اقدام علیه عرضه نفت، تبعات جهانی خواهد داشت

اقتصاد آنلاین–مهرداد فرامهر؛ جنبشی بر ضد اوپک در غرب در حال رشد است و همه چیز از باشگاه خریداران نفت گرفته تا لایحه نوپک را شامل می‌شود. همانطور که تحریم های روسیه باعث اختلالات گسترده در بازار انرژی شده است، اقدام علیه اوپک پلاس قیمت‌ها را افزایش می‌دهد و غرب به این مسئله به خوبی آگاه است.

اوایل سال جاری، ماریو دراگی، نخست‌وزیر وقت ایتالیا، این ایده را مطرح کرد که خریداران بزرگ نفت با هم جمع شوند و در مقابل اوپک پلاس بایستند؛ این ایده بیشتر از مرحله اولیه پیش نرفت، چرا که یک مشکل آشکار را نادیده می‌گرفت: اوپک تلافی خواهد کرد!

با این حال، به نظر می‌رسد که برخی از ایده‌ها آنقدر جذاب هستند که بارها و بارها به شکل‌های متفاوت ظاهر می‌شوند. ایده باشگاه خریداران مخالف اوپک نیز دوباره مطرح شده است و نه فقط این، بلکه یک لایحه NOPEC به سنا در ایالات متحده تحویل داده شده است و بر اساس آنچه رسانه‌ها تاکنون گزارش داده‌اند، این لایحه شانس تصویب دارد . نوپک لایحه‌ای برای حمایت از مصرف کنندگان آمریکایی است که اولین بار در سال ۲۰۰۰ مطرح شد و پیش از این ۱۶ بار در سنا و کنگره به دلایل مختلف رد شده بود. این بار ماه گذشته در کمیته سنا تصویب شده و احتمالا بتوانند به خاطر قیمت بالای نفت و گاز برای آن حمایت جذب کنند.

اما برخی فراتر از این لایحه پیش رفته‌اند؛ یکی از ستون نویسان بلومبرگ، کارل پوپ، اخیراً دیدگاه خود را درباره یک گروه ضد اوپک شرح داده است که می‌تواند ایده نفت مقرون به صرفه و فشار برای برقی کردن حمل و نقل را ترکیب کند. اما با این وجود باز هم مشکلات آنقدر واضح هستند که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت.

برای شروع، پاپ پیشنهاد می‌کند که در صورت موفقیت آمیز بودن لایحه نوپک، ایالات متحده می‌تواند اعضای اوپک پلاس را با اعمال جریمه، تعرفه واردات و حتی تحریم، و همچنین ممنوع کردن دسترسی به بازارهای مالی عمومی برای شرکت‌های نفتی ملی مانند آرامکو و روس‌نفت، مجازات کند.

به نظر می‌رسد هدف در اینجا در امتداد پیام‌های قبلی این بوده که به این شرکت‌ها نشان دهند باید حد و حدودی را رعایت کنند، اما این پیام یک واقعیت را نادیده می‌گیرد که، اولاً روس‌نفت در حال حاضر به شدت تحریم شده است و دستش از بازارهای مالی غرب قطع شده و دوم اینکه، آرامکو دقیقا مثل  شورون یا شل نیست و در حالی که اخیراً توانسته از بازارها استفاده کند، جای سوال است که آیا آنقدر به منابع مالی خارجی وابسته است که آسیب جدی از چنین اقداماتی متحمل شود یا خیر؟

واقعیت دیگری که به نظر می‌رسد ایده پوپ نادیده گرفته این است که چنین اقدامات تنبیهی اساساً به این معنی است که نفت اوپک پلاس برای کشورهایی که از این اقدامات استفاده می‌کنند گران‌تر می‌شود. وقتی تحریم ها یا تعرفه‌ها بر یک سوم عرضه جهانی اعمال شود، هر نوع نفتی واقعا گران می‌شود. مجدداً این خبر چندان بدی برای فروشندگان نفت از جمله آمریکا نخواهد بود، اما مطمئناً برای خریداران بزرگ - از جمله خود ایالات متحده - خبر بدی خواهد بود.

