سال ۲۰۲۲ چه معنایی برای جهان داشت؟ / ایده دولت حداقلی شکست خورد؟

اقتصادآنلاین- شیما احمدی؛ بزرگ‌ترین شگفتی و بیشترین استقبال، انعطاف‌پذیری کشورهای لیبرال در غرب بوده است. زمانی‌که ولادیمیر پوتین در ۲۴ فوریه به نیروهای روسیه دستور ورود به اوکراین را داد، انتظار داشت که دولت یک کشور فاسد سر خم کند. پس از عقب‌نشینی تحقیرآمیز آمریکا از افغانستان در سال ۲۰۲۱، غرب رو به انحطاط و غیر منسجم مطمئنا نمی‌تواند محکومیت روسیه را با حمایت واقعی از اوکراین مطابقت دهد.

در واقع ولادیمیر زلنسکی و مردمش تایید کردند که تعیین سرنوشت و آزادی، ارزش مردن را دارد. آنها الهام‌بخش جهان شدند. پس از افزایش حمایت مردمی، دولت‌های غربی از قهرمان جدید دموکراسی حمایت کردند. غرب به رهبری دولت بایدن در حال ارائه سلاح و کمک در مقیاسی است که حتی جنگ طلبان تصورش را هم نمی‌کردند.

رای‌دهندگان داخلی نیز با حمایت از پوپولیست‌های تابوشکن، صدای خود را به گوش همگان رساندند. در آمریکا، علی‌رغم اعداد افتضاحی که جو بایدن را تایید می‌کرد، میانه‌رو‌ها از آرای خود برای حفظ حقوق اساسی استفاده کردند، از جمله در برخی ایالت‌ها از حق سقط جنین پس از لغو دادگاه عالی .ROE V WADE در رقابت‌های انتخاباتی، تندروهای انتخابات که توسط دونالد ترامپ تایید شده بود، تقریبا همگی شکست خوردند.

در فرانسه، مارین لوپن راست تندرو بودن خود را مخفی کرد، اما همچنان توسط امانوئل مکرون که یک میانه‌رو است مورد غضب قرار گرفت. پس از اینکه جورجیا ملونی اولین نخست‌وزیر راست افراطی ایتالیا پس از جنگ شد، به  احزاب میانه‌رو تمایل پیدا کرد. حتی در بریتانیای دچار مشکل، هم حزب کارگر و هم محافظه‌کاران حاکم، محاسبه می‌کنند که پیروزی در انتخابات به دور از افراط‌های پوپولیستی راست و چپ است.

کسانی‌که رهبران قوی را برای انجام کارها تحسین می‌کنند، باید مراقب باشند که چه آرزویی دارند. شی جین پینگ سلطه حزب کمونیست چین را گسترش داده و خود را به عنوان رییس دائمی آن و قدرتمندترین رهبر از زمان سلطه مائوتسه تونگ منصوب کرده است. اما اقدامات او برای کم کردن تب بازار خرید و فروش املاک، مهار فناوری مصرف‌کننده و جلوگیری از ویروس کرونا، به اقتصاد آسیب جدی وارد کرد. امروز، با گسترش ویروس کرونا، واضح است که دولت او ماه‌هایی را هدر داد که باید سالمندان را واکسینه، داروها را ذخیره و تخت‌های مراقبت ویژه ایجاد می‌کرد.

حتی کنترل اجتماعی فراگیر چین شکاف‌هایی را نشان داد. اگرچه سرویس‌های امنیتی چین اعتراضات گسترده‌ای را در ماه گذشته برانگیخت، اما این اعتراض‌ها تا حدی به دلیل مشاهده جمعیت‌های بدون ماسکی بود که در قطر و در حال لذت بردن از جام جهانی بودند.

برای همه کسانی‌که از ارزش‌های لیبرال کلاسیک استقبال می‌کنند، از جمله این روزنامه، انعطاف‌پذیری غرب دلگرم‌کننده است و تغییری مهم پس از یک عقب‌نشینی طولانی. اما خبر خوب این است که فقط تا اینجا پیش می‌رود. آزمایش‌های سال ۲۰۲۲ نیز عمق اختلافات جهان را آشکار کرده و باعث به وجودآمدن یک دولت بزرگ در حال پیشرفت شده است.

