آخر هفته کجا بریم؟ / معرفی کوه دارآباد و دیدنی‌های اطراف آن + مسیر دسترسی و عکس

به گزارش اقتصادآنلاین، محله دارآباد به‌دلیل وجود اماکنی چون کاخ مظفری، موزه حیات وحش، کوهستان و رودخانه، از جمله جاهای دیدنی تهران محسوب می‌شود که همواره پذیرای گردشگران بسیاری است. در این مقاله با این محله قدیمی پایتخت، تاریخچه و دیدنی‌های آن بیشتر آشنا خواهید شد.‌

دارآباد از محله‌های قدیمی شمال شهر پایتخت به شمار می‌آید که در منطقه یک شهرداری تهران واقع شده است. این محله از سمت شمال به رشته کوه‌های البرز، از جنوب به محله‌های‌ اقدسیه و آجودانیه، از شرق به رودخانه دارآباد و زمین‌های باقلازار و از غرب به دربند و نیاوران محدود می‌شود.

رودخانه دارآباد که از ارتفاعات توچال سرچشمه می‌گیرد؛ این محله را به دو بخش غربی و شرقی تقسیم می‌کند و آب فراوان آن، علاوه بر ایجاد پوشش گیاهی متنوع، هوای مطبوعی را برای این منطقه رقم زده است. وجود کوه دارآباد و طبیعت اطراف آن، یکی از مهم‌ترین دلایلی است که طبیعت‌گردان، کوهنوردان و خانواده‌های بسیاری را به‌منظور ورزش یا تفریح و تفرج به دارآباد هدایت می‌کند.

دسترسی به محله دارآباد تهران

دسترسی به محله دارآباد تهران از طریق خودروی شخصی، خطوط تاکسیرانی، اتوبوس BRT و همچنین با کمک مترو امکان‌پذیر است. چنانچه از خودروی شخصی استفاده می‌کنید، می‌توانید از مسیرهای بزرگراه ارتش، بزرگراه صیاد شیرازی و بزرگراه امام علی وارد این منطقه شوید.

در صورت انتخاب ناوگان حمل و نقل عمومی، باید خود را به پایانه‌های نوبنیاد یا تجریش برسانید و سپس با کمک اتوبوس‌ یا تاکسی‌ به‌ سمت دارآباد بروید. ایستگاه مترو اقدسیه (موحد دانش) نیز نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به محله دارآباد است که پس از پیاده شدن از مترو و با کمک سایر وسایل نقلیه موجود، می‌توان به‌سمت دارآباد حرکت کرد.

تاریخچه محله دارآباد​

دارآباد از قدیمی‌ترین مناطق شهر تهران است که بنا بر بعضی مستندات، قدمتش به ۳۵۰ سال می‌رسد. این محله در ابتدا به واسطه رونق کشاورزی و دامپروری در منطقه کهنه دارآباد حوالی باقلازار شکل گرفت. کهنه دارآباد یا همان باقلازار در شرق محله فعلی دارآباد قرار داشت و از آنجایی که اهالی آن بیشتر به کشت باقلا مشغول بودند، به باقلازار مشهور شد.

منطقه‌ای که به‌تدریج ناامن شد و خشکسالی و کمبود آب در طی چند سال، ساکنان آن را به کوچ اجباری محبور کرد. بنابراین و به جهت دست‌ یابی به منابع آبی بیشتر، اهالی این منطقه به محله فعلی دارآباد نقل مکان کردند؛ با این حال، به‌دلیل در دسترس نبودن تاریخ دقیق شکل‌گیری این محله، اصالت اقوام اولیه منطقه دارآباد قابل تشخیص نیست. تنها برخی از منابع مدعی هستند که لهجه افراد قدیمی این محل به لهجه مازندرانی شباهت و قرابت دارد؛ از این جهت، شاید بتوان گفت که اقوام اولیه دارآباد از سوی مازندران به این مکان آمده‌اند.

