ترکیه و تورم سه رقمی!

اقتصادآنلاین – اکرم شعبانی؛ به گزارش اکونومیست، در بازارهای دام ترکیه، خرید حیوان اغلب به تنهایی خود یک آیین است. فروشنده و خریدار دست به سینه می‌ایستند و شروع به چانه زدن می‌کنند و تنها زمانی که بر روی یک قیمت توافق کنند، دست‌های خود را پایین می‌آورند. دست دادن‌ها که از دست دادن محکم تا کاملا خشونت آمیز متغیر است، می‌تواند برای دقایقی ادامه پیدا کند، حتی گاهی ممکن است مچ دست پیچ بخورد و یا انگشتان بشکنند.

امسال در ترکیه اما این سبک دست دادن کم بوده است. در بازار حومه شهر غازیانتپ در جنوب ترکیه، علی ارتورک کشاورز می‌گوید که تنها یک چهارم گوسفندانی را که برای فروش برده بود، به فروش رسانده است. سال گذشته در همان زمان او تمام حیواناتی را که برای فروش برده بود، توانسته بود بفروشد. حسن کارگر یک کارخانه محلی با گوسفندی که به قیمت ۵ هزار لیره (۲۹۰ دلار) معادل دستمزد ماهیانه‌اش خریده، بازار را ترک می‌کند. برخی دیگر با دست خالی می‌روند و حیوانات تنها موجوداتی هستند که از معاملات امسال رضایت دارند.

در سراسر جهان مردم تلاش می‌کنند که با این تورم افزایشی زندگی کنند. در ترکیه آنها مجبورند با فرار از این شرایط کنار بیایند و همزمان دولت مشکوک به دستکاری اعداد است. در اواخر ژوئن، گروهی از محققان، تورم ترکیه را ۱۶۰ درصد اعلام کرده‌اند که دو برابر نرخ رسمی ۷۹ درصدی است. یک نظرسنجی نشان می‌دهد که از هر ده شهروند ترکیه، هفت نفر به ارقامی که محققان منتشر کرده‌اند باور بیشتری داشته‌اند تا ارقام منتشر شده توسط دولت.

تورم، همراه با کاهش سریع ارزش پول، باعث شده بسیاری از طبقه متوسط به طبقه فقیر تغییر کنند. میلیون‌ها کارگر از جوان تا مستمری بگیر به زیر خط فقر که حدود ۱۲۰۰ دلار در ماه برای یک خانواده ۴ نفره است، سقوط کرده‌اند. اما افزایش شدید قیمت‌ها، همراه با نرخ‌های بهره پایین که رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه آن را به اقتصاد تحمیل کرده، منجر به افزایش تقاضا شده است. شهروندانی که پول در اختیار دارند، اگرچه تعدادشان رو به کاهش است، اما در خرید خودرو، وسایل الکترونیکی و سایر کالاهای مصرفی این پول‌ها را هزینه می‌کنند. آردا تونکا اقتصاددان در این باره می‌گوید: مردم در اسرع وقت پول خود را هزینه می‌کنند، چرا که شاهد کاهش ارزش پول ملی هستند.

این هزینه‌ها به اضافه رکورد صادرات، به رشد ۷.۳ درصدی اقتصاد در سه ماهه اول سال کمک کرد. اما تعداد بسیار کمی از ترک‌ها این سود را احساس کردند. بیش از ۷۰ درصد آنها به این مساله معتقدند که وضعیت اقتصادی آنها نسبت به سال گذشته بدتر شده است. در این میان تنها ۱۰ درصد می‌گویند که وضعیت اقتصادی نسبت به سال گذشته بهبود یافته است.

ترک‌ها برای حفظ قدرت خرید خود به ارز خارجی متکی هستند. ارزش سپرده‌های دلاری در بانک‌های ترکیه از سال ۲۰۱۹ از ارزش سپرده‌های لیر فراتر رفته است. اما حتی دلار که در سال جاری نزدیک به ۳۰ درصد در برابر لیر افزایش یافته، حائل مناسبی در برابر نرخ تورم ترکیه نبوده است. در نتیجه بسیاری از ترک‌ها پس‌انداز خود را به دارایی‌های بی ثبات‌تر، مانند بازار ریسک پذیر سهام یا ارزهای دیجیتال سرریز می‌کنند. نزدیک به ۱۹ درصد از کاربران اینترنت در ترکیه دارای ارزهای دیجیتال هستند و بر اساس گزارشی که اوایل امسال منتشر شد، این پنجمین سهم پرطرفدار در جهان است.

افراد ثروتمندتر نیز به اموال به عنوان ذخیره ارزش روی آورده‌اند. نتیجه آن شکل گیری یک حباب است. بر اساس یک نظرسنجی که اخیرا انجام شد، قیمت ملک در ترکیه ۱۸۲ درصد به صورت اسمی افزایش یافته است. در استانبول که حدود ۱۶ میلیون نفر در آن زندگی می‌کنند، قیمت‌ها بیش از سه برابر شده است. اجاره‌ها نیز از همین الگو پیروی کرده‌اند. قشر جوان می‌گویند که نمی‌توانند به تنهایی زندگی کنند، چه رسد به اینکه تشکیل خانواده بدهند.

ترکیه در بیشتر دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ شاهد افزایش قیمت مشابه بود. اما در آن زمان به لطف سیاست‌های قابل پیش‌بینی‌تر از جمله نرخ بهره بالا، مقابله با تورم آسان‌تر بود. سیفتین گورسل اقتصاددان دیگری معتقد است: وضعیت امروز ما مانند آلیس در سرزمین عجایب است. اصرار آقای اردوغان بر نرخ‌های بهره پایین، مقامات را وادار می‌کند تا برای تقویت ارز و جلوگیری از تورم، اقداماتی بدون کاربرد انجام دهند که تاکنون هیچ کدام پاسخگو نبوده است. افزایش شدید حداقل دستمزد، کارگران را در برابر اثرات تورم قبلی مصون نگه داشته اما عاملی برای تورم آینده شده است. همزمان با آمادگی برای برگزاری انتخابات سال آینده و با زندگی سیاسی او که در جریان است، آقای اردوغان مطمئنا هزینه‌ها را افزایش خواهد داد.

او کارهای زیادی می‌تواند انجام دهد. افزایش تقاضای مصرف کننده که اقتصاد را در چنده ماه نخست سال تقویت کرد، رو به پایان گذاشته است. شهروندان معمولی ترک، ‌راه‌های مقابله با تورم را به پایان رسانده‌اند، فداکاری‌های آنها در این مسیر، چیزی برای جشن گرفتن ندارد.