اتصالات الکتریک در صنعت و ساختمان
در عصر حاضر استفاده از انرژی اجتناب ناپدیر است. بهترین، تمیزترین و سریعترین انرژی، انرژی الکتریکی است. انتقال این انرژی به نقاط دور به مراتب نسبت به انتقال سایر انرژیها مقرون به صرفهتر و سریعتر است. برای مصرفکنندههای انرژی در مکانهای گوناگون و در جاهای صعبالعبور نیز دسترسی به این انرژی از انواع دیگر منطقیتر بنظر میرسد.
انرژی الکتریکی ابتدا از طریق نیروگاه تولید میشود:
- نیروگاه بادی: تبدیل انرژی جنبشی باد به انرژی الکتریکی، جریان هوا باعث گردش پرههای توربین هممحور با ژنراتور شده و باعث تبدیل انرژی میگردد.
- نیروگاه آبی: تبدیل انرژی پتانسیل آب پشت سد به انرژی الکتریکی، هر قدر ارتفاع سطح آب دریاچه پشت سد نسبت به توربین هم محور با ژنراتور بیشتر باشد، فشار آب بیشتر و توربین بزرگتر و در نتیجه باعث تولید یا تبدیل مقدار بیشتری از انرژی الکتریکی میشود.
- نیروگاه بخار: تبدیل انرژی حرارتی بواسطه بخار آب که باعث گرداندن توربینهای هممحور با ژنراتور و در نتیجه باعث تولید یا تبدیل انرژی الکتریکی میشود.
انرژی الکتریکی از طریق خطوط انتقال نیرو به پستهای فوق توزیع (در حومه شهرها و یا مناطق صنعتی) و پس از آن پستهای توزیع (داخل شهرها یا مناطق صنعتی) منتقل شده و برای مصارف گوناگون استفاده میشود.
در تمامی مراحل انتقال، فوق توزیع، توزیع و در نهایت مصرفکنندههای نهایی، نقاط اتصال دارای اهمیت بسزائی هستند. اگر این نقاط، سطح مقطع مفید انتقال را در محل اتصال تامین نکند و یا بدلیل شل بودن، اتصال کامل برقرار نشود، این نقطه بدلیل عبور جریان الکتریکی محل شروع ایجاد خطر گرم شدن و ذوب و آتشسوزی میباشد.
در صنعت برق و در خطوط انتقال و پستها با توجه به این موضوع، سطح مقطع محل اتصالات، بیش از سطح مقطع رساناها هستند و نقاط اتصال به میزان کافی محکم و ایمن در نظر گرفته میشوند.
ترمینال الکتریکی
اتصالات الکتریکی در محل مصرفکنندهها (در بخش Low Voltage) بوسیله ترمینال الکتریکی انجام میشوند. ترمینالهای الکتریکی بصورت کلی در دو نوع پیچی و فنری می باشند:
- با توجه به ارزانتر بودن اتصالات و ترمینالهای پیچی، از آنها بیشتر استفاده میشود. در این ترمینالها رسانا در سطح مقطع مناسب خود در ترمینال قرار میگیرد و بوسیله پیچ در محل خود محکم میشود.
- ترمینالهای فنری نیز در سایزهای مختلف وجود دارند و در آنها ابتدا محل سیمگیر باز و پس از قرار دادن رسانا، فنر بروی رسانا فشار میآورد و اتصال الکتریکی برقرار میشود.
امروزه از ترمینالهای الکتریکی در قسمتهای مختلف صنعت و ساختمانها و ... استفاده میشود. این استفاده میتواند صرفا در یک پریز برق یا سیم اتصال به لامپ باشد یا این که در یک تابلو برق از ترمینالهای مختلف استفاده شود.
تفاوت ترمینالهای پیچی و فنری
- در ترمینالهای پیچی ابتدا باید محل سیمگیر ترمینال توسط پیچگوشتی باز شود و پس از قرار دادن رسانا در محل سیمگیر، ترمینال توسط پیچگوشتی بسته و محکم شود. این پروسه در ترمینالهای فنری بدین صورت است که ابزار دهانه ترمینال را باز میکند و پس از قرار گیری رسانا، ابزار برداشته میشود و نیازی به محکم کردن ترمینال نیست.
- مقدار فشار لازم برای محکم نگه داشتن رسانا در ترمینال در زمان ساخت فنر مربوطه تنظیم و ساخته شده است. بنابراین باز کردن و بستن و عملا مونتاژ اتصالات در ترمینالهای فنری بسیار سریعتر است.
- با توجه به عبور جریان از ترمینال برق و گرم و خنک شدنهای مکرر ترمینالهای پیچی نیاز به عملیات نگهداری (سفت کردن پیچها) بصورت دوره ای مثلا یکساله دارند، اما این موضوع در ترمینالهای فنری اصلا نیاز نیست. ضمن این که این عملیات برای ترمینالهای پیچی در محلهائی که دارای لرزش یا ضربه هستند، بسیار کوتاهتر و مثلا ماهانه یا سه ماهه انجام می شود در حالی که ترمینالهای فنری ضد لرزش هستند و به طور کلی در صنایع دارای لرزش مانند واگنسازی و لوکوموتیوسازی و همچنین کشتی سازی و ... استفاده میشوند.
