ارز سنا چیست و چه تفاوتی با ارز نیما دارد؟

اقتصادآنلاین - مریم علیایی؛ کافی است یک بار قصد خرید ارز را داشته باشید تا با انواع و اقسام مدلها و سامانه ها و نرخ های متفاوت خرید و فروش دلار و یورو مواجه شوید. یا اگر علاقه مند به تحولات بازار ارز و طلای ایران باشید تاکنون بارها کلماتی مثل نرخ ارز سنا، نرخ ارز نیمایی، نرخ ارز آزاد، قیمت ارز دولتی، بازار متشکل ارزی، قیمت آتی و... را شنیده اید. با توجه به تاثیرات نرخ ارز در زندگی روزمره ما، آشنایی با انواع مفاهیم و اصطلاحات بازار ارز می تواند مهم باشد. در اینجا ما به بررسی چیستی ارز سنا و تفاوت های آن با ارز نیما خواهیم پرداخت.

ارز سنا چیست؟

سنا یک عبارت سه حرفی و در اصل مخفف شده عبارت سه کلمه ای "سامانه نظارت ارزی" است. بانک مرکزی در سال ۱۳۹۷ سامانه سنا را با هدف گرد آوری سیستماتیک داده های معاملاتی بازار ارز و نقل و انتقالات ارزی در سطح صرافی های سراسر کشور طراحی و راه اندازی کرد. کلیه صرافی هایی که مجوز بانک مرکزی را دارند باید تمام اطلاعات معامله ارزی خود در حوزه خرید و فروش ارز را در این سمانه ثبت کنند. از میانگین نرخ های ثبت شده این معاملات، عدد میانگینی محاسبه و اعلام می شوند که آن را نرخ ارز سنا می کنید. بر این اساس وقتی از نرخ ارز سنا صحبت میکنیم در واقع به نرخ میانگین خرید و فروش دلار، یورو و ارز صرافی هایی سراسر کشور اشاره داریم.

ارز سنا چه مزایایی دارد؟

حالا که با تعریف ارز سنا آشنا شدیم و می دانیم که ارز سنا یعنی چه، به این موضوع می پردازیم که ارز سنا چه مزایایی دارد؟ مهم‌ترین مزایای خرید و فروش ارز‌ در سامانه سنا را می‌توان به صورت زیر نام برد:

• امنیت بالا و جلوگیری از سوء استفاده‌های احتمالی
• سازماندهی مبادلات ارزی
• فرآیند خرید و فروش کاملا آنلاین
• حسابداری، خزانه، دسترسی آنلاین به حساب‌های بانکی
• همکاری با صرافی‌ها و تامین آسان ارز
• آگاهی از قیمت لحظه‌ای ارز
• عدم دخالت بانک‌ها در خرید و فروش ارز (به استثناء بانک مرکزی)
• امکان تعریف معامله و سود و زیان حاصل
• صرافی با فعال‌سازی تمامی قسمت‌های سامانه نظارت ارزی در کشور، علاوه بر اخذ قیمت نهایی و تعیین سود و زیان تراکنش خود، می‌تواند به بانکی که در آن حساب دارد متصل شود و اقدام به برداشت و واریز نیز کند

منظور از نرخ ارز سنا چیست؟

همانطور که پیشتر اشاره شد، منظور از نرخ ارز سنا، قیمت اعلامی در "سامانه نظارت ارزی" است. این نرخ نیز از محاسبه متوسط قیمت خرید فروش ارز در صرافی های سراسر کشور که زیر نظر بانک مرکزی فعالیت میکنند به دست می آید. معمولاً اگر دقت کنید قیمت دلار سنا نسبت به نرخ ارز آزاد تا حدودی در روز پایین‌تر است. 

نرخ ارز سنا از چه سامانه ای قابل مشاهده است؟

نرخ ارز سنا یا همان قیمت ارز در "سامانه نظارت ارزی"  همانطور که از اسم آن برمی آید در سایت این سامانه به آدرس www.sanarate.ir  قابل مشاهده است. به ورود به این سایت لیست قیمت انواع ارزهایی که در صرافی های سراسر کشور خرید و فروش می شوند دسترسی خواهید داشت. میانگین معامله ارزی انجام شده در صرافی ها به صورت ساعتی در این سامانه به‌روزرسانی می‌شد.