تاریخ شکل‌گیری دارآباد به‌عنوان محله‌ای از شهر تهران، به دوران قاجار و زمان ولایت‌ عهدی مظفرالدین شاه بر می‌گردد

تاریخ شکل‌گیری دارآباد به‌عنوان محله‌ای از شهر تهران را به زمان مظفرالدین شاه قاجار نسبت می‌دهند. دارآباد در آن روزگار، روستایی خوش آب و هوا در شمال پایتخت بود که توجه شاه قاجار را به خود جلب کرد. در تاریخ آمده که مظفرالدین شاه در زمان ولایت عهدی به بیماری سل مبتلا شد و بنا به تصمیم خود یا توصیه طبیبان، دستور ساخت کاخی در این منطقه را داد تا دوره نقاهت خود را در آب‌وهوایی تازه و پاکیزه‌ بگذراند. کاخی که حال در محوطه بیمارستان مسیح دانشوری قرار دارد و به‌عنوان میراث تاریخی کشور، مورد بی‌توجهی قرار گرفته است.

بعدها و در دوره پهلوی اول، چندین ساختمان به مجموعه کاخ مظفرالدین شاه افزودند و در سال ۱۳۱۲ خورشیدی بیمارستانی مخصوص مسلولین (گرفتاران بیماری سل) در این محل پایه‌گذاری شد که همچنان مورد استفاده است. ده دارآباد پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با رشد جمعیت ساکن، به بافت شهری پیوست و در نهایت، امروزه به‌عنوان یکی از بهترین محله‌های تهران شناخته می‌شود.

علت نامگذاری دارآباد

موقعیت مکانی دارآباد، همسایگی با کوه و وجود درختان بسیار، آب‌وهوایی مثال‌زدنی را برای این منطقه به ارمغان آورده است. فراوانی همین درختان بود که نام منطقه را نیز به دارآباد تغییر داد. «دار» به معنای درخت است و دارآباد نیز به «مکان پر درخت» معنی می‌شود.

در گذشته به‌دلیل وجود کاخ مظفرالدین شاه، نام «شاه‌ آباد» را بر این منطقه گذاشته بودند که بعد از انقلاب، مجددا به دارآباد تغییر یافت؛ اما قنات این محله را همچنان با عنوان شاه آباد می‌شناسند.

دیدنی‌های دارآباد

کاخ مظفری

کاخ مظفری از جمله بناهای عهد قاجار است که به جهت اقامت موقت مظفرالدین شاه قاجار در زمان بیماری ساخته شد. بنا بر کتیبه سنگ مرمری که داخل این بنا وجود دارد، شخصی به نام «علی‌ اصغرخان امیر سلطان» در سال ۱۲۷۳ خورشیدی، باغی به مساحت ۶۰,۰۰۰ متر مربع را در منطقه دارآباد خریداری کرد و به فرمان وزیر دربار «محمدخان حکیم الملک» کاخی در آن ساخت که کاخ شاه نام گرفت.

در زمان رضاشاه پهلوی، آب‌وهوای خوش این منطقه سبب شد تا کاخ شاه به بیمارستانی برای مبتلایان به بیماری سل تغییر کاربری دهد. مرحوم دکتر «مسیح دانشوری» در سال ۱۳۱۰ خورشیدی یک بیمارستان پرستاری در آن احداث کرد و در سال‌های بعد، وزارت بهداری به همت افراد خیر، ساختمان‌های دیگری به آن افزود.

اکنون نیز این کاخ در محوطه بیمارستان مسیح دانشوری قرار دارد و به‌عنوان ساختمان اداری بیمارستان و مرکز تحقیقات بیماری‌های تنفسی و ریوی از آن استفاده می‌شود. کاخ مظفری دارآباد در شهریورماه سال ۱۳۸۰ خورشیدی به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

موزه تاریخ طبیعی دارآباد​

موزه تاریخ طبیعی و حیات وحش دارآباد که با عنوان اختصاری «موزه دارآباد» شناخته می‌شود، از موزه‌های مشهور تهران است که در ارتفاعات منطقه دارآباد قرار دارد و چشم‌انداز زیبایی از مناظر تهران را به نمایش می‌گذارد. این موزه در ابتدا یکی از کاخ‌های «فاطمه پهلوی» دهمین فرزند رضا شاه از آخرین همسر او «عصمت‌الملوک دولتشاهی» بود؛ عمارتی که به جهت پذیرایی از میهمانان ساخته شد؛ ولی هرگز مورد استفاده قرار نگرفت.

