سیگار در صدر خریدهای مردم! / کدام کالاها مشتری آنلاین بیشتری دارند؟

به گزارش اقتصادآنلاین؛ بر اساس این گزارش سیگار پرفروش ترین محصول از نظر مبلغی در خرید حضوری افراد از سوپرمارکت‌ها بوده که با سهم ۶.۵درصدی از کل خریدها سهم بیشتری از بقیه کالاها به خود اختصاص داده است. شیر با ۵.۴درصد محصول بعدی است و پنیر با ۴.۱درصد، آدامس، پاستیل، شکلات با ۴درصد و ماست با ۳.۸درصد در رده‌های بعدی قرار دارند.

اما بررسی خرید آنلاین نشان‌دهنده رده‌بندی دیگری است که بر اساس آن شیر و گروه چیپس، پفک و پاپکورن با ۴.۶درصد، پنیر با ۴.۳درصد، بستنی و فالوده با ۳.۷درصد و ماست با ۳.۶درصد به ترتیب اول تا پنجم هستند. سیگار به دلیل اینکه به تازگی به محصولات قابل خرید در فروشگاه های آنلاین اضافه شده، در این رده بندی که مربوط به سال ۱۴۰۰ است، حضور ندارد.

در این مطالعه محصولات پرخرید از نظر تعدادی هم مورد بررسی قرار گرفته‌اند:

که با توجه به واحدهای اندازه گیری مختلف هر کدام از این کالاها اطلاعات چندان مفیدی درباره تحلیل رفتار مصرفی مردم فراهم نمی کند، اما با توجه به اینکه هزینه حمل کالاها در هر خرید ثابت است و به ارزش خرید بستگی ندارد، از منظر خود بازار خرید آنلاین و علامت‌دهی به کسب و کارهای آنلاین برای تمرکز بیشتر بر روی فروش کالاهایی که از نظر تعدادی سهم بالاتری دارند، می‌تواند مورد توجه باشد.

نمودار دیگری به بررسی همزمان خریدها از نظر تعدادی و مبلغی پرداخته است:

در این نمودار می‌توان گفت هر چقدر کالاها به سمت راست نمودار گرایش داشته باشند، چون سهم مبلغی بالاتری دارند برای فروشندگان جذابتر هستند و کالاهایی که به سمت بالاتر گرایش داشته باشند، برای کسب و کارهای حمل و نقل آنلاین می‌توانند جذاب باشند.

شاخص تمایل به خرید آنلاین

بررسی تفاوت‌های مشاهده‌شده در سهم از کل خریدها در بخش حضوری و آنلاین می‌تواند شاخصی از میزان تمایل به خرید آنلاین محصولات مختلف را آشکار سازد.

شاخصی که به این منظور در گزارش اسنپ اکسپرس معرفی شده و در برخی از رسانه‌ها هم پوشش داده شده، اختلاف بین سهم (تعدادی) هر محصول از خرید آنلاین و حضوری است.

به نظر می‌رسد استفاده از چنین شاخصی به منظور مقایسه تمایل به خرید آنلاین دارای اشکال است، برای بررسی دلیل این ایراد ابتدا با یک مثال به معرفی شاخصی برای تمایل به خرید آنلاین می‌پردازیم.

فرض کنید مجموع کل خرید از محصول مشخصی نظیر پنیر برابر ۱۰۰واحد باشد و ۶۰واحد آن به صورت آنلاین و ۴۰واحد به صورت حضوری خریداری شود. در این صورت واضح است که تمایل به خرید آنلاین پنیر ۱.۵برابر تمایل به خرید حضوری آن است.

بنابراین به نظر می رسد با توجه به داده‌های موجود در این گزارش شیوه صحیح رده‌بندی تمایل به خرید آنلاین محصولات مختلف بر اساس نسبت سهم از خرید آنلاین به سهم از خرید حضوری باشد.

