اشتباهات رایجی که هنگام سخنرانی ها مرتکب می شوند
نبض زندگی ما به شدت به عادت‌های خوب و بدی که ترک آن‌ها تقریبا غیرممکن است وابسته شده است. طوری که اگر یکی از این عادت‌ها از زندگی روزمره حذف شوند انگار شریان اصلی حیات پاره شده و همه چیز متوقف می‌شود.
یک سخنران حرفه ای چه اشتباهاتی را مرتکب نمی شود؟
سخنرانی هم بخش از زندگی ما است که سرشار از این عادت‌های رنگارنگ خوب و بد می‌باشد. عادت نشستن و ایستادن، عادت‌های حرف زدن از جمله تکه کلام‌هایی که ناخواسته به زبان می‌آوریم، عادت به نگاه‌هایی که مخاطبان را از ما دلسرد می‌کنند و خلاصه هر چیزی که ترک آن برای ما گاهی از مرگ هم ترسناک‌تر است! خبر بد آن که عادت بد سخنرانان بیش‌تر اوقات روی صحنه و هنگام سخنرانی بروز می‌یابد!
بعضی از این عادت‌هایی که در سخنرانی‌ها داریم خیلی جزئی و ریزتر از آن هستند که متوجه آن‌ها شویم. علت هم واضح است؛ مدیریت و سکانس‌بندی کل سخنرانی تمرکز زیادی می‌خواهد و ما را از پرداختن به امور جانبی بازمی‌دارد. با این حال جای نگرانی نیست. مجموعه‌ای از 10 عادت بد سخنرانان را که متداول‌تر هستتند را جمع‌آوری نمودیم که احتمالا آشنایی با هر یک بسیاری از اشتباهات شما را روی صحنه سخنرانی اصلاح خواهد کرد.
نگاهی بر شیوه سخنوری سخنرانان مطرح دنیا از جمله فن بیان ماهرانه و سخنرانی الهام‌بخش استیوجابز و سایر بزرگان، یک سخنرانی بی‌عیب و نقص را به ما نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد همه چیز از جمله سالن سخرانی تا تمام تجهیزاتی که مورد نیاز یک سخنران است تعدیل شده تا ما شاهد نطقی حرفه‌ای باشیم؛ اما برای سخنرانان مبتدی‌تر که با تجربه کم‌تر و شرایط متفاوتی قصد دارند کار خود را شروع کنند همه چیز این قدر خوب و ایده‌آل شروع نمی‌شود. خصوصا اگر گرفتار عادت‌های بدی باشیم که سخنرانی ما را کم و بیش تحت تاثیر قرار دهد.
عادت بد اول: خاموش کردن روشنایی سالن به صورت کامل
با شروع سخنرانی و روشن کردن اسلایدها، اولین چیزی که بیننده انتظار دیدن آن را دارد خاموش شدن روشنایی و تبدیل آن به سالن سینما پرهیجان است! در صورتی که مخاطبان شما نوجوان یا کم و سن سال‌تر باشند این اشتیاق برای خاموش شدن سالن بیش‌تر هم می‌شود. اگر تا کنون بلافاصله بعد از نمایش اسلایدها درخواست خاموش شدن روشنایی سالن را داشتید از همین حالا این عادت بد سخنرانان را ترک کنید، رو به رو مخاطبان بایستید، عذر‌خواهی کرده و بگویید: ما به روشنایی سالن نیاز داریم!
خاموش کردن و قطع روشنایی سالن به صورت کامل عادت بد سخنرانان است؛ عادتی که اتفاقا هرگز نسبت به ترک آن اقدامی انجام نشده است چون به صورت طبیعی همه دوست دارند توجه حاضرین داخل سالن روی اسلایدها باشد و با خاموش شدن روشنایی تنها چیزی که دیده شود اسلایدها باشند. از طرف دیگر اگر قرار باشد روشنایی سالن به صورت کامل متوقف شود ارتباط شما با مخاطبان قطع می‌شود. خیلی وقت‌ها تماس چشمی برای انتقال داده‌ها لازم است.
چه طور این عادت را ترک کنیم؟
برای عادت به خاموش نکردن روشنایی سالن بهتر است دلایلی که وجود دارد را مدام با خود مرور کنید. مهم‌ترین دلیلی که هر سخنران می‌تواند داشته باشد جلوگیری از تبدیل سخنرانی به سالن سینما است. به علاوه تا زمانی که مخاطبان شما را رو در رو مشاهده نکنند نمی‌توانند آن چه که گفته شده را به خوبی هضم و جذب کنند.