پس از انقلاب، عمارت مصادره شد و با اعمال تغییراتی در آن به‌عنوان موزه‌ای با محوریت طبیعت ایران در اختیار عموم مردم قرار گرفت. این مکان را با عنوان موزه تاریخ طبیعی دارآباد و به‌منظور آشنایی شهروندان با میراث طبیعی و اهمیت حفاظت از محیط زیست و حیات وحش، در سال ۱۳۷۲ خورشیدی توسط شهرداری تهران افتتاح کردند. ۶ سال بعد و در سال ۱۳۷۶ خورشیدی، موزه دارآباد به عضویت شورای بین‌المللی موزه‌ها (ICOM) درآمد. بخش آبزیان، پرندگان و پستانداران، بخش زمین‌شناسی، سالن پروانه‌ها و کارگاه تاکسیدرمی، از جمله بخش‌های موزه تاریخ طبیعی و حیات وحش دارآباد هستند.

سیمین قلعه

تپه باستانی سیمین قلعه در قسمت جنوب شرقی دارآباد قرار گرفته است و برخلاف نامش، هیچ اثری از قلعه بر تپه ماهورهای آن وجود ندارد. از وجه تسمیه نام این مکان اطلاعات زیادی در دست نیست؛ تنها «نصرالله حدادی» به‌عنوان تهران‌شناس اعتقاد دارد:  

در روایت‌های محلی و اسناد تاریخی آمده که این تپه زمانی محل پنهان کردن گنج بوده است؛ به همین دلیل به آن سیمین قلعه می‌گفتند.

در حدود ۶۰ سال قبل، کاوش‌هایی در این منطقه صورت گرفت و طی آن، اشیای عتیقه و سفال‌های تاریخی یافت شد که قدمت آن را به دوره مادها و پارت‌ها مربوط می‌دانند. این مکشوفات بر قدمت تپه باستانی سیمین قلعه و محله دارآباد صحه می‌گذارند؛ اما پس از آن، دیگر کاوشی در این منطقه انجام نگرفت و اهالی محل همچنان معتقدند که می‌توان به نتایج بهتری در این زمینه رسید.

سیمین قلعه در گذشته چشم‌انداز محله دارآباد بود و اطراف آن تنها زمین‌های کشاورزی و بیابانی به چشم می‌خورد. محلی برای تفریح و هواخوری اهالی منطقه تا در ایام تعطیلات و مناسبت‌‌هایی چون سیزده‌به‌در، در دامنه آن جمع شوند و لحظات خوبی را بگذرانند؛ اما امروزه، اطراف سیمین قلعه با ساختمان‌های بلند و کوتاه پر شده است و متاسفانه در میان آن‌ها، سازه‌های غیرقانونی نیز مشاهده می‌شود.

پارک ساحلی دارآباد​

بوستان ساحلی دارآباد با وسعت تقریبی ۳۶,۰۰۰ متر مربع در سال ۱۳۷۱ خورشیدی به بهره‌برداری رسید و ساحل غربی رودخانه دارآباد نیز در سال ۱۳۸۹ به این مجموعه افزوده شد. عبور رودخانه از میان بوستان که مهم‌ترین ویژگی این مکان به حساب می‌آید؛ ظاهری چشم‌نواز و زیبا به آن بخشیده است.

 از سوی دیگر، ارتفاع پایین‌تر از خیابان‌های اطراف، حس حضور در دره را به بازدیدکنندگان القا می‌کند. احداث دیوارهای سنگی، پل فلزی بزرگی که روی رودخانه ساخته شده، مسیرهای سنگ فرش شیب‌دار، محوطه سازی‌ جذاب و آلاچیق‌های مناسب نیز چشم‌انداز زیبایی را به وجود آورده است. در ورودی پارک دارآباد نمادی از قوس تخم‌مرغی به چشم می‌خورد که با الهام از معماری سنتی کشور ساخته شده و این نوع قوس را از شاهکارهای معماری ایران می‌دانند. 