در این سامانه ۶ نرخ متفاوت برای هر ارز شامل نرخ خرید و فروش اسکناس، نرخ خرید و فروش حواله و نرخ خرید  و فروش حواله کالاهای اساسی و ضروری وجود دارد.

نرخ اسکناس بر اساس عملکرد روز گذشته معاملات ارزی انجام شده در تالار ارز خدماتی مرکز مبادله ارز و طلای ایران محاسبه می‌شود. این نرخ از تاریخ ۱۴۰۱/۱۲/۰۹ جایگزین نرخ اسکناس سابق می‌شود.

نرخ حواله بر اساس عملکرد روز گذشته معاملات ارزی انجام شده در تالار حواله ارزی مرکز مبادله ارز و طلای ایران محاسبه می‌شود. این نرخ از تاریخ ۱۴۰۱/۱۲/۰۹ جایگزین نرخ حواله سابق در ارتباط با معامله ارزهای حاصل از صادرات غیرنفتی، بازار آزاد تجارت و خدمات است.

نرخ حواله ارزی کالاهای اساسی و ضروری در حال حاضر بر اساس دلار ۲۸۵.۰۰۰ ریال محاسبه می شود. لذا معادل ریالی معامله ارز حاصل از صادرات نفت خام، میعانات گازی و گاز طبیعی بر اساس نرخ متناظر (خرید یا فروش) با این نرخ انجام می‌شود.

تفاوت ارز سنا و ارز نیما در چیست؟

سامانه نیما به نظام یکپارچه معاملات ارزی اطلاق می شود. سامانه نیما در آغاز سال ۱۳۹۷ در روزهایی که بازار ارز با تلاطمات و نوسانات شدیدی همراه بود، افزایش تورم و کاهش ارزش ریال باعث ایجاد شکاف قابل ملاحظه بین نرخ ارز۴۲۰۰ تومانی با بازار آزاد شده بود با هدف یکپارچه سازی معاملات ارزی، کنترل نرخ در بازار آزاد، شفافیت ارزی، برای این که خریداران و فروشندگان بتوانند به راحتی ارز مورد نیز خود را تامین کنند راه اندازی شد. خریداران و فروشندگان به وسیله این سامانه می‌توانند در محیط الکترونیک، فرآیندهای ارزی خود را با توجه به نیازهایشان انجام بدهند. در اولین گام همه‌ی صرافی‌ها به عنوان فروشنده ارز و وارد کننده برای تامین نمودن ارز کالاهای وارداتی به عنوان متقاضی خرید ارز به شمار می‌روند.

سنا نیز همانطور که بالا اشاره شد سامانه ای است که بانک مرکزی آن را برای اعلام میانگین قیمت دلار در صرافی‌ها راه‌اندازی شده.  تفاوت سامانه نیما و سامانه سنا در حوزه فعالیت آن‌ها است. سامانه سنا خرید و فروش ارز در صرافی‌های قانونی کشور را فراهم می‌کند و سامانه نیما بازار ارز در خارج از کشور را مدیریت می‌کند. تا اینجا میدانیم که ارز سنا یعنی چی پس در ادامه به بررسی تفاوت های این دو ارز می پردازیم؛

متقاضیان هر ارز

دلار سنا نرخ دولتی ارز است که برای مصارف شخصی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سامانه برای خرید و فروش داخلی ایجاد شده است و باید تمام معاملات روزانه صرافی‌ها در آن ثبت شوند.

ارز نیما به کسانی که قصد واردات کالاهای مصرفی را دارند تعلق می‌گیرد قیمت آن به ریال کمتر از بازار آزاد است. طبق دستور بانک مرکزی ارز حاصل از صادرات کالا نیز بر اساس قیمت ارز نیما به صادر‌کنندگان پرداخت می‌شود. فاصله نرخ دلار و یورو در سامانه نیما با نرخ ارز آزاد هنوز هم انگیزه‌‌ای برای برخی صادرکنندگان است چراکه نزدیکی این دو نرخ می‌تواند شرایط بهتری را رقم بزند. تمام بازرگانان، تاجران و شرکت‌های تجاری، بازرگانی و دلار-محور که تبادلات خارجی کالا، صادرات و واردات را در دستور کار دارند، می‌توانند برای معامله ارزی خود از ارز نیمایی استفاده کنند.