عادت بد دوم: تمرکز افراطی روی یکی از بخش‌های سخنرانی
اگر سخنرانی را به یک سه‌پایه تشبیه کنیم، آن گاه هر یک از پایه‌های آن عبارتند از:
- محتوا سخنرانی/ پیام سخنرانی
- نحوه ارائه سخنرانی
- محتوا بصری
نمونه دیگر از عادت بد سخنرانان که اتفاقا خیلی رایج است، تمرکز و مانور بیش‌از حد روی یکی از این پایه‌ها است؛ مثلا:
برخی به شدت روی محتوا و حفظ متن سخنرانی تمرکز کرده و پایه بعدی مثل نحوه ارائه متن غفلت می‌کنند
برای برخی دیگر بداهه سخن گفتن در سخنرانی مهم‌تر از طراحی اسلایدها و تنظیم عناوین آن است
این در حالی است که سه پایه سخنرانی به شدت به هم وابسته هستند و اگر قرار باشد یکی از پایه‌ها معیوب باشد قطعا در تعادل و ایستایی سخنرانی اختلالاتی پیش می‌آید.
کدام پای سخنرانی شما می‌لنگد؟
حتی اگر آگاه‌ترین فرد روی زمین نسبت به موضوعی که انتخاب کرده‌اید باز هم به آمادگی قبل از سخنرانی و تمرکز روی متن، نحوه ارائه و محتوا بصری نیاز دارید. اگر ویدیویی از سخنرانی‌های قبلی دارید یک بار تماشا کنید و ببینید کدام پایه سخنرانی شما می‌لنگد؟ کدام بخش است که به تقویت نیاز دارد.
بلافاصله بعد از شناخت نقطه ضعف سخنرانی روی همان تمرکز کنید، پایه محتوا را در کنار نزدیک شدن به مخاطبان روی صحنه و تمرین زبان بدن اصولی تقویت نمایید.
عادت بد سوم: انتخاب موضوعاتی که مخاطبان را ناخواسته خسته می‌کند
سخنرانی‌های تخصصی که معمولا با بار اطلاعاتی علمی زیادی همراه هستند برای بسیاری از سخنرانان رعب‌آور هستند؛ چون به خاطر تمرکز روی محتوا و تلاش برای به خاطر سپردن و سپس ارائه متن تقریبا فرصتی برای ارتباط گرفتن با مخاطبان و تعامل از راه گفتگو باقی نمی‌ماند. نمونه دیگر عادت بد سخنرانان نیز همین موضوعاتی هستند که کل بحث را خشک و بی‌تحرک می‌کنند!
موضوع اصلی را در لایه‌ای از داستان بپوشانید!
اگر نکات مختلفی را می‌خواهید با سکانس‌بندی در سخنرانی انتقال دهید چه بهتر که این نکات را در لایه‌ای از داستان بپوشانید؛ دقیقا مثل لایه‌های کیک! تجربه نشان داده است که یک سخنرانی 18 دقیقه‌ای یکنواخت که در آن صرفا به انتقال اطلاعات پرداخته شود قطعا برای نیمی از مخاطبان خسته‌کننده خواهد بود؛ اما نیم ساعت سخنرانی توام با محتوا بصری که در قالب لایه‌های یک داستان تعریف شود برای مخاطبان همچنان دلچسب است!
چه طور ترک عادت کنیم؟
از دیدگاه برخی یک سخنران واقعی کسی است که بتواند در جمع افرادی با رژیم گوشتخواری صحبت کند و آن‌ها را رژیم گیاهخواری مطلق علاقمند سازد! داستان سرایی در سخنرانی به این سادگی‌ها هم نیست. برای این که بخواهیم یک موضوع مشخص را در قالب داستان به مخاطب تحویل دهیم قطعا به آمادگی قبلی بالایی نیاز داریم. پس قبل از سخنرانی به دنبال سرهم‌بندی داستان واقعی یا حتی غیرواقعی باشید که به موضوع بحث مرتبط است و در حد ممکن ظرفیت انتقال پیام مورد نظر ما را دارد.
عادت بد چهارم: روخوانی صفر تا صد یک مطلب در سخنرانی
در سخنرانی‌های بزرگ و در حضور کسانی که به موضوع مورد بحث شما کاملا تسلط دارند، روخوانی از روی مطلب تقلب و خیانت بزرگی است. روخوانی صفر تا صد از روی یک مطلب به جز این که نشانگر عدم آمادگی و تسلط شما باشد این حس را به مخاطبان القا می‌کند که انگار توسط شما گول خورده‌اند!
چه طور این عادت را ترک کنیم؟
بهترین راه برای ترک عادت بد سخنرانان در روخوانی از روی متن، استفاده از عناوین یا سرتیترهایی است که به صورت خلاصه مقابل سخنران قرار می‌گیرند و کلید شروع هر مبحث هستند. حتی می‌تواند کلمات کلیدی هر مبحث را زیر همان عنوان ذکر کنید تا اگر احیانا یک بخش را فراموش کردید با این کلیدها سریع نکات را به یاد آورید. به علاوه می‌توانید از ترفندهای سخنرانی از روی متن، طوری که از روی متن نمی‌خوانید استفاده کنید. این ترفندها کمک می‌کند که در شرایط بحرانی و مواقعی که امکان حفظ کردن تمام سخنرانی وجود ندارد همچنان از متن کمک بگیرید.