ابتکار ساخت سیمگیر فنری در سال 1951 توسط کمپانی آلمانی WAGO ایجاد شد. طرح اولیه بسیار ساده و در عین حال صرفا برای رساناهای سایز کوچک بود. طی سالها این ابتکار چندین مرحله بهینه و بروز شد، تا جائی که امروز ترمینالهای فنری ساخته شده است که برای وصل نمودن رسانا نیازی به هیچ ابزاری نیست و به اصطلاح ترمینال فشاری نام دارند و با فشردن رساناهای مفتولی و یا دارای وایرشو، مسیر سیمگیر باز میشود و اتصال کامل میشود. البته این تکنولوژی برای رساناهای تا مقطع 16 میلیمتر مربع می باشد. برای سایزهای بالاتر تا 185 میلیمتر مربع برای باز کردن محل سیمگیر نیاز به ابزار می باشد.
استفاده از ترمینال فنری در ساختمان
ساختار ترمینالهای فنری برای ایجاد اتصال الکتریکی بسیار مناسب و ایمن و البته سریع است. در صنعت ساختمان با توجه به توزیع انرژی الکتریکی بخصوص در پریزها، کلیدها و چراغها در نقاط مختلف، در گذشته نه چندان دور، برقکارهای ساختمانی از پوستهبرداری و تاباندن سیمها و عایقکاری با چسب برق استفاده میکردند. در این صورت اگر زمانی برای جداسازی یا عیب یابی بخشی از مسیر روشنائی یا پریزها به عملیات فنی نیاز باشد بایستی همه مسیر، بدون برق یا از محل اتصال جدا شوند که این امر البته در بیشتر مواقع باعث کوتاهتر شدن طول سیمهای معیوب یا مورد عملیات خواهد شد.
برای حل این مشکل نیز ترمینالهای فنری با دسته اهرمی سری 221 که ابتکار کمپانی آلمانی WAGO می باشد به کمک برقکاران ساختمانی میآید. این ترمینالها بدلیل ابعاد کوچک (براحتی در قوطی کلید، پشت کلید و پریزها جا میشوند) و دمای کارکرد بالا (تا 85 درجه سانتیگراد) و استحکام اتصال و ایمنی و سرعت کار بالا و از همه مهمتر قیمت مناسب، بسیار کاربردی و در همه موارد اتصال جا افتاده هستند.
مزایای استفاده از ترمینالهای فنری انشعابی
- ایمنی و استحکام بسیار بالا (بدلیل اتصال فنری، سیمگیرها هرگز سست نمیشوند، حتی در صورتیکه جریان چند برابر بیش از حد مجاز ترمینال از آن عبور کند اتصال هرگز سست نمیشود)
- قابلیت قطع و وصل اتصال (هزاران بار)
- قابلیت اتصال سیمهای گوناگون به یکدیگر از مقطع 0.14 تا 6 میلیمتر مربع بصورت کاملا ایمن (سیم نرم افشان – نیمه افشان – خشک – مسی – آلومینیومی)
- تحمل جریان تا 32 آمپر برای سایز 4 میلیمتر مربع
- تحمل جریان تا 41 آمپر برای سایز 6 میلیمتر مربع
- قابلیت تحمل دما تا 105 درجه سانتیگراد (عدم تغییر شکل یا دفرمه شدن)
- دمای مجاز کارکرد تا 85 درجه سانتیگراد
- استفاده از تکنولوژی Cage Clamp که مکانیزم فنری و ضد لرزه میباشد
- بالا بردن سرعت کار با توجه به عدم نیاز به ابزار در ایجاد اتصال
- تقلیل مقدار طول روکشبرداری سر سیم به 11 میلیمتر
- امکان استفاده برای اتصال تعداد تا 5 سیم (در سه نوع 2 و 3 و 5 اهرمه ساخته شده اند)
- ابعاد کوچک و بسیار مناسب برای استفاده و سهولت کاربری در جعبه های اتصال و قوطی کلید و پریز و فضای پشت چراغها
- زمان بسیار اندک برای اتصال (کمتر از چهل ثانیه برای اتصال تعداد 5 سیم آماده اتصال)
- عدم نیاز به قطع کردن جریان برق در زمان تعمیرات.
- بدنه کاملا شفاف (قابلیت مشاهده اتصال تمام سیمها و مسیر سیمگیرها)
کمپانی وگو آلمان دارای قدمتی بیش از 70 سال دارد. این شرکت در سراسر جهان شناخته شده بوده و دارای نمایندگی فروش فعال می باشد. نمایندگی WAGO در ایران، شرکت آسان صنعت میباشد که خدمات فروش و پس از فروش و پشتیبانی را در سراسر ایران انجام میدهد. محصولات این کمپانی را میتوانید از سایت https://asan-sanat.com تهیه بفرمایید و برای ارتباط با بخش فروش و مشاوره با شماره 02133992365 تماس حاصل فرمایید.