رودخانه دارآباد

رودخانه دارآباد که از رشته کوه‌های توچال و پیازچال در شمال شرق شهر تهران منشا می گیرد؛ در واقع، یک رودخانه متشکل از دو شاخه است؛ رودخانه کهنه دارآباد و رودخانه دارآباد که پس از ورود به محله دارآباد، با هم یکی شده و رودخانه اصلی دارآباد را تشکیل می‌دهند. این رودخانه پس از آبیاری باغات دارآباد، لارک، ازگل و تعدادی کشتزار، به بخش وسیع خود می‌رسد و در نهایت پس از گذر از زیر پل بزرگراه بابایی به مسیل باختر جاری می‌شود. به‌دلیل رطوبت زیاد ناشی از آب رودخانه، درختان بسیاری نیز در اطراف آن روییده است که چهره این ناحیه را چشم‌نواز و هوای آن را مطلوب می‌کند.

کوه‌های دارآباد

 مهم‌ترین عنصر طبیعی دارآباد را می‌توان کوه‌های آن دانست که بیش از ۳,۰۰۰ متر ارتفاع دارد و به‌عنوان چهارمین کوه بلند تهران از آن یاد می‌شود. این کوه‌ها که با عنوان «مونگچال» نیز آن را می‌شناسند؛ در شمال شرقی پایتخت واقع شده و بخشی از رشته ‌‌کوه‌های البرز به شمار می‌آید؛ کوه‌هایی که از دامنه شرقی توچال تا منطقه قوچک ادامه دارد.

کوه دارآباد از مهم‌ترین مقاصد گردشگری و کوهنوردی در تهران است و بسیاری از شهروندان برای تفریح و گشت‌وگذار در دل طبیعت به سراغ آن می‌روند. مراتعی در اطراف این کوه‌ها به چشم می‌خورد که پوشش گیاهی منحصربه‌فردی دارد و از بهترین مراتع تهران محسوب می‌شود. 

از جمله مراتع و اراضی کوه‌های دارآباد می‌توان به شهربانو کشک، کمردگور، تخت شاه، الش‌گا، چپ‌دره، کل‌نو، توپز بلند، چال مگس، بند چلچلا، فراخ‌سینه، سیر دورو، درازلش، میردلو، پهنه خرگوش‌نو، پیازچال، دره وزوا، عرق‌چینک، خوش‌چال بالا و خوش‌چال پایین اشاره کرد.

آب و هوای دارآباد

چند عنصر کلیدی در طبیعت دارآباد وجود دارد که آب و هوای بسیار مطلوبی را برای این منطقه رقم زده است. علاوه بر درختان فراوانی که در دارآباد نفس می‌کشند؛ دره دارآباد، رودخانه دارآباد و کوه‌های دارآباد نقش مهمی در تامین اکسیژن لازم و جلوگیری از ورود گرد و غبار و هوای ناسالم به این منطقه دارند. به عبارت بهتر، قرار گرفتن در کوهپایه‌های البرز، جاری بودن رودخانه دارآباد و وجود باغ‌ها و دار و درخت بسیار، تاثیر فراوانی در پاکسازی آب و هوای این منطقه داشته و از گذشته تا به امروز، دارآباد را به یکی از خوش‌‌آب‌و‌هواترین مناطق تهران تبدیل کرده است.

پرسش‌های متداول

دارآباد کجاست؟

دارآباد از محله‌های قدیمی شمال شهر پایتخت به شمار می‌آید که در منطقه یک شهرداری تهران واقع شده است

دارآباد در چه دوره‌ای شکل گرفته است؟

تاریخ شکل‌گیری دارآباد به‌عنوان محله‌ای از شهر تهران، به دوران قاجار و زمان ولایت‌ عهدی مظفرالدین شاه بر می‌گردد

معنی دارآباد چیست؟

«دار» معنی «درخت» و «دارآباد»، «مکان پر درخت» معنا می‌دهد.

مشهورترین جای دیدنی دارآباد کجاست؟

موزه تاریخ طبیعی و حیات وحش دارآباد