر از آن چیزی است که بنیاد دارایی‌ها آن قیمت‌ها را توجیه می‌کند. صرفاً استفاده از «دات‌کام» برای نام یک شرکت، ارزش بازار آن را به سطوح فوق‌العاده‌ای افزایش داد، به نحوی که استارت‌آپ‌ها سود صفر را نشان می‌دهند و قیمت‌های هر سهم را بالاتر می‌برند.

در سقوط پس از این رونق، شاهد بودیم که شاخص نزدک که بین سال‌های 1995 تا 2000 پنج برابر شده بود، از اوج 5048.62 در 10 مارس 2000 به 1139.90 در 4 اکتبر 2002 سقوط کرد که 76.81 درصد اُفت داشت. در پایان، سال 2001، اکثر سهام دات‌کام سقوط کرده بودند.

کسادی بزرگ

مثال دیگر بحران مالی 2008-2009 و کسادی بزرگ است؛ زمانی که بازار‌ها مملو از نوآوری‌های مالی بودند. پیش از این بحران، استفاده خلاقانه از محصولات مالی جدید و موجود – مانند تعهدات بدهی وثیقه‌گذاری شده (CDOs) – به‌ویژه در بازار مسکن فراوان شده بو.د. در ابتدا، این روند مثبت تصور می‌شد، تا زمانی که ابزار‌های مالی جدید فریبنده و متقلبانه تشخیص داده شدند. در این مرحله، اعتماد سرمایه‌گذاران به‌شدت کاهش یافت، فروش رخ داد و بازار‌ها سقوط کردند. یک مورد واضح از ارواح حیوانی در میان است.

 نقد ارواح حیوانی

ارواح حیوانی به تمایل برای افزایش و کاهش قیمت‌های سرمایه‌گذاری براساس احساسات انسانی و نه ارزش ذاتی اشاره دارد. بااین‌حال، این نظریه توسط بعضی اقتصاددانان مورد انتقاد قرار گرفته است که استدلال می‌کنند بازار‌ها بااین‌وجود کارا هستند و غیرعقلایی بودن فردی در مجموع از بین می‌رود.

منتقدان دیگر استدلال می‌کنند که حباب‌ها نتیجه روان‌شناسی توده‌ها نیستند، بلکه به دلیل دخالت بیش از حد بانک‌های مرکزی و مقررات بیش از حد است که مانع رشد اقتصادی می‌شود و بازار‌ها را از تعادل خارج می‌کند. این استدلال‌ها اغلب از تئوری اقتصادی اتریشی یا لیبرتارینیسم سرچشمه می‌گیرند که ادعا می‌کند افزایش زیاد در عرضه پول (“چاپ شده” توسط دولت‌ها) علت حباب‌ها و ترکیدن نهایی آن‌ها با تشویق سرمایه‌گذاری نادرست است.