قیمت هر ارز

قیمت دلار سنا میانگین قیمت خرید و فروش صرافی‌ها است. بنابراین، نرخ دلار سنا به فروش صرافی‌ها ربط دارد و عمده خریداران ارز در این سامانه افرادی که قصد خرید ارز مسافرتی را دارند یا با هدف حفظ ارزش دارایی اقدام به تبدیل پس انداز ریالی خود به دلار میکنند.

نرخ ارز نیمایی عموما از نرخ ارز آزاد پایین‌تر است. این ارز تنها از طریق سامانه نیما و با شرایط و ضوابط خاص و تنها از واردکنندگان قانونی که مراحل تعیین شده توسط بانک مرکزی را طی کرده باشند، قابل دریافت است. این ارز را فقط واردکنندگان کالاهای مصرفی می‌توانند دریافت کنند. در این سامانه صرافی‌ها یا بانک‌ها به عنوان کارگزاران سامانه نیما ارزهای خریداری شده از صادرکنندگان را با یک حاشیه سود تعیین شده برای تامین نیازهای وارداتی به واردکنندگان می‌فروشند. در فروش ارز به واردکنندگان نیز کارگزاران بازار موظف هستند با توجه به نرخ خریداری و حاشیه سود اقدام کنند.

هدف از ایجاد هر ارز

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برای یکپارچه نمودن بازار ارز و جلوگیری از انتشار قیمت های مختلف در بازار معاملات ارزی اقدام به راه اندازی سامانه سنا نمود. با جمع آوری قیمت های ارز به صورت روزانه از تمام صرافی های مجاز که در این سامانه ثبت نام کرده اند قیمت واحد ارز اعلام می گردد. در این سامانه به جز اعلام قیمت روزانه ارز می توان خرید و فروش اینترنتی نیز انجام داد.

در سال ۹۷ نیز با راه اندازی سامانه نیما این شرایط فراهم شد تا واردکنندگان کالا بتوانند به روش غیر بانکی درخواست تامین ارز کنند. تامین ارز برای واردکنندگان کالا از سوی صرافی ها و صادرکنندگانی که در این سامانه حضور دارند انجام می شود. سامانه سنا به جهت نظارت بر خرید و فروش ارز در بازار ایجاد شده است در حالی که  سامانه نیما برای  تهیه ارز واردکنندگان راه اندازی شده است. پس سامانه نیما به جهت تامین ارز برای واردکنندگان کالا می باشد و در این سامانه صادرکنندگان بزرگ از جمله دولت نیز به عنوان صادر کننده نفت حضور دارد. پس نرخ خرید مواد اولیه ی سهم های کامودیتی محور بر اساس قیمت دلار نیما و همچنین قیمت فروش آن هم بر اساس این نرخ میباشد .

دلار سنا به چه کسانی تعلق می گیرد؟

سامانه سنا  بستری مناسب و کنترل شده برای خرید و فروش ارز در صرافی‌های مجاز زیر نظر بانک مرکزی را  فراهم کرده است. متقاضیان خرید ارز سنا مردم عادی هستند که برای تامین نیازهای ارزی خود از صرافی ها خرید می کنند. بیشتر متقاضیان خرید ارز در این سامانه افرادی هستند که ارز مسافرتی خریداری میکنند. در سالهای قبل با توجه به سهمیه ارزی ۲۲۰۰ دلاری تخصیص یافته به هر کد ملی، افراد می توانستند برای خرید سهمیه ارز به صرافی های عضو سامانه سنا مراجعه کنند و پس از ثبت نام در سامانه سنا و ارائه کد ملی تا سقف ۲۲۰۰ دلار سهمیه ارزش خود را خریداری کنند. اما خرید سهمیه ارز در این سامانه یک محدودیت داشت، اگر کسی  در یک نوبت خرید سهمیه ارزی خود مقدار کمتری از۲۲۰۰ دلار خریداری می‌کردند، دیگر اجازه نداشت مابقی سهمیه ارزی را در نوبت های بعدی خریداری کند.