برای سنجش این اختلافات، حمایت تقریباً جهانی از آمریکا پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ را با تصمیم کشورهای جهان جنوب برای بی‌طرف ماندن در نبرد بر سر اوکراین مقایسه کنید. در جدیدترین رای سازمان ملل به مجازات روسیه، ۳۵ کشور رای ممتنع دادند. بسیاری از مردم به‌طور قابل‌توجهی از اینکه چگونه غرب ادعا می‌کند که نگرانی‌هایش اصول جهانی است، خشمگین هستند، در حالی‌که جنگ در یمن یا شبه جزیره آفریقا، یا خشکسالی‌ها و سیل‌های مرتبط با آب و هوا، همیشه منطقه‌ای به نظر می‌رسند.

در بسیاری از کشورهای جهان، ارزش‌های لیبرال درگیر هستند. با وجود شکست ژائیر بولسونارو در برزیل، دموکراسی در آمریکای لاتین تحت فشار است. درحالی‌که رجب طیب اردوغان بر تورم ویرانگر در ترکیه ریاست می‌کند، مخالفان احتمالی را در انتخابات ۲۰۲۳ تحت تعقیب قانونی قرار می‌دهد. بنیامین نتانیاهو در اسرائیل تلاش می‌کند با تشکیل ائتلافی از متنفران جهان عرب و حزب راست تندرو، از رفتن به زندان به دلیل فساد اجتناب کند. اقتصاد هند مملو از شرکت‌های الهام گرفته از فناوری است، اما سیاست‌های آن، وابسته به اکثریت، وحشتناک و بی‌رحمانه است.

در سراسر جهان، ایده دولت محدود در حال شکست است. به دلیل شوک انرژی پس از تهاجم روسیه به اوکراین، دولت‌های اروپایی پول را برای تثبیت قیمت‌ها سرازیر می‌کنند. آنها همچنین با استفاده از سیاست‌های صنعتی به جای بازار، انتقال از سوخت‌های فسیلی را که خود هدفی خوشایند است، تقویت می‌کنند. پاسخ آمریکا به تهدید امنیتی چین، ایجاد موانع تجاری و یارانه برای جدا کردن اقتصاد خود و تقویت صنایع داخلی است. بسیار بد است، اگر این امر به متحدان آمریکا آسیب برساند.

ناسیونالیسم اقتصادی محبوب است. این پرداخت پول در طول همه‌گیری کرونا انتظارات از دولت را تغییر داد. تخریب خلاقانه که سرمایه و نیروی کار را دوباره تخصیص می‌دهد، ممکن است برای جمعیت‌های پیری که با رشد اقتصادی، مقدار کمتری را ذخیره می‌کنند و برای رای دهندگان جوانی که سیاست هویت را پذیرفته‌اند، ناخوشایند باشد.

اما سرمایه‌داری بزرگ دولتی کارنامه ضعیفی دارد. با توجه به دهه‌ها تورم بالا که تا حدی ناشی از سیاست‌های مالی و پولی نادر به‌ویژه در آمریکاست، عجیب است که رای‌دهندگان بخواهند به سیاستمداران و مقامات با دادن قدرت بر بخش‌هایی از اقتصادی که برای اداره آن‌ها مناسب نیستند، پاداش دهند. قهرمانان مورد حمایت دولت در زمینه انرژی و فناوری گاهی موفق می‌شوند، اما با انباشت بیشتر این سیاست‌ها، مصرف بیهوده و رانت‌خواری بیشتر خواهد شد.

دوران سخت

با توجه به معیار لیبرال دولت محدود، احترام به کرامت فردی و ایمان به پیشرفت انسانی، سال ۲۰۲۲ درهم آمیخته است. با این حال، امیدی وجود دارد. غرب پس از فروپاشی کمونیسم شوروی مغرور بود. این کشور بهای این غرور را در عراق، افغانستان و بحران مالی جهانی ۰۹-۲۰۰۷ پرداخت. در سال ۲۰۲۲، غرب که تحت تأثیر پوپولیسم در داخل و رشد خارق‌العاده چین قرار گرفته بود، به چالش کشیده شد و جای خود را پیدا کرد.