جایگزینی برای اوپک که پاپ بلومبرگ پیشنهاد می‌کند همان چیزی است که او آن را سازمان حمل و نقل پاک و مقرون به صرفه می‌نامد. پاپ می‌گوید این سازمان باید از «تولیدکنندگان و مصرف کنندگان نفت» تشکیل شود. این بدان معناست که ایالات متحده، کانادا و نروژ در سمت تولید و تقریبا همه به جز اوپک پلاس در سمت مصرف کننده هستند.

دولت در واشنگتن دوست دارد قیمت‌ها را کنترل کند. دولت آمریکا همچنین دوست دارد عرضه نفت را تحت کنترل بگیرد، اگرچه تاکنون حتی در داخل هم نتوانسته چیزی شبیه به کنترل آن را انجام دهد. در واقع، صنعت نفت ایالات متحده به شدت با قانون NOPEC مخالف است زیرا می‌داند بازار نفت چگونه کار می‌کند.

همانطور که رئیس و مدیر اجرایی گروه لابی صنعتی موسسه نفت آمریکا در اظهار نظر در مورد آخرین تحولات پیرامون لایحه NOPEC گفت، این "بی‌ثباتی بیشتری در بازار ایجاد می‌کند و چالش های موجود در تجارت بین المللی را تشدید می‌کند." چنین قوانینی در هر شرایطی از بازار در گذشته، حال یا آینده مفید نخواهد بود.

ایالات متحده و اتحادیه اروپا که پاپ پیشنهاد می‌کند باید سازمان جدید ضد اوپک برای حمل و نقل پاک و مقرون به صرفه را تشکیل دهند، قبلا در مورد روسیه اشتباه بزرگی را مرتکب شده‌اند. آن‌ها تصور می‌کردند که هرچقدر در مسیر تحریم‌ها و مسدود کردن دارایی‌ها علیه روسیه کار کنند، روسیه تلافی نمی‌کند زیرا به بازارهای غربی نیاز دارد.

اکنون، به نظر می‌رسد که حامیان نوپک همان فرض خطرناک را دارند: اوپک پلاس در برابر اقدامات تنبیهی غرب تلافی نمی‌کند و اینکه غرب بدون نفت اوپک پلاسمی تواند زنده بماند اما اوپک پلاس بدون فروش نفت خود به غرب احتمالاً زمان کمتری را زنده می‌ماند و سازمانش فرو می‌پاشد. با توجه به آنچه در چند ماه گذشته در اروپا اتفاق افتاده است، این یک فرض بسیار مشکوک است.

امیدهایی که در پس فشار ضد اوپک وجود دارد، امید به کنترل بیشتر بازار جهانی نفت است تا از افزایش قیمت‌ها که به اقتصادها آسیب می‌زند اجتناب شود. واقعیت این است که چنین کنترلی برای گروهی از کشورها غیرممکن است.

در هر بازاری، مهم این نیست که چه کسی بیشترین تقاضا را دارد تا بتواند به وسیله قدرت تقاضای خود بازار را به جایی که دوست دارد منتقل کند بلکه این کسی است که بیشترین عرضه را در اختیار دارد. این شاید بهترین استدلال به نفع انتقال انرژی و برقی‌سازی حمل‌ونقل باشد، بنابراین جای تأمل است که چین در آن بخش بزرگ ظاهر می‌شود، درست همانطور که عربستان سعودی، روسیه و دوستان آنها در اوپک پلاس در نفت بزرگ هستند و برای غرب این مشکل بزرگی است که حتی اگر بخواهد روبه‌روی اوپک با برقی کردن حمل و نقل بایستد باز هم باید با چین که جزو متحدانش نیست هم پیمان شود.