برای توضیح بیشتر باید توجه کنیم که این شاخص به صورت زیر قابل ساده سازی است:

حال با توجه به اینکه کسر   مستقل از محصولات و یک عدد مشخص است که در  ضرب شده، بنابراین رده‌بندی محصولات مختلف بر اساس این شاخص همان رده‌بندی بر اساس نسبت  خواهد بود، چرا که ضرب شدن این شاخص در یک عدد ثابت ترتیب را تغییر نخواهد داد و بنابراین همانطور که اشاره شد شاخص صحیح نسبت سهم از خرید آنلاین به سهم از خرید حضوری است و نه تفاضل آنها، چرا که عدد تفاضل این ۲نسبت، به میزان خرید حضوری و آنلاین محصولات دیگر نیز وابسته است و رده‌بندی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

بنابراین بر اساس نمودار محصولات پرخرید از نظر تعدادی اعداد صحیح شاخص تمایل به فروش آنلاین را به این صورت می‌توان رده‌بندی کرد:

همانطور که ملاحظه می‌شود در برخی موارد نظیر مقایسه ماست با بستنی و فالوده و نیز شیر با نان ترتیب تمایل به خرید آنلاین با استفاده از این ۲شاخص متفاوت است و استفاده از شاخص معرفی‌شده در گزارش در برخی موارد به نتیجه‌گیری اشتباه منجر می‌شود. همچنین برای مقایسه مقادیر بدست آمده برای این شاخص در محصولات مختلف نیز استفاده از این شاخص نتایج متفاوتی دارد و در حالی که با استفاده از شاخص پیشنهادی تفاوت چندانی بین تمایل به خرید آنلاین بیسکوییت و ویفر با آب معدنی طعم‌دار و گازدار دیده نمی‌شود، مقایسه این ۲ محصول با استفاده از شاخص گزارش تفاوت به مراتب بیشتری را نشان می‌دهد.

در این گزارش همچنین نمودار جالبی از تغییرات فصلی خرید کالاهای مختلف منتشر شده است:

به عنوان مثال میزان خرید سیگار به صورت کلی در نیمسال اول سال ۱۴۰۰ نسبت به نیمسال دوم بالاتر بوده که یک دلیل احتمالی آن می تواند افزایش قیمت سیگار در نیمه دوم سال گذشته باشد. همچنین بر این اساس مصرف مواردی نظیر چیپس، پفک و پاپکورن در ماه‌های پایانی سال بالاتر است که تحلیل چنین مواردی می تواند اطلاعات مهمی از رفتار مصرفی مردم هم برای کسب و کارها و هم سیاستگذاران فراهم کند.

اندازه بازار کالاهای سوپرمارکتی

در بخش دیگری از این گزارش با استفاده از داده‌های بودجه خانوار از سال ۹۵تا ۱۴۰۰ اندازه بازار کالاهای سوپرمارکتی در ایران تخمین زده شده و بر همین اساس میزان اندازه این بازار از ۱۷۶هزار میلیارد در سال ۱۳۹۵ به ۶۲۶هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰رسیده است.

در مرحله بعدی با استفاده از داده‌های فروشگاه‌های بزرگ آنلاین و مقایسه آن با اندازه بازار سوپرمارکتی، سهم بازار آنلاین از کل بازار سوپرمارکتی محاسبه شده که بر این اساس نتیجه‌گیری شده این بازار در ایران در مقایسه با کشورهای منتخب پتانسیل رشد بیشتری دارد.

اما در مرحله بعد با لحاظ نرخ ارز ۲۷هزار تومانی، اندازه دلاری بازار سوپرمارکت در ایران ۲۳میلیارد دلار اعلام شده و بر همین اساس سرانه ۲۷۰دلاری برای خرید هر شخص در سال بدست آمده و با سرانه سایر کشورها مقایسه شده است. این مقایسه با توجه به مواردی نظیر عدم لحاظ دلار بر اساس رابطه برابری قدرت خرید و نرخ ارز متناسب با آن برای دلاری کردن و نیز تفاوت سطح درآمد سرانه کشورهای مختلف صحیح به نظر نمی رسد.

در مجموع به نظر می رسد انتشار چنین گزارش‌هایی که اطلاعات مفیدی از کسب و کارها فراهم می کند، می تواند هم برای خود کسب و کارها و هم برای سیاستگذاران در شناخت بهتر بازار و رفتار سمت تقاضا و عرضه بسیار مثمر ثمر باشد و ادامه انتشار چنین مواردی در سالهای آینده با توجه به اینکه سری زمانی داده‌ها را ایجاد و دسترسی به روند تغییر متغیرها را امکان‌پذیر می‌کند، امکان ارائه تحلیل‌های دقیق‌تر توسط کارشناسان را نیز فراهم می‌کند.